تبیان، دستیار زندگی
تقسیم میوز باعث تولید گامت می شود و نوعی از تقسیم سلولی است که طی آن هر سلول فقط نصف تعداد کروموزومهای سلول والد خود را دریافت می‌کند...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

میوز 2

اهداف:

آشنایی با تقسیم میوز و مراحل متعدد آن

شرح درس:

تقسیم میوز باعث تولید گامت می شود و نوعی از  تقسیم سلولی است که طی آن هر سلول فقط نصف تعداد کروموزوم های سلول والد خود را دریافت می‌کند.

در جانوران این تقسیم در هنگام تولید گامت ها صورت می‌گیرد. میوز شامل دو مرحله است. در مرحله اول میوز، در اینترفاز ماده وراثتی به شکل کروماتین است که قبل از تقسیم DNA آن همانندسازی می‌کند و دو برابر می‌شود. در مرحله دوم میوز، مضاعف شدن DNA صورت نمی‌گیرد. بعد از پایان میوز از هر سلول والد 4 سلول حاصل می‌شود که هر کدام دارای نصف کروموزوم والدی هستند.

مرحله دوم میوز

این مرحله تقسیم همانند میتوز است، اما با این تفاوت که کروموزوم ها از دو کروماتید تشکیل شده‌اند. در این نوع تقسیم هر دو هسته خواهر از مراحل پروفاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز دوم می‌گذرند. در این مرحله مضاعف شدن DNA صورت نمی‌گیرد.

پروفاز دوم

پروفاز این مرحله بسیار کوتاه است. دوک تشکیل می‌شود و کروموزوم های دو کروماتیدی و مضاعف روی آن قرار می‌گیرند.

متافاز دوم

در متافاز دوم، کروموزوم ها به قسمت وسط دوک می‌روند و در آنجا مستقر می‌شوند. نکته جالب توجه این است در متافاز میوز اول سانترومرهای کروموزوم های همساخت از یکدیگر جدا می‌شوند، در حالی که در میوز دوم سانترومرهای کروماتیدهای خواهری از یکدیگر فاصله می‌گیرند.

آنافاز دوم

در آنافاز دوم میوز کروماتیدهای هر کروموزوم از هم جدا می‌شوند و به دو قطب سلول می‌روند.

تلوفاز دوم

در تلوفاز دوم میوز، تقسیم میوزی کامل می‌شود و چهار سلول به وجود می‌آید. در بسیاری از جانداران ماده، سیتوپلاسم سلول ها در میوز به طور نامساوی تقسیم می‌شود و فقط یک سلول به جای چهار سلول حاصل می‌آید که سیتوپلاسم فراوان دارد و مبدل به تخمک می‌شود. سه سلول کوچک باقیمانده معمولاً می‌میرند. در بعضی از جانداران نر چهار سلول حاصل مبدل به اسپرم می‌شوند.(فیلم 1).

فیلم1:

تقسیم میوز شامل دو بخش میوز اول و میوز دوم است مهم ترین وقایع این تقسیم میوزاول می توان به ایجاد، کروموزوم هایی با دو کروماتید، تشکیل  بی‌والانت (تتراد) ،ایجاد صفحه متافاز و به قطبین رفتن کروماتیدهای خواهری است. در میوز دوم دوک تشکیل می شود و سانترومرهای کروماتیدهای خواهری از هم فاصلله می گیرند. کروماتیدهای هر کروموزوماز هم جدا می شوند و مجدداً غشاء هسته پدیدار می گردد.

یکی از خصوصیات منحصر به فرد برای تقسیم میوز اتفاقی است که منجر به ایجاد تنوع می شود. تبادل برخی قسمت های یک کروموزوم با کروموزوم مشابه (هومولوگ) یکی از این خصوصیات مهم است. (فیلم 2).

فیلم 2:

از خصوصیات منحصر به فرد برای تقسیم میوز تبادل برخی قسمت های یک کروموزوم با کروموزوم مشابه (هومولوگ) است که سبب ایجاد تنوع می گردد.

چند نکته:

1) نحوه ترتیب تتراد ها روی دوک متافازی از رابطه 2 به توان  n-1 بدست می آید که به جای  n  عدد هاپلوئیدی را قرار می دهیم برای مثال اگر سلولی در حال دیپلوئیدی8(2n )  کروموزوم داشته باشد که در این صورت عدد هاپلوئیدی آن برابر 4 می شود را در رابطه قرار می دهیم 4-1=3  و عدد 2 را به توان سه می رسانیم که می شود 8 که این سلول 8 نوع آرایش متافازی را میتواند داشته باشد.
2) در آنافاز میوزII دو کروماتید از محل سانترومر از هم جدا می شوند مشابه آنچه در آنافاز میتوز انجام می شود(میتوز ~میوزII).
3) ویژگی عمده تقسیم میوز جفت شدن طولی کروموزوم های همتا در پروفاز میوزI می باشد(تتراد ها) و تولید گامت است.
4) در تخمک سازی در پایان میوز I  دو سلول حاصل می شود که از نظر مواد وراثتی یکسان ولی از نظر مقدار سیتوپلاسم متفاوت هستند.

کاریوتیپ تصویری است که کروموزوم های در حال تقسیم بر حسب اندازه ردیف شده اند. در کاریوتیپ هسته سلول انسانی کروموزوم ها در 7 گروه غیر جنسی و یک گروه جنسی و در مجموع هشت گروه تقسیم بندی می شوند. بزرگ ترین کروموزوم ها در گروه اول قرار می گیرد و در آخرین گروه هم کوچک ترین کروموزوم ها احتمال ایجاد جهش درکروموزوم های بزرگتر بیشتر از کروموزوم های کوچک است.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی