فناوری‌های فراموش‌شده: سینه‌راما
هیچ دقت کرده‌اید که این روزها، هر روز که می‌گذرد، خبرهای کمتری از فناوری نمایش سه‌بعدی و فیلم‌های سه‌بعدی می‌شنویم. سینمای سه‌بعدی در سال نمایش «آواتار» در اوج بود، ما مدتی وقتی می‌خواستیم یک تلویزیون LED بخریم، مدت زیادی در مورد کیفیت نمایش سه‌بعدی آن تحقیق می‌کردیم.
اما به من راستش را بگویید، در یکی دو ماه اخیر، شما چند فیلم دوبعدی و چند فیلم سه‌بعدی دیده‌اید؟!
ما مدتی امیدوار بودیم تا با تولید عینک‌ها سبک‌‌تر با طراحی خوب و یا ارتقای فناوری نمایش سه‌بعدی بدون نیاز به عینک، شاهد اوج فناوری سه‌بعدی باشیم، حتی منتظر بودیم که رفته‌رفته کانال‌های تلویزیونی سه‌بعدی را هم ببینیم.
فناوری سه‌بعدی در حال فراموش شدن است، اما فناوری سه‌بعدی تنها فناوری پر سرو صدایی نیست که خیلی زود فراموش می‌شود.
فناوری قدیمی‌ای که امروز می‌خواهیم با آن آشنا شویم، فناوری سینه‌راما است.
شاید شما اسم این فناوری را هم نشنیده باشید، اما اگر پدر و مادری دارید که در دهه 40 شمسی سنین جوانی خود را طی می‌کرده‌اند، ممکن است به محض شنیدن سینه‌راما، تأمل کنند و از سینما آتلانتیک تهران یا احتمالا سینما آریانای شیراز برایتان بگویند!
بسیار از ایرانی‌ها فناوری نمایش سینه‌راما را با فیلم «چگونه غرب تسخیر شد»، ساخته جان فورد می‌شناسند. در این فیلم غول‌های بازیگری زیادی بودند: گریگوری پک، جیمز استوارت، هنری فاندا، کارل مالدن، جان وین، جرج پپارد، کارول بیکر، لی. جی. کاب، دبی رینولدز، ریچارد ویدمارک، ایلای والاک، تلما ریتر و … .
این فیلم در ایران نخستین بار در سینما آتلانتیک (سینما آفریقای امروز) به طریقه سینه‌راما به نمایش درآمد. بعدها فیلم‌های دیگری مثل 2001 اودیسه فضایی، فاتح غرب ( عنوان اصلی: کاستر از غرب)، شرق جاوه هم با همین شیوه به نمایش درآمدند.
متأسفانه ما هیچگاه نخواهیم توانست، عملا تجربه کنیم که سینه‌راما چه بوده است، اما می‌توانیم با خواندن شرحی در مورد این فناوری تصور کنیم که این فناوری نمایش انقلابی چه بوده است! فناوری سینه‌راما شیوه‌ای برای ضبط و پخش باکیفیت فیلم روی پرده‌های عریض و خمیده بود.
این روزها در بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر، شاعد تبلیغ OLEDهای عریض خمیده سامسونگ هستیم، ما به نوعی بعد از گذشت چند دهه، رجعتی به همان دوران داشته‌ایم. اما تماشای فیلم پای تلویزیون در خانه کجا و دیدن جمعی یک فیلم در سینما کجا؟!
به همین خاطر است که در عصر بلوری و فیلم‌های HD هم آدم گاهی دلش برای روزهای اوج سینما در ایران و سینه‌راما تنگ می‌شود. سینه‌راما قبل از فناوری نمایش IMAX معرفی شد، رد این فناوری را با نگاهی به آرشیو مجله Popular Mechanics می‌توانیم پیدا کنیم. در سال 1927 هم برای فیلمبرداری فیلم صامت Napoleon back از همین شیوه استفاده شده بود.
در سال‌های نخستین دهه 1950، تلویزیون، سینما را در تنگنا قرار داده بود، به همین خاطر صنعت سینما در پی آن بود، تا با فناوری‌هایی دوباره فیلم دیدن در سینما را به تجربه‌ای یگانه تبدیل کند، سینه‌راما یکی از این تکنیک‌ها بود.
در فناوری سینه‌راما از برای فیلمبرداری صحنه‌های از سه دوربین استفاده می‌شد، هر یک از آنها قسمتی از گستره هدف، را نشانه می‌رفتند و از آن فیلم می‌گرفتند، بنابراین بعد از اتمام فیلمبرداری، سه فیلم35 میلیمتری وجود داشت که وقتی همزمان به وسیله سه پروژکتوری روی صفحه بزرگ خمیده، پخش می‌شدند، سینماروها، یک فیلم پانوراما با کیفیت خوب را می‌توانستند ببینند.
در سال 1952، برای تبلیغ این شیوه نمایش، فیلمی به نمایش درآمد که در واقع مجموعه‌ای از فیلم‌های کوتاه بود که هر یک نشان می‌دادند، تجربه دیدن فیلم‌های اینچنینی چقدر می‌تواند بی‌همتا باشد. در میان فیلم‌های سینه‌راما، معدود فیلم‌هایی هم داستانی نبودند و مستند بودند. میزان استقبال از بعضی‌ها از این مستندها مثل فیلم Seven Wonders of the World قابل توجه بود.
در اینجا دوربین مخصوص سینه‌رامای کداک رو می‌بینید که متشکل سه لنز است که هر یک از آنها 55 درجه ارتفاع و 146 درجه پهنا را پوشش می‌دادند. لنزها طوری نصب شده بودند و شاتر آنها طوری تنظیم شده بود که میدان‌های فیلمبرداری‌شده توسط هر یک از آنها با هم همپوشانی داشته باشد. البته فناوری سینه‌راما هم در قسمت فیلمبرداری و هم در قسمت نمایش، بسیار هزینه‌بر بود.
افول سینه‌راما وقتی شروع شد که استودیوها راهی برای فیلمبرداری پانوراما روی فیلم‌های 70 میلیمتری کشف کردند. بعد از آن شیوه نمایش وایداسکرین باب شد، اما این شیوه از عمق نمایش سینه‌راما برخوردار نبود.
در شرایطی که ما این روزها هر وقت گوشی‌های چهار – پنج سال پیش را می‌بینم، شگفت‌زده می‌شویم که چطور از آنها استفاده می‌کردیم، فکر می‌کنید که پنجاه سال بعد چطور به گوشی‌ها، تلویزیون‌ها، تبلت‌ها و پی‌سی‌ها کنونی‌مان نگاه کنیم؟!
منبع: یک پزشک
