با دریافت اولین قسط مهریه زن باید تمکین کند

به نظر اینجانب بنابر احتیاط واجب، نکاح دختر باکره بالغه باید با اذن پدر یا جد پدری باشد و اگر بدون اذن واقع شده باشد احتیاط این است که زوج طلاق بدهد و بعد اگر با او ازدواج کند با اذن پدر یا جد باشد. بله اگر بدون اذن انجام شود و پدر آن را رد نکرده باشد و رضایت بدهد همان عقد اول کافی است. (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله)

در این مقاله دو پرسش و پاسخ را در باب مسائل مربوط به ازدواج مطرح می کنیم:

سوال: آیا ازدواج دختر بدون اذن پدر صحیح است؟ در صورتی که ازدواج کرد و قصد طلاق دارد چه باید بکند؟

شرح پرسش

من حدود چند سال است که بدون اجازه پدرم ازدواج کرده ام. البته بعداً با شرایطی اجازه دادند. اکنون بعد از چند سال بدون این که عمل زناشویی داشته باشیم قصد طلاق داریم. آیا ازدواج و طلاق ما صحیح است؟ این در صورتی است که خانواده ام راضی به طلاق نیستند.

بر طبق نظر اسلام و مذهب تشیع دخترى که به حد بلوغ رسیده و رشیده است، یعنى مصلحت خود را تشخیص مى‏دهد، در صورتی که بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جدّ پدرى خود اجازه بگیرد. و اگر پدر و جدّ پدرى غایب باشند، به طورى که نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جدّ پدرى اجازه بگیرد و نیز اگر دختر باکره نباشد در صورتى که بکارتش بوسیله شوهر کردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جد لازم نیست. ولى اگر بواسطه وطى به شُبهه یا زنا از بین‏ رفته باشد، احتیاط مستحبّ آن است که اجازه بگیرند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، صص: 459-458).

اگر شما بدون اجازه پدر تان ازدواج کرده اید باید به یکی از وظایف زیر که از مقام معظم رهبری، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله هادوی تهرانی استفتاء شده است (استفتاء از دفاتر مقام معظم رهبری، آیة الله مکارم شیرازی و آیة الله صافی و آیة الله هادوی تهرانی) ، عمل کنید:

مقام معظم رهبری دام ظله:

ازدواج دختر باکره بنابر احتیاط واجب باید با اجازه پدر یا جدّ پدرى او باشد و اگر بدون اذن پدر ازدواج صورت گیرد، احتیاط واجب آن است که یا از پدر اجازه گرفته شود و یا اینکه پسر بقیه مدّت را ببخشد(در عقد موقت) و از یکدیگر جدا شوند(با طلاق در عقد دائم).

آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

در صورت امکان به شکلى رضایت پدر را جلب کند، در غیر این صورت عقد آنها اشکال دارد، و احتیاط واجب آن است که پسر باقیمانده مدّت را ببخشد، و از همدیگر جدا شوند و اگر عقد دائم بوده، او را طلاق دهد.

آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله:

آیة الله هادوی تهرانی دام ظله:

1. اذن پدر برای ازدواج دختر باکره رشیده موافق با احتیاط است، هرچند شرط صحت عقد ازدواج نیست.

2. اگر اذن پدر در صحت ازدواج دختر باکره رشیده شرط باشد، با تحقق آن ولو بعد از عقد، عقد صحیح خواهد بود.

3. در هر حال طلاق در اینجا متصور است و رضایت خانواده در آن نقشی ندارد.

بنابراین؛ اگر با اذن پدرتان ازدواج کرده اید و یا بنا بر نظر مقام معظم رهبری، آیت الله صافی و آیت الله هادوی تهرانی، بعد از ازدواج، ایشان اجازه داده اند، ازدواج شما صحیح است و اگر بخواهیدمی توانید از همسرتان طلاق بگیرید و چون به گفته خودتان تا به حال با شوهرتان همبستر نشده اید و عمل زناشویی نداشته اید به مجرد طلاق از هم جدا شده و نیاز به گرفتن عده ندارید. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، ص 529) ولی توجه داشته باشید که در اسلام از طلاق به عنوان یکی از مباحاتی که مورد پسند خداوند نمی باشد یاد شده است.

در هر حال خوب است که برخی از حساسیتهای اجتماعی و خانوادگی را تا جایی که برایتان مشقت و سختی ندارد رعایت کرده و اگر تصمیم به طلاق دارید بدون این که رنجشی برای والدینتان ایجاد شود،آنان را راضی کنید.

سوال: آیا زن می تواند تمکین (عمل زناشویی) را مشروط به پرداخت کل اقساط مهریه اش کند؟

شرح پرسش

اگر زوج معسر بود و به حکم دادگاه ملزم به پرداخت مهریه به صورت قسطی شد، با توجه به این که امروزه مهریه ها بالا است و پرداخت قسطی آن هم سال ها طول می کشد تا تمام شود، آیا این وجود با فرض باکره بودن و عدم مواقعه، زن حق دارد تا پایان قسط آخر تمکین نکند؟

این سۆال به دفاتر مراجع تقلید ارسال گردید و پاسخ های زیر دریافت گردید:

دفتر حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

در مفروض سۆال زن حق ندارد تمکین نکند[1].

دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

با دریافت اولین قسط مهریه زن باید تمکین کند[2].

دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):

در صورتیکه مهریه در عقد نقد باشد و زمانى براى آن معین نشده زن می تواند تا مهریه را مطالبه ننموده تمکین نکند ولى در صورتیکه مهریه بصورت دین ما فى الذمه باشد زن حق امتناع از تمکین ندارد[3].

پی نوشتها:

[1] . استفتاء کتبی از دفتر ایشان.

[2] . استفتاء کتبی از دفتر ایشان. معظم له در استفتائات جدید، ج 3، ص 247، سۆال 658، می فرماید: اگر زوجه قبلاً از اعسار زوج آگاهی داشته است. در این صورت نمی تواند به بهانه پرداخت مهریه، تمکین نکند. و اگر زوجه قبلاً از اعسار زوج آگاهی نداشته است، که دو صورت دارد:

1. به دادگاه مراجعه کرده و از سوی حاکم شرع، قسط بندی شده و زوج مقداری و یا لااقل اولین قسط را پرداخته است، زن باید تمکین کند و نمی تواند به بهانه این که هنوز تمام اقساط تمام نشده تا پایان آخرین قسط، انجام عمل زناشویی را به تأخیر اندازد.

2. به دادگاه مراجعه نکرده و یا این که مراجعه کرده اند ولی هنوز زوج، هیچ قسطی پرداخت نکرده است، زن می تواند تمکین خاص نکند، اما دیگر وظایف زناشویی را باید انجام دهد.

[3] . استفتاء کتبی از دفتر ایشان.

فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

سایت اسلام کوئیست

(توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2