تحریم های جدید زیر میز می زند؟

سه دور مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو بر سر مساله هسته‌ای ایران نتیجه‌ای خوشحال کننده برای همه در برداشت و مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفت.  نتیجه‌ای که امیدها را برای حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران بیشتر کرد اما این خوشحالی دیری نپائید. از همان روزهای نخست توافق ایران و 1+5 آمریکا سنگ‌اندازی در این زمینه را آغاز کرد و در گام اول با ارائه متنی خود نوشته از توافقات ذهنیت‌ها را به گونه‌ای نادرست تغییر داد. پس از آن بحث حق غنی سازی ایران مورد مناقشه قرار گرفت و اسرائیل با خباثت سعی کرد سیاست‌های آمریکا در قبال این توافق نامه را تغییر دهد. گام مثبتی نیز از سوی دولت آمریکا برداشته شد و آن هم مخالفت با تصویب تحریم‌های جدید در سنای آمریکا علیه ایران بود که به نتیجه رسید و این تحریم‌ها حداقل تا چند ماه آینده و در چارچوب توافق‌ ژنو مسکوت ماند. اما گامی از سوی آمریکا برداشته شد که یاس را به جبهه مدافعان توافق‌نامه ژنو آورد. تصویب تحریم هایی برای 17 شرکت و فرد ایرانی مرتبط با فعالیت های هسته‌ای ایران؛ اگرچه این کار به قول آمریکایی‌ها اقدام جدید تحریمی نیست و در راستای تحریم های اعمال شده از گذشته است، اما توانست روند توافق‌نامه ژنو را تا حدودی سست کند. این اقدام مورد مخالفت بسیاری از کشورها و واکنش مقامات کشورمان شد و این ذهنیت را تقویت کرد که غرب و آمریکا هیچگاه بر توافقات خود استوار نیستند و همواره در مقام عمل به گونه‌ای دیگر رفتار می‌کنند. از یک سو این تحریم‌ها را می توان نتیجه طبیعی دشمنی‌های آمریکا علیه ملت و دولت ایران برشمرد که نگاهی بسیار افراطی و در عین حال واقع‌بینانه است و از سوی دیگر گامی در راستای راضی کردن برخی مخالفان توافق ایران و 1+5 در داخل آمریکا  و میان متحدان این کشور نظیر اسرائیل دانست.

از هر منظری که به این ماجرا نگریسته شود یک نتیجه بیشتر در بر نخواهد داشت و آن هم سنگ‌اندازی و اختلال در مسیر مذاکرات و توافق نامه ژنو است. تداوم این بحران‌سازی‌ها قطعا به نفع مذاکرات و طرفین نخواهد بود و باعث ایجاد بی‌اعتمادی و اخلال در مسیر توافق‌نامه می‌شود. از سوی دیگر سبب خواهد شد که مخالفان این توافق نامه در داخل  خارج ایران آن را به عنوان برگ ‌برنده‌ای برای خود معرفی کنند و باز هم بر ناکارآمدی مذاکرات تاکید نمایند. این اقدامات سبب از دست رفتن روحیه‌ای خواهد شد که تا چندی پیش دستیابی به هر توافقی را ممکن ارزیابی می کرد. نکته قابل توجه در این میان نحوه واکنش جمهوری اسلامی ایران به مساله اعمال تحریم‌های جدید است. وزیر امور خارجه بحث از واکنش‌های حساب شده علیه این اقدامات غیرسازنده می‌کند و برخی دیگر از مسولان نیز صحبت از نقض تمام توافقات ژنو از سوی ایران می‌کنند. در این راستا باید گفت که اقدامات نسنجیده و خلق الساعه عملا نه تنها گامی مثبت برای حل بحران پیش آمده نخواهد بود بلکه اوضاع را پیچیده تر خواهد کرد.

در این که آمریکا نقض توافق‌نامه کرده شکی نیست اما راهکار پاسخگویی به آن باید دیپلماتیک و با لحاظ شرایط و موقعیت موجود باشد. در شرایطی که وضعیت به سمت رفع تحریم‌ها علیه ایران حرکت می‌کند، هرگونه اقدام نسنجیده‌ای شرایط را بحرانی‌تر کرده و سبب‌ساز ایجاد تنش‌های جدید در روند توافق‌نامه خواهد شد. نکته جالب توجه در این میان عدم حمایت سایر اعضای گروه 1+5 از این اقدام آمریکاست که خود این مساله به عنوان برگ برنده ایران می تواند لحاظ شود. علاقه مندی آمریکا برای تداوم مذاکرات کارشناسی ایران و 1+5 که عملا به دلیل این تحریم‌ها نیمه کاره و بدون نتیجه باقی ماند، حکایت از این دارد که دولت اوباما در صدد حل و فصل این مساله است و چنین اقداماتی بیشتر در راستای باج‌دهی به برخی مخالفان داخلی و خارجی و متحدان آمریکا در قبال توافق‌نامه ژنو، قابل ارزیابی است. نگاه واقع‌بینانه بر این نکته تاکید دارد که سوای دلیل تحقق این امر نتایج آن باید مورد توجه قرار گیرد که عملا عایدی جز تنش بیشتر در پی ندارد. در این شرایط باید کوشش شود که بدون تخریب فضای مذاکرات و توافق نامه ژنو، واکنشی منطقی و با لحاظ فاکتور منافع ملی و خطوط قرمز از سوی ایران ارائه شود.