تجمع خون بین مغز و جمجمه
هماتوم مغزی
تجمع خون در خارج از مغز را هماتوم مغزی می گویند. هماتوم مغزی معمولا در اثر آسیب شدید سر به وجود می آید. خونریزی و افزایش فشار مغزی در اثر هماتوم، کشنده است.
برخی از هماتوم های مغزی متوقف شده و خودبخود برطرف می شوند، ولی برخی دیگر نیاز به عمل جراحی دارند.
هماتوم مغزی چیست؟
در هماتوم مغزی، خونریزی در زیر استخوان جمجمه و بیرون مغز رخ می دهد و خون بین لایه های بافت اطراف مغز جمع می شود.
فشار وارده روی مغز (ناشی از خونریزی) باعث بروز علائم هماتوم مغزی می شود.
اگر فشار داخل جمجمه (کاسه سر) خیلی بالا برود، هماتوم مغزی منجر به بیهوشی و مرگ می گردد.
علل هماتوم مغزی
هماتوم مغزی معمولا در اثر آسیب سر رخ می دهد، مثل افتادن از بلندی، تصادفات رانندگی و یا دعوا و کتک کاری.
ضربه ناگهانی به سر، باعث پارگی رگ های خونی سطح مغز می شود، در نتیجه هماتوم مغزی ایجاد می شود.
کسانی که دچار بیماری های خونریزی کننده هستند (مثل هموفیلی) و کسانی که داروهای رقیق کننده خون (مثل وارفارین) را مصرف می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به هماتوم مغزی هستند.
آسیب نسبتا جزئی سر باعث بروز هماتوم مغزی در افراد دارای زمینه خونریزی می شود.
در هماتوم مغزی مزمن، سیاهرگ های کوچک واقع در سطح خارجی مغز پاره می شوند و باعث خونریزی در فضای بین جمجمه و مغز می شوند. علائم ممکن است تا چند روز و یا چند هفته ظاهر نشوند.
افراد پیر و سالخورده بیشتر در معرض ابتلا به هماتوم مغزی مزمن هستند، زیرا چروک خوردن و جمع شدن مغز در این سن باعث می شود سیاهرگ های کوچک سطح مغز بیشتر کشیده شده و بیشتر پاره شوند.
همچنین هماتوم مغزی به ندرت در اثر مشکلات ناشی از آسیب نخاع ایجاد می شود.
علائم هماتوم مغزی
علائم هماتوم مغزی بیشتر به میزان خونریزی بستگی دارند:
1- وقتی آسیب سر همراه با خونریزی شدید و ناگهانی باشد و هماتوم مغزی ایجاد شود، فرد دچار بیهوشی می شود و فورا به حالت کما می رود.
2- بعد از آسیب سر، فرد ممکن است تا چند روز سالم و طبیعی به نظر برسد، اما کم کم گیج می شود و چند روز بعد بیهوش می شود. در این حالت خونریزی آرام تر و کندتر رخ می دهد و در نتیجه هماتوم مغزی، آرام تر بزرگ می شود.
3- اگر هماتوم مغزی خیلی کند و آهسته تشکیل شود، ممکن است تا بیش از دو هفته بعد از شروع خونریزی، علامت قابل توجهی بروز نکند.
علائم هماتوم مغزی عبارتند از:
- سردرد
- گیجی
- تغییر رفتار
- سرگیجه
- خواب مرگی یا خواب آلودگی شدید
- ضعف و سستی
- بی حسی
- تشنج
علائم هماتوم مغزی در افراد مختلف خیلی فرق می کند.
علاوه بر اندازه هماتوم مغزی، سن فرد و ابتلای او به سایر بیماری ها، در بروز علائم هماتوم مغزی موثرند.
تشخیص هماتوم مغزی
افرادی که دچار آسیب جمجمه و ضربه به سر می شوند، بعد از مراجعه به پزشک، معمولا سی تی اسکن و ام آر آی از سر آنها گرفته می شود. این نوع آزمایشات تشخیصی، تصاویری از داخل جمجمه می گیرند و هر نوع هماتوم مغزی را نشان می دهند.
ام آر آی بهتر از سی تی اسکن هماتوم مغزی را مشخص می کند، ولی سی تی اسکن سریع تر جواب می دهد و قابل دسترس تر است.
به ندرت از روش آنژیوگرافی برای تشخیص هماتوم مغزی استفاده می شود. در روش آنژیوگرافی، کاتتر به داخل سرخرگ فرستاده می شود و ماده مخصوص تزریق می شود و اشعه ایکس، جریان خون را در داخل سرخرگ ها و سیاهرگ ها نشان می دهد.
درمان هماتوم مغزی
نوع درمان هماتوم مغزی بستگی به شدت آن دارد. درمان از مراقبت دقیق تا جراحی پیشرفته متغیر است.
در هماتوم مغزی کوچک با علائم خفیف، پزشکان روش درمانی خاصی را به غیر از معاینه فرد توصیه نمی کنند.
آزمایشات تصویربرداری مکرر از ناحیه سر برای اثبات بهبودی هماتوم مغزی انجام می شود.
هماتوم های مغزی شدید یا خطرناک، نیاز به عمل جراحی دارند تا فشار روی مغز کم شود.
روش های مختلف جراحی هماتوم مغزی عبارتند از:
1- سوراخ کردن جمجمه (کاسه سر): در بالای قسمت دچار هماتوم، سوراخی در جمجمه ایجاد می شود و خون جمع شده در آنجا، از طریق این سوراخ بیرون کشیده می شود.
2- کرانیوتومی: بخش بزرگ تری از جمجمه برداشته می شود تا دسترسی به هماتوم بهتر شود و فشار مغزی کاهش یابد. مدت کوتاهی بعد از این کار، آن قسمت جمجمه سر جایش قرار می گیرد.
3- کرانیکتومی: یک قسمت از جمجمه، برای مدت زمان طولانی تری برداشته می شود تا مغز آسیب دیده بدون تخریب دائمی منبسط (باز) شود. این روش اغلب برای درمان هماتوم مغزی استفاده نمی شود.
افرادی که دچار هماتوم مغزی شدید می شوند، اغلب به شدت بیمار هستند و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی و سایر وسایل کمکی دارند.
آیلار آرزوگران
بخش سلامت تبیان
مطالب مرتبط:
