شکاف هسته‌ای در وین، چرا؟

آمریکایی‌ها؛ 19 فرد و شرکت‌ را به بهانه حمایت از برنامه هسته‌ای ایران به فهرست تحریم‌ها افزوده‌اند و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران نیز گفته: «در حال ارزیابی شرایط موجود و اتخاذ عکس‌العمل مناسب هستیم.» همزمان تیم کارشناسان هسته‌ای ایران، مذاکره با کارشناسان شش قدرت جهانی در وین را نیمه‌کاره رها کرده و به تهران بازگشته است. در توافق «ژنو» تاکید و تصریح شده که نباید تحریم جدیدی علیه تهران وضع شود. اما گویی ایالات‌متحده که وزیر خارجه‌اش یک‌پای توافقنامه ژنو بود برخورد دیگری با موضوع دارد؛ کاخ‌سفید با فرستادن نماینده به کنگره تلاش می‌کند، پارلمان‌نشین‌ها را از تصویب تحریم جدید منصرف کند اما همزمان، وزارت دارایی تعدادی از شرکت‌های ایرانی و خارجی را در ارتباط با برنامه هسته‌ای و صادرات نفت ایران تحریم می‌کند.

بنا بر بیانیه روز پنجشنبه (12 دسامبر) وزارت دارایی آمریکا، شرکت‌های «عیوض تکنیک» «مارو صنعت»، «نگین پرتو خاور»، «صنایع هوایی قدس» و سازمان صنایع هوایی ایران تحریم شده‌اند. همچنین شرکت‌های «مید اویل آسیا» و «سنگا تانکر» که در سنگاپور به ثبت رسیده‌اند و شرکت «فرلاند» که گفته شده در انتقال تانکر به تانکر نفت ایران فعالیت داشته‌ نیز تحریم شده‌‌اند. «بی‌بی‌سی» در گزارش خود نوشته «این سه شرکت متهم هستند که با شرکت ملی نفتکش ایران که از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است، معاملات کلان دارند.» «مهر» هم گزارش داده که پنج شرکت ایرانی به‌دلیل نقش‌داشتن در«قابلیت غنی‌سازی اورانیوم ایران» تحریم شده‌اند.

وزارت دارایی آمریکا در بیانیه‌ای تاکید کرده «با وجود مذاکرات اتمی با ایران و تلاش قدرت‌های بزرگ برای رسیدن به یک توافق جامع و بلندمدت بر سر مناقشه اتمی و نیز کاهش محدود بعضی از تحریم‌ها در پی امضای توافق اخیر در ژنو، ایالات‌متحده به اجرای تحریم‌های اصلی خود به‌ویژه علیه صنعت نفت و نظام بانکی ایران مصمم است. ما همچنان متعهد هستیم که تحریم‌ها را به‌طور جدی به اجرا بگذاریم و تلاش دولت ایران برای استفاده از شگردهای فریبکارانه و شرکت‌های صوری در جهت پیشبرد برنامه اتمی‌اش را برملا کنیم.»

در پی اعلام این تحریم‌ها، مذاکرات کارشناسی ایران و 1+5 پنجشنبه‌شب، نیمه‌کاره رها شد. گروه مذاکره‌کننده ایرانی پس از چهارروز مذاکره فشرده، وین را به مقصد تهران ترک کردند اگرچه در ساعات اولیه اعلام شد که ترک مذاکرات برای مشورت با تهران بوده اما ساعاتی بعد به نقل از منابع خبری بی‌نامی اعلام شد که مذاکره کارشناسی در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا نیمه‌کاره رها شده است. قرار بود در این مذاکرات که احتمال می‌رفت روز شنبه نیز ادامه پیدا کند، برنامه اجرایی توافق ژنو در مذاکرات کارشناسی بررسی شود.

به فاصله اندکی پس توقف گفت و گوهای کارشناسی ایران و 1+5 که شب گذشته صورت گرفت، خبری در برخی منابع خبری داخلی منتشر شد مبنی بر اینکه وضع تحریم های جدید آمریکا علیه برخی شرکت ها و افراد ایرانی – که مغایر با مفاد موافقتنامه ژنو ارزیابی می شود – دلیل اصلی ترک مذاکرات از سوی هیئت ایرانی بوده است. بر این اساس، شماری از منابع غربی نیز با استناد به همین اخبار، دلیل توقف مذاکرات را وضع تحریم های جدید عنوان کردند.

شاید سخنان امروز سید عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، مهمترین شاهدی بود که به تقویت این خبر کمک کرد. عراقچی اقدامات جدید آمریکا را مغایر با روح موافقتنامه ژنو دانست و گفت ایران پس از ارزیابی موقعیت، واکنش مناسب را انجام خواهد داد.

پس از عراقچی، مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه کشور نیز ضمن انتقاد شدید از سردرگمی مقامات آمریکایی، هشدار داد که عواقب اقدامات نسنجیده بر عهده دولت آمریکا خواهد بود.

با این حال، نه عراقچی و نه افخم، هیچ یک به طور مستقیم ارتباطی میان تحریم های جدید آمریکا و پایان مذاکرات کارشناسی برقرار نکرده و مطلب صریحی را در این زمینه بیان نکردند. بر این اساس، می توان گفت که وزارت خارجه تاکنون در این زمینه اظهارنظری مشخصی نکرده است.

