دردهای تکان دهنده اجتماعی در صفحه ظریف

گویا کلید این روزها دست محمد جواد ظریف است؛ ظریف تنها کلید دیپلماسی را به دست ندارد و چه درست و یا نادرست قسمتی از کلید بازگشای قفل اقتصادی در دستان اوست. به همین دلیل هم نامه ای که در صفحه ظریف درج شده بود با این نگاه در فیس بوک وی جا گرفت. نامه ای با رنگ و بوی مشکلات اقتصادی در صفحه شخصی وزیر امور خارجه که نگاهی به گشایش دیپلماسی داشت. این نامه اگر هم جنگی روانی باشد اما کسی نمی تواند انکار کند که واقعیتی موجود در جامعه ما است. دختری که خود را 26 ساله متاهل و ساکن ایران معرفی کرده و با ظریف از مشکلات اقتصادیش گفته بود. از اینکه شوهریی دانشجوی دکتری اما بیکار دارد. پدری بازنشسته که نمی تواند جهیزیه وی را تامین کند. او می گوید  دختری که در یکی از دانشگاه های عالی تهران قبول ده بود اما توانایی هزینه ٤٠ هزار تومانی رفت آمد سه روزه اش به تهران را هم نداشت. اما آنچه باعث شد تا بعد این مدت به این نامه بازگردیم خبر جدیدی بود که توسط رسانه ها منتشر شد

فشار زندگی او را تحت فشار شدید گذاشته است گزارش وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به رئیس جمهور ازسونامی بزرگ بیکاری 10 میلیونی در آینده. ربیعی گفته بود 4.5 میلیون دانشجو در آینده نزدیک به جمع 3 میلیون بیکار فعلی به گواه آمارهای رسمی و بیش از 5 میلیون بیکار به گواه آمارهای غیررسمی خواهند پیوست و کشور به یکباره با سیلی از تقاضا برای کار مواجه خواهد شد.

سونامی که که هنوز نرسیده با گذشت تنها حدود یک ماه از شروع دولت، تحت آن نظر در صفحه وزیر امور خارجه نمونه ای از خود را نشان داد و حال آمار ها می گویند مشکل بزرگتری بر سر راه آن زوج و هزاران زوج تحصیل کرده دیگر قرار دارد سونامی که هنوز نرسیده با وضعیت فعلی چنین پیش قراولی داشته.

اما همه این سونامی در آینده اقتصادی نخواهد بود. جامعه و عوامل سازنده آن به مثابه یک سیستم است که به هم پیوسته و دارای تاثیر بر هم می باشند. باید دانست این سونامی اقتصادی در پی خود آسیب ها و سونامی های دیگر از جنس سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت که ناگفته ها و فرامتن نامه این دختر را تشکیل می دهند.

سونامی اقتصادی بستری است که نبود شغل برای جوانان، آن هم از قشر تحصیل کرده که امروز با وجود دانشگاه و رشته های رو به رشد، روند فزاینده ای خواهد داشت بستری برای پدید آمدن آسیب های بسیاری در جامعه می شود که این معلول ها خود علت آسیب هایی دیگر می شوند و این زنجیره سر دراز دارد. در ادامه برخی از این پیامدها را مرور می کنیم.

سونامی خانوادگی

خانواده ها و سبک زندگی در این سونامی ابعاد مختلفی می گیرند یقینا سونامی اقتصادی در همه ابعاد سبک  و روش و مشی زندگی ها را دستخوش تغییر قرار خواهد داد.

*سونامی ازدواج

هم اکنون در کشور و طبق آمار شرایط مختلف از جمله عوامل اقتصادی باعث شده است تا سن ازدواج بالا رود. اگر شرایط حاضردرمان نشود بلکه با موج 10 میلیونی بیکاری روبروشویم نمودار سن ازدواج باز هم صعود خواهد داشت.

*سونامی طلاق

با اینکه عامل بیکاری درگزارش های جدید بیان کننده عوامل طلاق، در رتبه های پایین قرار دارد اما بی تاثیرهم نیست. فشار اقتصادی، عدم سازش زوجین در وضعیت سخت اقتصادی،مصرف گرایی حاضر در جامعه و... باعث می شود که طلاق های عاطفی و حقیقی را به دنبال داشته باشد.

*سونامی جمعیت

ازدواج وطلاق تنها عامل سونامی علیه بنیان خانواده نیست بلکه مشکلات اقتصادی با وضع فرهنگی جامعه ما در اینباره رشد رو به منفی جمعیت ما را  افزایش خواهد داد و مسئولین را در طرح تعالی جمعیت و خانواده با مشکلات بیشتری روبرو خواهد کرد.

*سونامی روابط خانوادگی

در فرهنگ ما صله رحم یک ارزش و جمع های خانوادگی یک سنت است اما فضای کنونی

اقتصادی کمی روابط خانوادگی قبلی را کم رنگ کرده است سونامی بیکاری این عامل را افزایش خواهد  داد. و برکت ها کمتر می شود.

سونامی ناهنجاری ها

بیکاری و فقر همیشه عاملی برای ایجاد ناهنجاری ها بوده اند و سونامی بیکاری ممکن است تخریب هنجارها را در پی داشته باشد. از جمله  :

*سونامی فساد اخلاقی

سونامی خانوادگی و بالا رفتن سن ازدواج و افزایش طلاق پدیده تجرد را به همراه خواهد داشت و این مسئله می تواند باعث به وجود آمدن بی اخلاقی هایی در جامعه باشد موردی که اکنون هم به سادگی قابل مشاهده است. حتی عواقب این عامل می تواند دوران تاهل را هم تحت تاثیر خود قرار دهد.

*سونامی بزهکاری

قطعا بیکاری می تواند عامل بزهکاری، افزایش جرم و ناهنجاری های اجتماعی شود. و این واکنشی تلخ و نادرست به پدیده بیکاری و ناشی از فشار های روانی و خانوادگی می تواند باشد.

*سونامی اعتیاد

همیشه بیکاری در کنارش نام اعتیاد آمده است. اعتیادی که امروز شکل قدیم را به خود ندارد اعتیاد صنعتی می تواند در میان قشر تحصیل کرده نه با این عنوان بلکه فقط برای بهانه ای برای رهایی از مشکلات اقتصادی و روانی مطرح شود  و ادامه یابد موادی که عواقب آنی و جبران ناپذیری دارند

سونامی آسیب های رفتاری

بیکاری باعث فشار روانی در جامعه خواهد شد و آسیب های رفتاری و روانی را در پی خواهد انواع بیماری های روحی و رفتارهای ضد اجتماعی می تواند از پیامدهای آن باشد.

*سونامی بیماری های روانی

بیکاری می تواند در فشار روانی در جامعه موثر باشد و جامعه را با بیماری های روانی همچون افسردگی روبرو کند نشاط و امید را از جامعه بگیرد. افسردگی و بی انگیزگی در جوانان که سرمایه اصلی یک کشور هستند مرگ تدریجی آن جامعه است.

*سونامی بد اخلاقی

فشار روانی می تواند افراد را عصبی، پرخاشگر، تنش زا و بی تحمل کند چنین برخورد هایی در جامعه سلامت  و بهداشت روانی اطرافیان را تحت تاثیر منفی قرار خواهد داد بازدهی افراد را کم و گاهی عکس العمل هایی پشیمان زا به دنبال دارد.

*سونامی مدرک زدگی

بیکاری روح نشاط علمی جامعه را می گیرد، عمق علمی و مهارتی افراد را کم می کند و آنها صرفا مدرک گرا برای دستیابی به ارتقای سمت های اداری می کند و حتی ممکن است حتی روند ورود به دانشگاه را به ویژه در پسران با رشد منفی روبرو کند. منفعت گرایی، دورویی، تملق و...آسیب هایی هستند که می توانند دنبال این روند در مدرک زدگی باشند.

سونامی بیکاری در بدترین حالت خود فارغ از بی انگیزگی، مشکلات روانی و رفتاری و ساخت یک نابهنجار از یک شهروند می تواند افراد را نسبت به ارزش های جامع بدبین حتی در واکنش هیجانی و یا حقیقی ضد ارزش ها را به دنبال داشته باشد که تحت این فشار ها هرچند گذرا ایجاد شده اند، مانند این دختر که در نامه خود تحت فشار زندگی می گوید" مگه ما چه گناهی کردیم؟؟؟چرا مملکت من راحت از دزدی 3 هزار میلیارد تومنی میگذره ولی 24 ساعت بنده به دو ریال یارانه ی مردم؟؟؟ یارانه ای که بودنش برای آدمایی مثل من معنی حفظ آبرو رو داره. تو این وضع گرونی...من به چه زبونی بگم آقا جان من انرژی هسته ای رو به قیمت جوونی و زندگیم نمیخوااااااام ؟؟؟ من فقط یه بار زندگی میکنم... میخوام شاد باشم... دیگه بسمه غصه خوردن...من این حق مسلممو میفروشم... یکی بیاد بخره!!! در عوض کار میخوام و پول و یه خونه نقلی با یه جهیزیه ساده یه دفترچه بیمه..."

این گفته ها سیاه نمایی نبوده بلکه واکنشی هیجانی از سر فشار است و البته هشداری به مسئولین که سونامی بیکاری پیامدهای اجتماعی و فرهنگی بسیاری به دنبال دارد و نباید به آن به عنوان یک متغیر اقتصادی صرف نگاه کرد. در واقع می توان سونامی بیکاری را به گوله برفی تشبیه کرد که بعد از حرکت- با ادغام سایر عوامل- بزرگ می شود و مسیر خود را تخریب می کند.

کلام آخر

تنها چند ماه از آن نامه می گذرد و چندین ماه هم تا سونامی مانده است و این هشدار را جز تدبیر و اقدام عملی مسئولین راه حلی نیست تا ما شاهد نامه های اینچنینی بعدی نباشیم. در ابتدا باید جلوی این سونامی در وجه اقتصادی با تدبیر و برنامه ریزی گرفته شود و بعد در بٌعد فرهنگی اجتماعی نیز باید با ترسیم نقشه راه فرهنگی و اقدامات اجرایی هوشمندانه و بلند مدت جلوی سونامی هایی بعدی و واکنش های هیجانی گرفته شود.

کاری که بر زمین مانده است، همین فکر که"تحریم ها نه به عنوان یک عامل در رکود اقتصادی بلکه علت تامه آن در نظر گرفته شود" عاملی که در انتهای این نامه آمده است، خود نشان می دهد دستگاه های مسئول در بعد اجتماعی فرهنگی و بالا بردن ظرفیت فکری افکار عمومی موفق عمل نکرده اند و پیشگیری قبل از بحران در برنامه آنها جایی ندارند. سونامی بیکاری در راه است از الان همپای شورای اشتغال در ایجاد فرصت های شغلی، مهارت آموزی در دانشگاه ها و..... سایر نهادهای اجتماعی نیز باید فعال باشند. آیا فکر می کردید یک خبر و نامه این میزان حرف ناگفته در دل خود داشته باشد مسئولین دقت کنند جواب نامه این دختر  و عامل پیشگیری؛ اشتغال و امید است نه آمار و ارقام و گزارش.