این اعتراض واقعی

به گفته منتقدان تلویزیونی، این فیلم در اولین پخش تلویزیونی خود بیش از 12 میلیون تماشاچی داشت. این رقم، یک رکورد برای برنامه های تلویزیونی در دهه 60 میلادی به حساب می آید و شامل یک چهارم جمعیت کل انگلستان در آن زمان می شود. منتقدان سینمایی و تلویزیونی این درام پرتنش را یکی از بهترین کارهای هنری تاریخ سینما و تلویزیون انگلستان معرفی کرده اند. به گفته آنها، فیلم تلویزیونی کن لوچ تاثیری شگرف بر درام های تلویزیونی این کشور اروپایی گذاشت و تاریخ درام سازی در رسانه کوچک انگلستان را تغییر داد.

در عین حال، تاثیر اجتماعی این فیلم تلویزیونی به قدری زیاد بود که یک هفته پس از پخش آن، بنیاد خیریه شلتر (پناهگاه) تاسیس شد. وظیفه اصلی این بنیاد، کمک به جمعیت بی خانمان کشور و تلاش برای پیدا کردن یک سرپناه برای آنها بود.

کن لوچ، فیلمساز کهنه کار و غیرمتعارف سینمای انگلستان که در فیلم هایش به طرح مسائل و مشکلات طبقه کارگران و قشر زحمتکش کشور خود می پردازد، امسال در جشنواره بین المللی فیلم برلین تقدیر می شود. این جشنواره قدیمی اروپایی که به جشنواره فیلم های سیاسی و اجتماعی معروف است، خرس طلایی افتخاری خود را به پاس یک عمر فعالیت پرثمر هنری به این فیلمساز مولف انگلیسی هدیه می دهد. دور تازه جشنواره برلین در ماه فوریه برگزار می شود و بسیاری از منتقدان سینمایی می گویند قدردانی از کن لوچ بسیار دیرهنگام است و باید خیلی زودتر از اینها چنین اتفاقی می افتاد. امسال جشنواره برلین شصت و چهارمین دوره خود را برگزار می کند و پرسشی که از سوی اهل فن و دوستداران جدی سینما مطرح شده این است که چرا این تقدیر این قدر دیر صورت می گیرد. مسئولان جشنواره برلین گفته اند مراسم اهدای جایزه خرس طلایی به لوچ با نمایش فیلم تحسین شده او «سنگ های بارانی» همراه خواهد بود. قصه این فیلم درباره مردی است که دست به انتخاب های غلط و فاجعه واری می زند تا بتواند پول زیادی را پس انداز کند. این پول قرار است صرف اولین لباس مراسم دعای عشای ربانی دختر نوجوان او شود. این درام اجتماعی و خانوادگی در سال 1993 جایزه ویژه هیات داوران جشنواره بین المللی فیلم کن را گرفت.

براساس اخبار منتشره، این فیلم ها از کن لوچ در برنامه مروری بر آثار او در برلین به نمایش درمی آید: قوش (1969) بازی نگهدار (1980)، سنگ های بارانی (1993)، لیدی بیرد لیدی بیرد (1994)، سرزمین و آزادی (1995)، نام من جو است (1998)، دریانورد (2001)، شانزده سالگی شیرین (2002) و در جستجوی اریک (2009). درک کاسلیک، مدیر جشنواره برلین در این ارتباط می گوید: «کن لوچ یکی از بزرگ ترین فیلمسازان قاره اروپا و یک مولف واقعی است. در کارنامه کاری اش که نزدیک 50 سال را دربر می گیرد، او عاشقانه به فعالیت سینمایی ادامه داده و در تمام این دوران هم آدمی بدعت گذار و خلق کننده چیزهای تازه باقی مانده است.» منتقدان سینمایی هم روی این نکته تاکید می کنند که علاقه اصلی او، بررسی زندگی مردم معمولی و دنبال کردن سرنوشت تلخ آنها بوده است. نگاه انتقادی او به مشکلات اجتماعی، حکم یک تعهد را برایش داشته است و او این انتقادها را به شکل های مختلف و متفاوت هنری بیان کرده و برای مطرح کردن آنها، از شیوه های هنرمندانه ای استفاده کرده است. کاسلیک به این نکته اشاره می کند که جشنواره برلین، کن لوچ را به عنوان فیلمساز و هنرمندی مورد تقدیر قرار می دهد و تحسین می کند که وی بی عدالتی های اجتماعی را با زبانی طنز و شوخ در فیلم هایش مورد بحث و بررسی قرار داده است.