اما طی ساعات اخیر، بار دیگر برخی از منابع خبری داخلی به نقل از «مقامات مسئول» در کشور، ترک مذاکرات کارشناسی 1+5 را ناشی از اقدام آمریکا دانستند. یکی از این منابع نوشت: «مذاکرات کارشناسی ایران و 1+5 به خوبی در وین پیش می‌رفت و دو طرف توانسته بودند به نقاط مشترک خوبی برسند اما با اقدام یک جانبه آمریکا در تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران که بر خلاف روح توافق ژنو و حسن نیت دو طرف است، مذاکرات پایان یافت و هیات ایرانی برای برخی مشورت‌ها به تهران بازگشت».

مقارن با انتشار این اخبار، علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز ضمن انتقاد از تحریم های جدید آمریکا، بازگشت هیئت ایرانی را مرتبط به همین موضوع و بر اساس تصمیم وزارت خارجه دانست و گفت: «این اقدام وزارتخانه تصمیم منطقی و انقلابی بود اما این وزارتخانه باید بداند که ملت ایران و نمایندگان مجلس نسبت به منافع ملی، حقوق ایران در عرصه هسته‌ای و خون شهدای هسته‌ای عقب‌نشینی نخواهند کرد و انتظار می‌رود که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با قاطعیت از منافع ملی دفاع کند».

اما در طرف دیگر ماجرا، مقامات غربی از بیان هرگونه ارتباط – ولو غیرمستقیم – میان وضع تحریم های جدید و بازگشت هیئت ایرانی خودداری کردند. «مایکل مان»، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن بیان اینکه مذاکرات احتمالاً به زودی از سر گرفته می شود، گفت: «پس از چهار روز مذاکره طولانی و مشروح، با توجه به پیچیدگی مسائل فنی مورد مذاکره، مشخص شد که کار بیشتری باید صورت بگیرد».

واکنش ایران به تحریمهای جدید

به گزارش مهر، مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در خصوص تحریم های اخیر وزارت خانه های خزانه داری و خارجه آمریكا در مورد به اصطلاح "تحریمهای جدید آمریكا علیه حامیان برنامه اتمی ایران" اظهار داشت: متاسفانه شاهد یك سر در گمی جدی در رویكرد ، تصمیمات و اظهارات مقامات آمریكایی هستیم و در حالیكه مقامات دولت آمریكا به ظاهر در حال توجیه بخشهای قانونگذاری ایالات متحده برای خودداری از تصویب تحریم های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران و در چارچوب پیشبرد طرح اقدام مشترك جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5  هستند ، ازسوی دیگر در اقدامی سوال برانگیز وزارت های خزانه داری و خارجه امریکا در اقدامی غیر سازنده و در مسیر رویكردهای قبلی كه بارها از سوی مقامات بلندپایه آمریكا ناموفق بودن آن به صراحت مورد تاكید قرار گرفته است ، مجددا به این اقدام تكراری و بی فایده مبادرت كرده و مجموعه هایی از ایران و چند شركت خارجی را در فهرست تحریم ها قرار داده اند.

افخم با اشاره به اینکه گروهی در داخل و خارج از دولت آمریکا تلاش دارند توافق ژنو را از بین ببرند، گفت: این افراد با درک ناقص و بدفهمی خیال می کنند که تحریم ها و نه رسیدن به تفاهم راه حل نهایی است.

سخنگوی وزارت امور خارجه با تاکید بر جدیت جمهوری اسلامی ایران برای رفع نگرانیهای منطقی طرفهای گفتگو در خصوص برنامه صلح آمیز هسته ای ایران ، ضمن انتقاد شدید از اقدام اخیر افزود: اینگونه اقدامات را غیرسازنده و خارج از مسیر تفاهم انجام شده در ژنو ارزیابی نموده و دولت ایالات متحده آمریكا را به پایبندی ، واقع بینی و مرعوب نگردیدن در برابر برخی تندروهای مخالف روند مذاکرات ژنو توصیه می کنیم.

افخم افزود: مسئولیت عواقب اقدامات نسنجیده تماما بر عهده دولت امریکا است.

واکنش آمریکا و روسی  به قطع مذاکرات

وزیر خارجه آمریکا در واکنش به اقدام قاطع کشورمان در قطع مذاکرات وین به سبب تحریمهای جدید از سوی واشنگتن، به اظهار نظر پرداخت.

به گزارش مهر به نقل از العربیه، جان کری در واکنش به توقف مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در وین پیش بینی کرد مذاکرات 1+5 با ایران طی روزهای آینده ادامه یابد.

وی با نادیده گرفتن علت اصلی توقف این مذاکرات از سوی ایران که اعمال تحریمهای جدید از سوی آمریکاست، اظهار داشت مذاکرات با ایران به مرحله ای رسیده است که این کشور ضرورت رایزنی و توقف آن برای مدتی را احساس کرده است.

از سوی دیگر، سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه با انتقاد از تصمیم جدید کاخ سفید در اضافه کردن چند موسسه و نهاد ایرانی به فهرست تحریمهای آمریکا آن را غیر قابل قبول دانست.

ریابکوف اظهار داشت تصمیم واشنگتن در اضافه کردن تعدادی از موسسات ایرانی به فهرست تحریمهایش، غیر قابل قبول است.

منابع: شرق،تابناک،مهر

مقاالات:

توافق ژنو به زبان ساده