سه کلید طلایی در مکارم اخلاق
خیلی از افراد همیشه به دنبال یک برنامه اخلاقی هستند که به وسیله آن بتوانند قله های سعادت و خوشبختی را فتح کنند. اولین و مهمترین توصیه‌ی کلی به این افراد توجه نمودن به آیات کلام الله مجید و روایاتی است که از ائمه اطهار علیهم السلام وارد شده است.
چرا که این گوهر ارزشمند همچون دو چراغ هدایت بهترین راهنمای هدایت برای جویندگان سعادت و خوشبختی است. ولی در این مجال سعی داریم با استفاده یکی از آیات کلام الله مجید به طور اختصار یک راهکار کلیدی ارائه دهیم.
«خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ [اعراف/199] (به هر حال) با آنها مدارا كن و عذرشان را بپذیر، و به نیكىها دعوت نما، و از جاهلان روى بگردان (و با آنان ستیزه مكن)!
خداوند متعال در این آیه شریف سه دستور مهم اخلاقی را بیان می فرماید.
کلید اول: عفو و گذشت
اولین و زیباترین سفارش خداوند متعال در این آیه زیبا دستور به عفو کرد دیگران می‌باشد. بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های که گریبانگیر افراد شده است نوعاً به خاطر فقدان عفو و گذشت در زندگی های آنها می باشد. چه بسا اگر افراد ذره ای قدرت بخشش و گذشت را در زندگی نهادینه می کردند بسیاری از دشمنی های و کینه را در محیط خانواده و جامعه مشاهده نمی کردند. در فرهنگ روایت به زیبایی از خصیصه عفو و گذشت یاد شده است.
«أحسَنُ المَكارِمِ عَفْوُ المُقْتَدِرِ وجُودُ المُفْتَقِرِ.[1] امام على علیه السلام: بهترین مكارم اخلاق، گذشت توانا [بر انتقام]است و بخشش كسى كه خود نیازمند است.»
کلید دوم: دعوت به نیکی ها
دومین و زیبا ترین سفارشی که خداوند متعال در این آیه شریف می فرماید؛ این است که دیگران را به نیکی سفارش کنید. در فرهنگ قرآن کسانی که دیگران را به نیکی دعوت می کنند ابتدا باید خود اهتمام به انجام کار های نیک داشته باشند؛ چرا که خداوند متعال می فرماید: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ [بقره/44] آیا مردم را به نیكى (و ایمان به پیامبرى كه صفات او آشكارا در تورات آمده) دعوت مى كنید، اما خودتان را فراموش مى نمایید با اینكه شما كتاب (آسمانى) را مىخوانید! آیا نمى اندیشید؟»
امام على علیه السلام:
«و َما أعمالُ البِرِّ كُلُّها وَالجِهادُ فى سَبیلِ اللّهِ عِندَ المرِ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهىِ عَنِ المُنكَرِ إِلاّ كَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؛[2] همه كارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون قطرهاى است در دریاى عمیق.»
کلید سوم: عدم مجادله و ستیز با جاهلان
در روابط اجتماعی نوعاً افرادی و رفتارهای غیر اخلاقی و غیر عقلانی از خود نشان می دهند؛ از این رو در فرهنگ قرآن و روایات یکی از زیباترین راههای مقابله با این افراد گذشت کردن و عدم مجادله و درگیری با این افرادی می باشد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله:
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَیْكُمْ بِالْعَفْوِ فَإِنَّ الْعَفْوَ لَا یَزِیدُ الْعَبْدَ إِلَّا عِزّاً فَتَعَافَوْا یُعِزَّكُمُ اللَّهُ [3] رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: بر شما باد بگذشت، زیرا گذشت جز عزت بنده را نیفزاید، از یكدیگر بگذرید تا خدا شما را عزیز كند.»
امام على علیه السلام:
«اقِلْ تُقَلْ [4] [از خطاى دیگران] درگذر، تا از تو درگذرند.»
پیام ها:
1-در زندگی تا می توانیم برای رسیدن به زندگی آرمانی و حیات طیبه قرآنی از اهرم زیبای عفو و گذشت استفاده کنیم تا از روح زندگی اسلامی بهره مند شویم.
2- بهترین راهکار برای جلب رضایت و نظر دیگران برخورداری از روحیه ی عفو و گذشت در زندگی می باشد.
3-اصلاح رفتار و اخلاق خود یک راهکار مناسب برای دعوت دیگران به مکارم اخلاق به حساب می‌آید.
پی نوشت ها:
[1] غرر الحكم :3165
[2]. نهج البلاغه، حكمت 374
[3]. كافى، ج 2، ص 108
[4]. غررالحكم، ج 2، ص 172
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
مطالب مرتبط:
3راهکار اساسی برای دستیابی به اخلاق حَسَن