رسانه های گروهی انگلستان می نویسند کن لوچ این روزها مشغول کارگردانی «راهروی جیمی» است. برخی از نزدیکان فیلمساز می گویند این درام اجتماعی آخرین فیلم داستانی سینمایی وی خواهد بود و پس از آن، این فیلمساز مولف بازنشستگی خویش را اعلام خواهد کرد. به گفته آنها، لوچ پس از آن سراغ فیلمسازی مستند خواهد رفت. با این حال، این خبر هنوز به صورت رسمی تائید نشده و خود فیلمساز در این رابطه صحبت و اظهارنظری نکرده است. فیلمنامه راهروی جیمی را پل لاورتی همکار فیلمنامه نویس همیشگی لوچ نوشته است. قصه فیلم در سال 1932 اتفاق می افتد و شخصیت اصلی آن جیمز گرالتون رهبر حزب کمونیست ایرلند است. این قصه، ماجراهای زندگی این انقلابی چپگرای ضدانگلیسی را دنبال می کند و بازگشت او به ایرلند را پس از یک دهه حضور و زندگی در نیویورک به نمایش می گذارد. یکی از دلایل اصلی بازگشت گرالتون به ایرلند بازگشایی دوباره یک سالن اجتماع قدیمی است. این سالن را خود وی در سال 1921 ساخته و گرالتون امیدوار بود احداث آن کمک کند اهالی ایرلند با حضور در آن به یکدیگر نزدیک تر شوند. کن لوچ در ارتباط با کارگردانی چنین قصه ای می گوید: «هدفم این است ستایشی از روح آزادیخواهانه آدم های متفکر و مسئول بکنم. شخصیت اصلی قصه فیلم، مبارزی است که طی یک سفر مکاشفه وار، چیزهای تازه ای را یاد می گیرد و ضمن بحث درباره موضوعات مهم اجتماعی و سیاسی، تلاش دارد رویاهایش را عملی کند.»

انستیتو فیلم بریتانیا حامی مالی فیلم جدید کن لوچ است و مسئولان این انستیتو می گویند حمایت از فیلمسازان مولف انگلیسی را یکی از وظایف اصلی خود می دانند. این در حالی است که نه رقم هزینه های تولید فیلم اعلام شده و نه مشخص است میزان کمک مالی انستیتو فیلم بریتانیا به آن چقدر است؛ البته تحلیلگران اقتصادی سینما به این نکته اشاره می کنند محصولات مستقل و غیرمتعارف سینمای انگلستان با هزینه های معقولی ساخته می شود و رقم تولید آنها، اصلا قابل مقایسه با فیلم های تجاری و گیشه پسند این سینما نیست. تهیه کنندگان راهروی جیمی امیدوارند کار تدوین نهایی آن تا اوایل ماه فوریه تمام شود.

نکته جالب این که شرکت کامپیوتری پیکسار (همکار نزدیک کمپانی والت دیزنی در امر تولید انیمیشن های کامپیوتری) به کن لوچ قول همکاری و مساعدت داده است. این شرکت مواد لازم را برای تدوین این فیلم در اختیار کن لوچ می گذارد.

منتقدان سینمایی هنگام بحث و صحبت درباره کن لوچ به کارنامه درخشان کاری پنجاه ساله وی اشاره می کنند. تاکید آنها بر نیم قرن فعالیت پرثمر هنری است که در خدمت جامعه و مشکلات آن بوده است. کن لوچ پس از کارگردانی اپیزودهایی از مجموعه های درام تلویزیونی «ماشین های زد» و «افسانه بگو» در سال 1964، راهی شبکه تلویزیونی بی بی سی شد. همان زمان منتقدان تلویزیونی صحبت از ورود یک کارگردان مستعد جوان کردند و گفتند آینده ای درخشان در انتظار اوست.

او برای بی.بی.سی «کتی به خانه برگرد» را کارگردانی کرد. لحن واقع گرا و تلخ فیلم (که یک فضای خاکستری را به تصویر می کشید) سخت مورد توجه منتقدان و تماشاگران قرار گرفت. استفاده از نابازیگران برای نقش های اصلی فیلم چیزی بود که بسیاری از منتقدان به آن اشاره کردند. این شیوه کار، خیلی زود تبدیل به علامت انحصاری و نشان کاری کن لوچ شد.

اما شهرت بین المللی این فیلمساز در سال 1969 و با فیلم «قوش» بوده. پس از نمایش این درام اجتماعی پرتنش در جشنواره های بین المللی بود که منتقدان و تماشاگران خارجی فیلمساز مولفی را کشف کردند که ساخته هایش جذاب، استثنایی و حساسیت برانگیز بود.