مصاحبه با پیش‌گوی پدیده‌های رصدی
رضا شعبانی، چند وقتی هست که مدیریت سایت تقویم نجوم ایران را به عهده گرفته است و اطلاعات مربوط به پدیده های رصدی هر روز را به همراه جزییاتش منتشر می کند. فرصتی دست داد تا با او به گفتگو بنشینیم و درباره علم زیبای نجوم، سایت تقویم نجوم ایران، پدیده های رصدی و... گپ بزنیم.
تبیان: شما چطور به نجوم علاقه‌مند شدید؟
**بارها شنیده ایم که برخی از منجمان و علاقه مندان به آسمان شب از میل و کششی درونی که از کودکی حس می شده است صحبت کرده اند. من نیز همچنین حسی را داشته ام ولی به نظر خودم این حس بروز نکرد تا وقتی که به طور کامل به اینترنت دسترسی پیدا کردم!
در این موقع بود که متوجه علاقه خودم نسبت به آسمان و اجرام فضائی شدم. اغلب کلمات یا جملاتی که در اینترنت جستجو می کردم مربوط به آسمان، فضا و اجرام فضایی بود. همین موضوع نیز باعث شد شروع به تهیه منابع، کتابها و ابزار نجومی کنم.
نجوم را به تنهایی و با اشتیاق فراوان شروع کردم و تقریبا به حد مطلوبی رسیدم و به مرور و با شرکت در برنامه های نجومی و همینطور سایتهای نجومی با بسیاری از علاقه مندان به نجوم آشنا شدم و به تجاربم افزودم. هنوز نیز در حال یاد گرفتن هستم.
تبیان: نجوم برای شما یک سرگرمی محسوب می شود یا یک حرفه؟
**نمی توانم بگویم برایم یک سرگرمی صرف است یا اینکه فعالیتی سودآور ولی به یقین نجوم را بسیار دوست دارم و به نوعی عشق من است.
تبیان: در ماه چند ساعت را به عشقتان، نجوم اختصاص می دهید؟
**من ماهی یک بار با دوستانم به همراه ابزار رصدی مناسب جهت رصد به خارج از شهر می روم که گاهی نیز به دلایل شغلی منتفی می شود. هر روز از خبرهای نجومی مطلع می شوم و به سایتهای نجومی نیز سر می زنم. اکنون نیز یکی از اعضای بزرگترین گروه نجومی ایران هستم که مدیریت تقویم نجوم ایران و بخش رصدی آن را بر عهده دارم.
تبیان: معمولا کار منجمان با آغاز شب شروع می شود، این موضوع اختلالی در زندگی روزمره شما ایجاد نمی کند؟
**اوایل مشکلات زیادی برایم ایجاد می کرد به خصوص بی‌خوابی در سرکار و ناهماهنگی با خانواده اما کم کم به این موضوع عادت کردم و با برنامه ریزی هدفمند مشکلاتم را کم کردم. هدفمند را از این جهت می گویم که وقتی به رصد می روم دقیقا می دانم به دنبال چه چیزی هستم و همین موضوع مدت رصد را محدود تر و پربارتر کرده است.
تبیان: چه طور شد که مدیر سایت تقویم نجوم ایران شدید؟
**خیلی اتفاقی!
دوست خوبم آقای امام که مدیر فروم آوااستار هستند از من خواستند که در این سایت فعالیت کنم. اوایل سعی کردم با اطلاعاتی که داشتم و با آزمون و خطا در این قسمت تسلط پیدا کنم و رویدادهای ماهانه که کاری بسیار پر دقت و وقت گیر است را استخراج نمایم.
جا دارد در اینجا از آقای مهندس امیر حسن زاده (کارشناس مرکز تقویم) نیز تشکر نمایم که بسیاری از ایراداتم را با مطالب و نکات ایشان رفع و رجوع کردم.
تبیان: از سایت تقویم نجوم ایران برایم بگویید و آن را بیشتر معرفی کنید.
**سایت تقویم نجوم ایران به رویدادها و وقایع نجومی ماه جاری و ماه آینده اشاره می کند و رصدگران و علاقه مندان به آسمان شب را پیشاپیش نسبت به آن ها مطلع می نماید تا زودتر تدارک لازم را برای رصد این رویدادها انجام دهند.
بسیاری از این رویدادها را میتوان با چشم غیر مسلح مشاهده کرد و مطمئنا برای منجمان تازه کار و مبتدی بسیار مورد استفاده و مفید خواهد بود.
تبیان: عضویت در این سایت چه فایده ای دارد؟
**با عضویت در این سایت می توان علاوه بر اطلاع از رویدادهای نجومی جاری، دیگر رویدادهای نجومی را نیز ثبت کرد و در واقع فعالیت نجومی جدی را آغاز نمود.
تبیان: شما چگونه از همه پدیده های رصدی آسمان اطلاع دارید؟ آیا با نوستراداموس نسبتی دارید؟
**این سوالی است که بارها از من پرسیده شده است که چگونه از این رویدادها اطلاع دارید و این اطلاعات را از کجا می آورید؟
لازم است بگویم که درج رویدادهای نجومی ماه و یا حتی یک سال آینده در بیشتر مجلات نجومی خارجی و داخلی انجام می شود که صفحه ای مهم در این مجلات به شمار می رود.
درست است که منجمان و علاقه مندان باسابقه آسمان شب با کلیت آسمان و موقعیت قرارگیری اجرام آسمانی تا حدودی آشنا هستند ولی هرگز نمی توانند رقمهای بسیار دقیق درج شده در اینگونه مجلات را به همان دقت و درستی پیش بینی کنند. اینگونه پیش بینی ها را می توان به کمک نرم افزارهای نجومی استخراج نمود.
