3نکته قابل توجه برای پزشکان محترم !!
حضرت مسیح علیه السلام نقل فرموده است: «آن که درمان کردن زخم زخمدیده ای را واگذارد ناگزیر شریک کسی است که زخم را بر بدن وی نشانده است؛ چه آن که زخم رسانده تباهی مجروح را خواسته است و آن که درمان وی را واگذارده بهبود اورا نخواسته است. پس اگر بهبودی وی را نخواسته ناگزیر تباهی او را خواسته است».
در روایات اهل بیت علیهم السلام این امر که بیماری و درد و شفای از آن همه از ناحیه ی خداوند متعال است؛ مورد تاکید و عنایت ویژه قرار گرفته است چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم در این خصوص می فرمایند: «خداوند هیچ دردی را نداده است مگر آنکه درمانی برای آن قرار داده باشد».[1]
لکن در این میان باید اذعان داشت که گاه اراده ی الهی در شفای بیماران به واسطه ی پزشکان انجام می گیرد. روند صنعتی و ماشینی شدن زندگی بشر امروز و همچنین بروز بیماری ها و امراض گوناگون, اهمیت و جایگاه حرفه ی پزشکی را بیش از پیش برای انسان مشخص و معین می نماید.
حرفه ی پزشکی از آن رو که با جان ناموس و اسرار زندگی مردم سر و کار دارد علاوه بر مقررات اسلامی موجود در همه ی حرفه ها دارای آداب و احکام ویژه ای است که رعایت آن برای پزشک مسلمان لازم و ضروری است. آداب و احکامی که در سایه ی عمل بدانها سلامت افراد و جامعه تضمین خواهد شد. در این نوشتار به مهمترین این آداب اشاره خواهد شد:
1- احساس مسئولیت: احساس مسئولیت از مهمترین و اصلی ترین آداب پزشکی است؛ زیرا این احساس است که پزشک را به رعایت وظایف اخلاقی, قانونی و شرعی خود در مورد بیمار وادار می سازد. امام صادق علیه السلام سخنی تکان دهنده درباره ی مسئولیت پزشک از حضرت مسیح علیه السلام نقل فرموده است: «آن که درمان کردن زخم زخمدیده ای را واگذارد, ناگزیر شریک کسی است که زخم را بر بدن وی نشانده است؛ چه آن که زخم رسانده تباهی مجروح را خواسته است و آن که درمان وی را واگذارده بهبود اورا نخواسته است. پس اگر بهبودی وی را نخواسته, ناگزیر, تباهی او را خواسته است».[2]
این سخن متکی بر منطق روشنی است که نه تنها پیروان اسلام و مسیحیت، بلکه هیچ پزشک با وجدانی نمی تواند آن را انکار کند. و براساس این منطق،کوتاهی پزشک در درمان بیمار، به معنای سهیم بودن او در بیماری و گاه هلاکت بیمار است. لذا پزشک،مسئول است با همه ی توان برای درمان بیمار،تلاش کند و با هیچ بهانه ای نمی تواند از زیر بار این مسئولیت شانه خالی نماید. [3]
2- تقوای پزشکی: تقوا در هر حرفه ای به معنای رعایت قوانین الهی در انجام دادن آن است. بنابراین تقوای پزشکی شامل همه ی آداب و احکام اسلامی در مورد این حرفه است؛ لیکن در تقوای پزشکی دو نکته از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است: یکی، خیرخواهی برای بیمار و دیگری تلاش برای درمان او. از این رو امام علی علیه السلام پس از توصیه پزشکان به تقوا، بلافاصله به این دو مصداق بارز تقوای پزشکی اشاره می فرماید: «هر کس طبابت پیشه کند باید که از خدا پروا بدارد و خیر خواهی و جدیت به خرج دهد».[4]
تقوای پزشکی بدان معناست که پزشک برای حسن انجام وظیفه اولا: باید سود بیمار را در نظر بگیرد نه سود خود را.
ثانیا: باید همه ی توان فکری و عملی خود برای درمان وی استفاده کند و پزشک باتقوا کسی است که در صرف وقت برای تشخیص بیماری در تجویز دارو در چگونگی درمان و طول آن به چیز دیگری جز سود بیمار نیندیشد.[5]
3- ایجاد امیدواری در دل بیمار: یأس و نومیدی موجب تشدید بیماری است و بیش از بیماری برای بیمار, رنج آور است و گاه سبب مرگ بیمار می گردد. چنان که امام علی علیه السلام می فرماید: «سخت ترین بلا گسستن امید است»[6] و هم ایشان در جای دیگر می فرماید: «نومیدی آن کس را که دامنگیرش بشود می کشد».[7]
و این در حالی است که امید به درمان و بهبودی, از رنج بیمار می کاهد و به بیمار, قدرت غلبه ی بر بیماری را می دهد و درمان را تسریع می نماید. از این رو یکی از وظایف مهم پزشک بویژه در مورد بیماری های خطرناک تقویت روحیه ی بیمار و ایجاد امید در اوست. در چنین شرایطی بهترین راه امیدوار کردن و افزایش روحیه ی امید به زندگی تقویت حس مذهبی توکل به خدا و اعتقاد به این حقیقت است که طبیب واقعی خداوند متعال بوده و درمان هیچ دردی برای وی دشوار نیست و چه بسا دردهای بی درمان که با دعا شفا یافته است. [8]
آنچه ارائه گردید؛ مواردی از وظایف و آدابی است که بر عهده ی پزشکان و طبیبان است تا در سایه عمل بدانها از یک سو آلام و دردهای بیماران را با استعانت از طبیب حقیقی دردها تسکین داده و از سوی دیگر خود را مشمول الطاف و عنایات الهی قرار دهند.
پی نوشت ها:
[1]. مجلسى، محمد باقر, بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت مۆسسة الوفاء، 1404ه ج59 ص68 ح21
[2]. الكلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق الكافی تصحیح: على اكبر غفارى و محمد آخوندى چاپ چهارم تهران دار الكتب الإسلامیة 1407ه ج8 ص345 ح545
[3]. محمدی ری شهری محمد دانش نامه احادیث پزشکی قم, سازمان چاپ و نشر دارالحدیث چاپ اول 1384ش ص 46
[4]. مجلسى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، پیشین ج59 ص74 ح33
[5]. محمدی ری شهری دانش نامه احادیث پزشکی پیشین ص 46
[6]. آمدى، عبدالواحد بن محمد تمیمى غرر الحكم و درر الكلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم، 1366ش ص83 ح1323
[7]. همان،ح1331
[8]. محمدی ری شهری دانش نامه احادیث پزشکی پیشین ص 49
شهربانو زندلشنی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی
مطالب مرتبط:
