هشدار برای سوءاستفاده جنسی
یکی از بهترین راهها برای نیل به این مقصود، صحبت کردن با کودکان در زمینه مورد نظر است. صحبت کردن در مورد برخی از موضوعات با کودکان آسان است مانند ورزش، نمرات مدرسه و بسیاری دیگر از کارهای زندگی روزمره. اما برخی موضوعات از حساسیت بیشتری برخوردار هستند و صحبت کردن درباره آن با فرزندان آسان نیست مثل کودک آزاری و بخصوص آزار جنسی کودکان.
اگرچه صحبت کردن با فرزندان درباره آزار جنسی ممکن است برای والدین دشوار باشد، اما این کار از اهمیت زیادی برخوردار است.
تحقیقات نشان داده‌اند که کودکانی که والدینشان درباره راههای پیشگیری از سوءاستفاده جنسی با آنها صحبت کرده و آموزشهای لازم را به آنها داده‌اند، بهتر می‌توانند در برابر این آزارها از خود محافظت کنند. می‌توان گفت که صحبت کردن با کودکان درباره چنین موضوعاتی مهمترین گامی است که والدین می‌توانند در محافظت از فرزندشان بردارند. برای رسیدن به این هدف، وجود فضایی باز و صمیمی برای گفتگو نیاز است. وجود یک فضای ارتباطی باز بین والدین و فرزندان درباره مسائلی جدی از جمله سوءاستفاده جنسی از کودکان، به فرزندان این اطمینان را می‌دهد که در صورت وقوع هر اتفاقی، والدین در کنارشان هستند و به آنها کمک خواهند کرد.
در این مقاله می خواهیم درباره اینکه چطور می توانیم درباره آزار جنسی با فرزندمان صحبت کنیم، بحث داشته باشیم.
*****
قبل از هر چیز به عنوان والدین یادمان باشد قصد ما ایجاد ترسِ فلج کننده از تعاملات زندگی روزمره در کودک نیست. بنابراین ما به جای گفتن مکرر از خطراتی که ممکن است در روابط با دیگران متوجه کودک باشد، بیشتر روی آموزش صحیح اقدامات خودمحافظتی به او تمرکز خواهیم کرد.** اگر از صحبت کردن با فرزندمان درباره آزار جنسی احساس ناراحتی می‌کنیم اجازه بدهیم او این مسأله را بداند. والدینی که صحبت کردن درباره آزار جنسی با کودک را ناراحت کننده می‌دانند در زمان گفتگو سعی می‌کنند که به نوعی احساس‌شان را مخفی کنند، غافل از اینکه کودکان به خوبی متوجه تغییر حالت والدین شده و این ناراحتی را به خجالت‌آور بودن و اضطراب‌انگیز بودن موضوعِ مورد گفتگو نسبت می‌دهند و در نتیجه در زمانی که نیاز به کمک دارند کمتر به سراغ پدر و مادر خواهند آمد. می‌توانیم گفتگو را با چند جمله ساده و صادقانه شروع کنیم: " من دلم می خواست مجبور نبودیم راجع به این موضوع صحبت کنیم. من دوست ندارم که تو فکر کنی که این صحبتی که می خواهیم با هم بکنیم قرار است برای تو اتفاق بیفتد. من فقط می خواهم تو بدانی که این مسأله خیلی مهم است و تو می توانی هر زمانی که در این مورد سۆالی داشته باشی یا به مسئله ای بربخوری با من در میان بگذاری".
بسیاری از والدین احساس می‌کنند که صحبت کردن با کودک درباره سوءاستفاده جنسی، معصومیت را از او دور می‌کند. این طرز تلقی ناشی از حساسیت موضوع است و در واقعیت مصداق چندانی ندارد، چرا که با یک گفتگوی خوب و با محتوای مناسب می‌توان ضمن حفظ حیا، اطلاعات مقتضی را در اختیار کودک قرار داد
** این توانمندی را در خود تقویت کنیم که در مورد مسائل حساس با کودک صحبت کنیم و بدون پیش‌داوری و انتقاد به سۆالات او پاسخ دهیم و به صحبتهای او گوش کنیم. یکی از دغدغه‌های والدین در این ارتباط، یافتن کلماتی است که بتوانند به شیوه‌ای روشن و محجوب آزار جنسی را توضیح بدهند. کلماتی را انتخاب کنیم که درک آن برای کودک آسان است.
** به غیر از شیوه صحبت کردن، محتوای صحبت نیز مهم است. در این زمینه نیز باید به سن فرزندمان و ویژگیهای او توجه داشته باشیم.
موضوعاتی که ممکن است مناسب با سن فرزندان شما باشد در زیر ارائه شده اند:
** از 18 ماهگی تا 3 سالگی می‌توانیم در باره اسامی همه بخشهای بدن با کودک صحبت کنیم. اگر استفاده از نام واقعی بخشهای بدن برای کودک سخت است، هر نام دیگری را که فرزندمان درک می‌کند به جای آن به کار می‌بریم.
** از 3 تا 5 سالگی می‌توانیم به کودک یاد بدهیم که اعضای جنسی بدن او بخش بسیار مهمی از بدنش است که فقط و فقط متعلق به خودش است و هیچ کس حق ندارد او را وادار به عریان شدن کند یا بخواهد آنها را لمس بکند. همچنین می‌توانیم به او بیاموزیم که چطور به کسانی که می‌خواهند آنها را لخت کنند و به اعضای حساس بدن آنها دست بزنند " نه " بگویند.
** از 5 تا 8 سالگی می‌توانیم درباره تفاوت بین لمس خوب و لمس بد و ایمن ماندن در خارج از خانه با کودک صحبت کنیم.
** از سن 8 تا 12 سالگی می‌توانیم بر مسائل خودمحافظتی تمرکز بیشتری داشته باشیم.
** از 13 تا 18 سالگی می‌توانیم درباره مسائلی مانند زنا با محارم، ویروس اچ.آی.وی و بیماریهای آمیزشی دیگر و حاملگی ناخواسته صحبت کنیم.
کودک ما هر چند سال که داشته باشد ما می‌توانیم از متخصصانی که می‌توانند پاسخهای مناسب به سوالات جنسی کودکان بدهند کمک بگیریم.
** کودکمان را تشویق کنیم درباره روزش صحبت کند. نمی‌توان از کودکان انتظار داشت که درک کنند کی باید به یک بزرگسال " نه " بگویند یا از دست او فرار کنند. بنابراین ممکن است اتفاقاتی رخ داده باشد که کودک متوجه اهمیت آنها نباشد. سعی کنیم با صحبت منظم و دوستانه درباره بخشهایی از روز خودمان که می‌توانیم آن را با کودک مطرح کنیم، اعتماد را در او ایجاد کنیم. محیطی برای صحبت فراهم کنیم که کودک برای گفتن هر مسئله‌ای احساس امنیت و حمایت داشته باشد.
** بسیاری از والدین احساس می‌کنند که صحبت کردن با کودک درباره سوءاستفاده جنسی، معصومیت را از او دور می‌کند. این طرز تلقی ناشی از حساسیت موضوع است و در واقعیت مصداق چندانی ندارد، چرا که با یک گفتگوی خوب و با محتوای مناسب می‌توان ضمن حفظ حیا، اطلاعات مقتضی را در اختیار کودک قرار داد. یادمان باشد آزار جنسی ممکن است برای هر کودکی اتفاق بیفتد، بنابراین گفتن بهتر از سکوت است. ضمناً یادمان باشد کودکان هنوز به بلوغ لازم برای درک اینکه چرا یک مزاحم ممکن است بخواهد آنها را مورد تعرض جنسی قرار دهد نرسیده‌اند و اگر ما این آموزشها را از آنها دریغ کنیم ممکن است آنها اتفاقاتی را تجربه کنند که تا زمانی که بزرگتر نشوند متوجه تلخی وقوع آن نشوند و یقیناً دیگر آن موقع برای درمان دیر خواهد بود.
حال که با راهکارهایی در زمینه شیوه صحبت کردن با کودک در مورد آزار جنسی آشنا شدیم، لازم است به آنچه که لازم است در طی این گفتگو به کودک آموزش داده شود نیز بپردازیم. در مقاله بعد- برای پیشگیری از آزار جنسی کودکمان چه باید بکنیم؟- به اهم محتوای صحبت با کودک در مورد آزار جنسی که همان راههای خودمحافظتی است خواهیم پرداخت.
راحله فلاح
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