برای پیش بینی این پدیده ها، نرم افزارهای بسیاری وجود دارد که برخی مانند نرم افزارهای "استاری نایت" و "استلاریوم"به صورت کلی پهنه آسمان را نشان می دهند و تمامی رخدادهای آسمان و تغییرات در موقعیت اجرام، به صورت مداوم در انها بروز می شود.
برخی دیگر از نرم افزار های نجومی نیز به صورت تخصصی به خود اجرام می پردازند و برای مثال فقط به اهله یا موقعیت دقیق ماه یا ماهواره ها و... اختصاص دارند. من هم با کمک گرفتن از نرم افزارهای نجومی به استخراج موقعیت دقیق اجرام و رویدادهای آسمان شب می پردازم.
و البته هیچ نسبتی هم با نوستراداموس ندارم!
تبیان: در طول سال معمولا کدام یک از پدیده های رصدی بیشتر رخ می دهند؟
**در بیشتر شبهای سال قمر زمین یکی از بازیگران مهم و اغلب در صحنه رویدادهای آسمانی است.
اهله ماه که تقریبا هر شب قابل مشاهده هستند و جابجائی آن در پهنه آسمان، باعث موقعیت ویژه نزدیکترین همسایه زمین در آسمان شده است. این جابجائی سبب نزدیکی و مقارنه این جرم زیبا با دیگر اجرام آسمان شب و بویژه در ناحیه دایره البروج شده است.
تبیان: کدام پدیده های رصدی را می توان با چشم غیر مسلح دید؟
**اغلب رویدادهای مربوط به ماه را می توان با چشم غیر مسلح دید. همین طور بارشهای شهابی نیز مورد علاقه بسیاری از عموم مردم است که قابل رویت با چشم غیر مسلح نیز هست.
بسیاری از رویدادهایی که در تقویم نجوم ایران ثبت می شوند قابل رویت با چشم غیر مسلح هستند و اگر نتوان این رویدادها را با چشم غیر مسلح رویت کرد در ذیل رویداد ذکر می شود که این رویداد با ابزار رصدی قابل رویت هستند.
تبیان: در هفته (یا ماه آینده) چه پدیده های رصدی قابل ملاحظه ای رخ می دهند؟
**در هفته آینده، بلندترین شب سال فرا می رسد که در نزد ما ایرانیان مورد توجه است و در واقع نتیجه یک رویداد نجومی است. در نزد عموم این رویداد به شب یلدا مشهور است و منجمان به این رویداد، انقلاب زمستانی می گویند که در تقویم به آن اشاره کرده ایم.
همچنین در دی ماه بارش شهابی ربعی را پیش رو داریم. اگر دنباله دار آیسان نیز نابود نمی شد مقارنه نزدیک این دنباله دار با ستاره قطبی را در این ماه در پیش داشتیم.
تبیان: حالا که بحث دنباله دارها به میان می آید جریان دنباله دار آیسان چه بود؟
**دنباله دار آیسان که بسیار پر سر وصدا ظهور کرد و از آن به عنوان دنباله دار قرن یاد می کردند در هنگام نزدیکی به خورشید نتوانست حرارت خورشید را تحمل کند و از بین رفت. به همین راحتی!
اگر این دنباله دار به سلامت از نزدیکی خورشید عبور می کرد به حضیض زمینی می رسید و در آن هنگام جلوه ای خاص و زیبا می داشت که متاسفانه ما زمینیان از این زیبائی و هیجان محروم شدیم.
تبیان: با توجه به این که در روزهای پایانی سال میلادی به سر می بریم و معمولا سایت های نجومی خارجی مهمترین پدیده های سال را انتخاب می کنند به نظر شما مهمترین پدیده رصدی سال گذشته چه بود؟
**امسال را باید سال دنباله دارها نامید. دنباله دار "پان استارز" در ماه های ابتدائی سال میلادی ظاهر شد و منجمان را مشغول خود کرد و پس از آن دنباله دار آیسان ظهور کرد و در حال حاضر نیز دنباله دار لاوجوی را در آسمان داریم که زیبائی آیسان را دارد و به همان رنگ سبز قابل مشاهده است.
به نظر من ظهور و نابودی دنباله دار "آیسان" مهمترین رویداد نجومی سال بود. البته خورشید گرفتگی مرکب نیز در این سال رخ داد و بسیاری از شیفتگان را به خود مشغول کرد.
تبیان: و در آخر؟
**خیلی از شما و همکارانتان ممنونم که نظرات بنده را جویا شدید. امیدوارم تقویم نجوم ایران ایران برای منجمان مفید واقع شده باشد و از این پس نیز مورد رجوع دوستداران آسمان شب قرار بگیرد.
در این مدت که مدیریت تقویم را به عهده داشتم سعی کردم مرجعی مناسب، مفید و بدون اشتباه باشد. امیدوارم از این پس نیز به این صورت باقی بماند. فکر می کنم منجمان جوان می توانند به این سایت روحی تازه بدمند. از حضورشان برای عضویت و مدیریت این سایت واقعا استقبال می کنیم.
شبهایی پرستاره برایتان آرزو می کنم.
مصاحبه: م.ح. اربابی فر
بخش دانش و زندگی تبیان
مطالب مرتبط:
مصاحبه اختصاصی تبیان با پوریا ناظمی
