نوشابه باعث پوکی‌استخوان می‌شود؟ ما نمی‌گوییم. کتاب‌ها می‌دانند!
وقتی درباره تغذیه و رژیم غذایی با هم حرف می‌زنیم، تمام مدت به بایدها و نبایدها اشاره می‌کنیم که مثلاً میوه و سبزی بخوریم، نوشابه و چربی نخوریم، شیرینی و شکلات نخوریم و. اما چرا؟ چه چیزی باعث تأثیرات بد مواد غذایی چرب و شیرین و خوب بودن میوه و سبزی می‌شود؟
حتماً بارها این جمله که نوشابه باعث پوکی استخوان می‌شود را شنیده‌اید. اما تا به حال با خود فکر کرده‌اید که چرا؟ مگر نوشابه چه ترکیباتی دارد؟ اصلاً تا به حال می‌گفتیم که نوشابه چاق می‌کند این چه ربطی با پوکی استخوان دارد؟؟
اما حالا می‌خواهیم به جای توصیه و دستور، خودمان رژیم غذایی مناسب را با شناخت کامل انتخاب کنیم. به همین خاطر در این مقاله تأثیر نوشابه در پوکی استخوان را به جای توصیه با دلیل و برهان پیش می‌بریم. قطعاً این راه دانستن علمی تر و البته جذاب تر است.
کتاب تغذیه و رژیم درمانی کراوس، جامع‌ترین منبع علوم تغذیه و رژیم درمانی در تمام دنیا است که به تمام زبان‌های دنیا ترجمه شده و تمام متخصصان تغذیه و رژیم درمان‌ها، پزشکان و به طور کلی تمام کادر بالینی و مراقبت‌های سلامتی آن را می‌شناسند.
نویسندگان این کتاب:
1. Janice L Raymond MS RD CD
2. L. Kathleen Mahan MS RD CDE
3. Sylvia Escott-Stump MA RD LDN
امروزه جدیدترین ویرایش کتاب کراوس ویرایش 2012 است. این کتاب جامع‌ترین منبع اطلاعات در 5 بخش کلی به شرح زیر است:
بخش اول: مبانی علم تغذیه
بخش دوم: ارزیابی و حمایت‌های تغذیه‌ای
بخش سوم: تغذیه در دوران مختلف زندگی
بخش چهارم: تغذیه و تندرستی
بخش پنجم: تغذیه بالینی و رژیم غذایی
هر یک از این بخش‌ها به بخش‌های کوچک تری تقسیم شده که تمام شرایط تغذیه‌ای و علوم مربوط به تغذیه و رژیم درمانی را به طور مفصل مورد بررسی قرار می‌دهد.
اما به سۆال خودمان برگردیم: نوشابه خوردن چه ربطی به پوکی استخوان دارد؟
کتاب تغذیه و رژیم درمانی کراوس به خوبی پاسخ این سۆال را خواهد داد. در پخش پنجم این کتاب، فصلی با عنوان بیماری‌های استخوان و اختلالات رماتیسمی وجود دارد. نویسنده در این بخش به توضیح کامل بیماری‌های مربوط به استخوان و مواد غذایی مناسب و مضر برای سلامت استخوانی پرداخته است.
این کتاب با اشاره به اهمیت تغییر شکل مداوم استخوان‌ها بیان می‌کند: تشکیل و جذب مداوم استخوان‌ها دارای اهمیت فیزیولوژیک است. اولا، استخوان‌ها معمولاً استحکام خود را متناسب با میزان استرس وارده تنظیم می‌کنند. به همین خاطر استخوان زمان که تحت بارهای سنگین قرار می‌گیرد ضخیم می‌شود. دوما، به مرور زمان استخوان‌های قدیمی نسبتا شکننده و ضعیف می‌شوند، به همین خاطر همزمان با جذب و از بین رفتن استخوان‌های قدیمی استخوان‌های جدید و محکم جایگزین آن‌ها می‌شوند. به دلیل سرعت بالاتر تشکیل و جذب استخوان در کودکان است که احتمال شکستگی استخوان در آن‌ها کمتر از سالمندان است.
همه‌ی توصیه‌های تغذیه‌ای اصل و اساسی دارد. وقتی ما علت این توصیه را بدانیم
قطعاً با ایمان و با آگاهی کامل آن‌ها را پیش خواهیم گرفت
اما این ساخته شدن استخوان قطعاً به کلسیم نیاز دارد!
حدود 1.5 درصد وزن بدن، یعنی تقریباً 1 کیلوگرم از وزن بدن را کلسیم تشکیل می‌دهد. 99 درصد این کلسیم در استخوان تجمع یافته و منبع کلسیم بدن را می‌سازد و 1 درصد در سایر بافت‌ها قرار دارد.
نیاز روزانه به این ماده معدنی چیزی معادل 1000 تا 1200 میلی‌گرم در نظر گرفته شده است. بهترین محل جذب کلسیم در دستگاه گوارش دئودنوم و قسمت ابتدایی ژژنوم یا به طور کلی اوایل روده کوچک است. اما میزان جذب کلسیم رژیم غذایی بین 25 تا 75 درصد متغیر است. سۆال!!! چه عواملی منجر به این محدوده گسترده جذب می‌شود؟ یا بهتر بگوییم: چه چیزی باعث کاهش و افزایش جذب کلسیم خورده شده می‌شود؟
دقت کنید! داریم به جواب سوالمان نزدیک می‌شویم!
یکی از عوامل موثر بر میزان جذب کلسیم، میزان فسفات رژیم غذایی است. میزان نیاز روزانه به این دو ماده معدنی، یعنی کلسیم و فسفات یکسان است. بدن همیشه سعی دارد سطح کلسیم و فسفات خون را در محدوده طبیعی تنظیم کند. اگر سطح این دو ماده از محدوده طبیعی خارج شود، علائم و اختلالاتی ایجاد خواهد شد. برای این منظور هورمون‌های تنظیم‌کننده سطح کلسیم و فسفات را متناسب با هم تنظیم می‌کنند. یکی از این هورمون‌ها پاراتورمون یا PTH است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود.
برای مثال:
زمانی که فرد با کمبود کلسیم یا فسفر مواجه شود، هورمون PTH یا پاراتورمون که توسط غده تیروئید ترشح می‌شود، برای تنظیم سطح کلسیم و فسفات بر سه اندام تأثیر می‌گذارد: استخوان، دستگاه گوارش و کلیه‌ها.
چه تأثیری؟
1. پاراتورمون با تأثیر بر استخوان باعث افزایش برداشت کلسیم و فسفات از ذخایر استخوان و افزایش سطح این مواد در خون می‌شود.
2. پاراتورمون با فعال کردن ویتامین D بر روده تأثیر گذاشته و جذب کلسیم و فسفات را از رژیم غذایی افزایش می‌دهد.
3. اما تأثیر این هورمون بر کلیه باعث افزایش جذب و جلوگیری از دفع کلسیم و به جای آن افزایش دفع فسفات می‌شود.
خب. لازم است یادآوری کنیم که نوشابه دارای میزان بسیار بالایی فسفر یا همان فسفات است. این به خاطر میزان بالای گاز در نوشابه و البته افزودنی‌های زمان تولید آن است. زمانی که مقادیر بالای فسفر وارد شود، چند اتفاق می‌افتد:
1. هورمون PTH که قبل تر گفتیم در کمبود کلسیم و فسفر ترشح می‌شود، اینجا به دلیل بالا بودن فسفر رژیم غذایی دریافتی دیگر ترشح نمی‌شود.
2. نبودن هورمون PTH باعث می‌شود ویتامین D نتواند به فرم فعال خود تبدیل شده و کلسیم را از دستگاه گوارش جذب کند. بنابراین کلسیم رژیم غذایی همراه مدفوع دفع خواهد شد.
3. یادتان هست که گفتیم هورمون PTH باعث کاهش دفع کلسیم از ادرار و افزایش دفع فسفر از ادرار می‌شود؟ حالا که میزان این هورمون پایین آمده، کلسیم به راحتی از کلیه‌ها دفع می‌شود.
حالا فهمیدیم که نوشابه چگونه باعث پوکی استخوان می‌شود. پس مجرم واقعی فسفر بالای نوشابه است که با دفع کلسیم بدن از طریق ادرار و مدفوع دیگر کلسیمی برای ساخته شدن استخوان بر جای نمی‌گذارد و فرد به پوکی استخوان مبتلا خواهد شد.
ما در اینجا به توضیح کلی این روند پرداختیم. همه‌ی توصیه‌های تغذیه‌ای اصل و اساسی دارد. وقتی ما علت این توصیه را بدانیم قطعاً با ایمان و با آگاهی کامل آن‌ها را پیش خواهیم گرفت.
ترجمه کتاب تغذیه و رژیم درمانی کراوس در تمام سطح کشور توزیع شده است. اساتید زیادی این کتاب را ترجمه و چاپ کرده‌اند اما با توجه به حجم چند هزار صفحه‌ای کتاب اصلی، بهترین کتاب برای مطالعه شما دوستان، کتاب "چکیده اصول تغذیه و رژیم درمانی کراوس" خواهد بود.
برای خرید اینترنتی کتاب "تغذیه و رژیم درمانی کراوس" اینجا کلیک کنید.
الهه گودرزی
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
مطالب مرتبط:
