میوز1

اهداف:

آشنایی با تقسیم میوز و مراحل متعدد آن

تقسیم میوز شامل دو بخش میوز اول و میوز دوم است. محصول تقسیم میوز، گامت ها هستند. این تقسیم عموماً قبل از تشکیل گامت ها یا همزمان با تولید آن ها صورت می‌گیرد. این فرایند سبب می‌شود که در موقع تشکیل تخم، تعدادکروموزوم ها مضاعف نشود. این تقسیم در اندام تولید مثلی نر و ماده که محتوی سلول های دیپلوئیدی مخصوصی است، صورت می‌گیرد. این سلول ها دو تقسیم متوالی را طی می‌کنند، اما کروموزوم ها فقط یک بار مضاعف می‌شوند. نتیجه این تقسیم ایجاد چهار سلول است که تعداد کروموزوم های هر یک نصف تعداد اولیه است.

میوز اول

بخش اول میوز همانند میتوز خود شامل چهار مرحله است.

پروفاز اول

مرحله پروفاز در میوز اول روند پیچیده‌ای است که بسیار کندتر از میتوز صورت می‌گیرد و خود شامل پنج مرحله است:

• یرمرحله لپتوتن:

افزایش حجم هسته‌ای، ظهور کروموزوم ها به صورت تخم های دراز، نازک و تاب خورده (کرومومر)، کروموزوم هایی با دو کروماتید اتفاقات این مرحله محسوب می شوند.

• زیرمرحله زیگوتن:

جفت شدن کروموزوم های همساخت به ترتیب ویژه‌ای ، کشیده شدن جفت کروموزوم را به سوی یکدیگر می‌کشد(سیناپس)،

تشکیل  بی‌والانت (تتراد) جفت کروموزوم های همساخت اتفاقات ویژه ی در این مرحله می باشند.

•  زیرمرحله پاکی‌تن:

رشد هستک از نظر اندازه ، کوتاهتر و ضخیخم‌تر کروموزوم ها، ایجاد تتراد ( شامل دو کروموزوم همساخت یا 4 کروماتید)، پیچش هر کروماتید از یک تتراد ، به دور کروماتید خواهر خود ، هر کروماتید سانترومر خاص خود را دارا است.

مهم ترین رویداد در زیرمرحله پاکی‌تن ، تشکیل کیاسما به هنگامی است که دو کروماتید خواهر از هر کروموزوم همساخت ، قطعاتی را بین خود مبادله می‌کنند.تبادل قطعات بین دو کروماتید از دو کروموزوم همساخت را کراسینگ اور (تقاطع کروموزومی) گویند. زیرمرحله پاکی‌تن طولانی است. در پایان این زیرمرحله ، نیرویی سبب جدا شدن کروماتیدها از یکدیگر می‌شود.

•  زیرمرحله دیپلوتن:

جدا شدن کروموزوم ها از یکدیگر در این مرحله آغاز می شود، در بعضی نقاط تبادل همچنان ادامه دارد  لذا در این نقاط متصل به یکدیگر باقی می‌مانند. این زیر مرحله حقیقتاً کیاسما نام دارد و از نظر ژنتیکی دارای اهمیت فراوانی است، زیرا تبادل بین کروماتیدهای ناخواهری در این زیرمرحله صورت می‌گیرد. کراسینگ اور به تبادل ژن ها می‌انجامد و سبب تشکیل کروماتیدهای نوترکیب می‌شود. در ژنتیک مولکولی، کراسینگ اور به عنوان وسیله تجربی برای نقشه برداری کروموزومی به کار می‌رود.

•  زیرمرحله دیاکینز:

در این مرحله، کروموزوم ها کوتاهتر و ضخیم‌تر شده و کیاسما ناپدید می‌شود. کروموزوم های همساخت از دو سو به سمت محیط هسته کشیده می‌شوند، اما جدا شدن کامل کروماتیدها صورت نمی‌گیرد. کروموزوم های همساخت فقط در انتها متصل به یکدیگر باقی می‌مانند و ساختار حلقه مانند عریضی را تشکیل می‌دهند. به علاوه هستک و غشای هسته ناپدید می‌شود و دوک به طور کامل تشکیل می‌گردد. کرومزوم های تتراد در صفحه متافاز قرار می‌گیرند.

متافاز اول

این مرحله پس از دیاکینز آغاز می‌شود و همانند متافاز میتوز است. کروموزوم های همساخت در صفحه استوایی باقی می‌مانند و از طریق سانترومرها به رشته‌های دوک متصل می‌شوند. .

آنافاز اول

در آنافاز اول، کروماتیدهای خواهر از هر کروموزوم همساخت که به وسیله سانترومر به یکدیگر متصل‌اند، به قطب های مربوط به خود می‌روند. کروماتیدهای ناخواهری از هم جدا می‌گردند. این کروماتیدها، با کروموزوم های پدری و مادری خود تفاوت دارند. در مقایسه با آنافاز میتوز که در آن هر کروموزوم یک کروماتید دارد، هر کروموزوم در مرحله آنافاز میوز، از دو کروماتید تشکیل شده است که احتمالاً یکی از کروماتیدها، نوترکیب است.

تلوفاز اول

در این مرحله کوتاه، پیچش کروماتیدها باز شده و کروماتیدها دراز می‌شوند و تا مدتی در حالت فشردگی باقی می‌مانند. غشای هسته در اطراف هر گروه کروماتید تشکیل می‌گردد و دو هسته مجزا به وجود می‌آیند. در بعضی موجودات پس از تشکیل غشاها در هسته، هر هسته دختر قبل از اینکه دومین تقسیم میوز آغاز شود، مدتی در مرحله اینترفاز باقی می‌ماند.

توضیح فیلم : تقسیم میوز شامل دو بخش میوز اول و میوز دوم است. تقسیم میوزاول خود شامل مراحلی است و از مهم ترین وقایع این تقسیم می توان به ایجاد، کروموزوم هایی با دو کروماتید، تشکیل  بی‌والانت (تتراد) ،ایجاد صفحه متافاز و به قطبین رفتن کروماتیدهای خواهری اشاره کرد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی