علل گرفتگی بینی

پرسش: در بیشتر ماه های سال بینی من گرفته است و مشکل در نفس کشیدن دارم لطفا راهنمایی ام کنید تا این مشکلم رفع شود.

یکی از علایم شایع گرفتگی بینی این می باشد که در این حالت بیمار احساس می کند بینی او باز نیست و عبور هوا از بینی به طور ناقص انجام می شود و در این حالت در بینی، یا انسداد کامل پیش می آید و یا به طور نسبی بسته می شود. ممکن است دو طرفه باشد و همچنین ممکن است یک بینی بسته باشد و دیگری باز باشد و بعد از چند ساعت همان بینی که بسته بود باز باشد و بینی دیگر بسته باشد و این سیکل تکرار شود و بالعکس. این حالت اخیر، که خیلی از افراد از آن شکایت دارند، بیماری نمی باشد، بلکه سیکل طبیعی و سیکل فیزیولوژیک بینی می باشد و افراد نباید از این بابت نگران باشند.

حدود هر 1 الی 4 ساعت یک بار در هر فرد طبیعی یکی از سوراخ های بینی به طور نسبی بسته می شود و یکی باز می شود و آن بینی که بسته بود، بازتر عمل می کند. بعضی از افراد می خواهند در این حالت با قدرت زیاد و سریع از بینی نفس بکشند و اظهار می دارند که نمی توانند این عمل را انجام دهند، در این جا باید عنوان شود که این کار، انتظار درستی از بینی نمی باشد و بینی وظیفه اش این است که هوا را به آرامی از بین شاخک هایی که داخل بینی قرار دارند، هدایت کند. هوا به آرامی از بین این ها عبور می کند و در این مدتی که هوا از این شاخک ها عبور می کند، گرم و مرطوب می شود، تا بتواند به حنجره و ریه برسد.

در این جا ذکر یک مثال مناسب می باشد:

فرض کنید که اگر هوا به سرعت و به صورت یک لوله پسیو (Passive) از بینی رد شود، اگر هوای محیط 5 درجه زیر صفر باشد، همان هوا با همان درجه حرارت به گلو، حنجره و ریه می رسد و افراد مریض می شوند، سینه پهلو می کنند و ذات الریه می گیرند. بنابراین حتماً باید هوا با یک مقاومت در بینی روبرو باشد و به تدریج گرم و مرطوب شود و به قسمت های مختلف برسد که برای سلامت ریه و حنجره و... اشکالی ایجاد نکند.

علاوه بر گرم و مرطوب کردن هوا، بینی وظیفه دارد که ذرات معلق موجود در هوا را بگیرد. از طرفی چون مخاط بینی مرطوب است، برخی از میکروب ها و ذراتی که در هوا موجود می باشد، در هنگام عبور از بینی، به مخاط بینی می چسبد، یعنی بینی یک وسیله دفاعی می باشد و مخاط بینی باعث می شود که این میکروب ها و ذرات به ریه نرسند.

یکی دیگر از کارهای بینی علاوه بر تنفس و دفاع بدن، در عمل بویایی می باشد. با رسیدن مولکول های ماده بودار به مخاط بویایی فرد بو را حس می کند.

در گرفتگی بینی چندین عامل می تواند دخیل باشد، ولی مهم ترین علت در حال حاضر آلرژی و حساسیت بینی می باشد که تقریباً در همه افراد و در تمام سنین دیده می شود.

اغلب گرفتگی بینی در بهار یا پاییز تشدید می شود، البته علایم دیگری نیز به همراه گرفتگی ممکن است وجود داشته باشد مثل عطسه، خارش بینی و ترشح مایع زلال از بینی.

از علل دیگر، انحراف دیواره بین دو حفره ی بینی یا انحراف سپتوم بینی می باشد. در بعضی از افراد، دیواره بین دو حفره بینی کاملاً صاف نیست و در نتیجه ممکن است گرفتگی بینی ایجاد شود. یا ممکن است در اثر تکامل، طوری استخوان و غضروف های داخل بینی رشد و تکامل پیدا کند که به صورت صاف نباشد و کج باشد.

از علل دیگر می توان به تروما یا ضربات وارده به بینی اشاره کرد که در اثر ضربه، چه در کودکی و چه در بزرگسالی، ممکن است به یک طرف بینی فشار وارد شود و به انحراف بینی منجر گردد. در نهایت همگی باعث گرفتگی بینی می شوند.

از علل دیگر وجود تومورها و توده ها می باشد. هر گونه تومور یا توده ای فضاگیر در بینی می تواند از عبور هوا جلوگیری کند.

همچنین در کودکانی که دچار بزرگی لوزه سوم هستند(چون لوزه سوم در انتهای بینی وجود دارد)، عبور هوا مشکل می شود.

در نهایت از علل دیگر گرفتگی بینی که کمتر شایع هستند، هماتوم یا آبسه بینی (تجمع خون در داخل دیواره بینی) می باشد.

از مهم ترین علایم گرفتگی در بینی، عدم عبور هوا می باشد. علاوه بر آن ترشح نیز از بینی وجود دارد، مانند تورم مخاط بینی به خاطر آلرژی که می تواند باعث ترشح آبکی از بینی شود. اگر یک تومور بدخیم در بینی باشد، علاوه بر گرفتگی می تواند ترشح خون آلود (نه آبکی و زلال) هم دیده شود. گیر کردن جسم خارجی(که از علل کم تر شایع است)، مانند دانه حبوبات یا قطعه ای از مداد پاک کن در داخل بینی می تواند باعث گرفتگی بینی و عدم عبور هوا شود.

در مواردی ممکن است فرد دارای تومور خوش خیم به نام آنژیوفیبروم باشد که در این صورت هم گرفتگی بینی رخ می دهد. البته می تواند باعث خونریزی هم شود و با ترشح زلال یا چرکی و خون آلود و خونریزی از بینی، تورم بینی، تورم صورت و بد فرم شدن صورت همراه باشد.

در موارد شدید ممکن است این علت ها باعث بد شکل شدن ظاهر بینی شوند، مانند کسانی که دارای پولیپ یا یک توده خوش خیم در داخل بینی هستند که در اثر کم توجهی و عدم درمان آن، حجمش زیاد می شود و ظاهر بینی را پهن می کند.

بنابراین علایم همراه می تواند با علل ایجاد کننده گرفتگی بینی مرتبط باشد.

مهم ترین راه تشخیص، بعد از گرفتن تاریخچه بیماری و اینکه بیمار چه موقع دچار گرفتگی بینی شده و شدت گرفتگی چقدر بوده، معاینه بیمار توسط پزشک می باشد که در اغلب موارد از طریق معاینه داخل بینی، علت گرفتگی مشخص می شود.

راه تشخیصی کامل تر آندوسکوپی بینی می باشد که دقت و کیفیت بهتری دارد. بعد از آندوسکوپی، بررسی بینی از سوراخ خلفی یا نازوفارنگوسکوپی با آینه که داخل دهان دیده می شود، می باشد.

از راه های تشخیصی غیربالینی و پاراکلینیکی می توان به رادیوگرافی، عکس برداری ساده، سی تی اسکن و MRI اشاره نمود و در مواقعی که ضایعه مشکوک باشد، نمونه برداری ضرورت دارد.

در درمان گرفتگی بینی، علت ایجاد کننده گرفتگی بینی و انحراف بینی مهم می باشد و همچنین سن و شرایط بیمار نیز فرق می کند. در بعضی از مواقع مانند آلرژی، تومورها و اشکالات انحراف بینی حتماً به عمل جراحی نیاز است. در مورد پولیپ ها هم درمان دارویی انجام می گیرد.

در مواردی هم باید جراحی انجام گیرد و در مورد تومورها بسته به این که خوش خیم و یا بدخیم باشند، نوع درمان فرق می کند، ولی در اغلب موارد درمان توسط عمل جراحی می باشد.

اگر گرفتگی بینی مربوط به مشکلات تکاملی باشد، یعنی در مورد کودکی که در اثر رشد کردن دچار انحراف بینی شده باشد، درمان کاملی نمی توان انجام داد، ولی اگر چنانچه انحراف بینی در اثر ضربه باشد، با برطرف کردن انحراف بینی که در اثر ضربه ایجاد شده و عمل جراحی می توان از گرفتگی بینی جلوگیری کرد.

در مورد تومورها و لوزه سوم، فرد نمی تواند در پیشگیری از آن ها دخالتی کند، ولی وقتی گرفتگی بینی ایجاد شد حتماً باید به پزشک مراجعه کند تا تدابیر لازم اتخاذ گردد.

اگر انحراف بینی را به موقع درمان نکنند، مریض در تمام آن مدتی که درمان نشده تنفس راحتی ندارد و در مواردی ممکن است باعث ایجاد سینوزیت نیز شود. ولی اگر یک تومور بدخیم علت آن باشد، عدم درمان به موقع ممکن است باعث رشد تومور شود و به مغز آسیب برساند.

اگر لوزه سوم و آدنوئید علت آن باشد، عدم درمان به موقع باعث می شود اکسیژن رسانی به مریض مختل شود و مشکلاتی از قبیل خستگی و خواب آلودگی یا تاخیر در رشد و تاخیر در یادگیری پیش آید و در بعضی موارد ماند آنژیوفیبروم عدم درمان ممکن است باعث ایجاد خونریزی های خطرناک شود.

این بیمار اول باید به دقت معاینه شود، چون آبریزش بینی یکی از علایم آلرژی می باشد. اغلب افراد می گویند به موادی مانند گرد و غبار و گرده گیاهان، بوی ادکلن و عطر حساسیت دارند که در این صورت باید این افراد از این مواد و از این محیط ها دوری کنند و متعاقباً شروع به درمان دارویی کنند و بعد از معاینه اگر علت گرفتگی بینی مشخص نشود، می توان از سی تی اسکن و MRI نیز کمک گرفت تا به علت گرفتگی بینی این بیمار پی برد. در صورت نیاز می توان به درمان مناسب اقدام کرد و برای اطمینان کامل حتماً باید ایشان به پزشک مراجعه نماید.

مشاوره سلامتی

مشاور پاسخگو: عابدزاده

تنظیم: گل محمدی

مرکز مشاوره

جهت مشاهده پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره پزشکی اینجا کلیک کنید.

جهت دریافت مشاوره از بخش مشاوره پزشکی اینجا کلیک کنید.