یك هفته مستند ببینید

بخش داستانی

در جشنواره هفتم 9 فیلم داستانی در بخش مسابقه رقابت می كنند. نگاهی به سوژه های فیلم نشان از تنوع و البته جذابیت آن ها دارد. مستند «چله» روایت یکی از آئین‌های در حال فراموشی بندرعباس است. محمود شاكری خواسته با این مستند ادای دینی به سنت های فراموش شده بكند. منوچهر رمضانی در مستند «بازی‌های تنهایی» زندگی کودکی تنها در یکی از روستاهای دورافتاده استان مرکزی را به تصویر کشیده است. مهدی رسول‌پور دوربینش را به شمال كشور برده و در مستند «چرچی» داستان مردی دوره‌گرد را روایت کرده که به همراه فرزندخوانده‌اش در روستاهای مازندران مشغول دوره‌گردی است. در مقابل ، دوربین مستند سازی دیگر به جنوبی ترین نقطه كشورمان رفته تا روایت زندگی خاص بخشی از هموطنانمان باشد. تا حالا از خود پرسیده اید در سكوهای گازی میان خلیج فارس زندگی آدم‌ها چگونه است؟ محسن میرزایی و عرفان قاسم‌پور سعی كرده‌اند با مستند «چهارده روز» به این پرسش پاسخ دهند. كمی آن طرف تر شهر باستانی شوش با نام قدیم «سووز»  قرار دارد . فرشاد اكتسابی در مستندش روایتی تكان دهنده از اكتشاف های غیرقانونی به تصویر كشیده.  هادی معصوم دوست سراغ زندگی نویسندگان رفته و در مستند «نشستن بین دو صندلی» روای  سختی‌های مادی و معنوی آن ها شده. جمشید بهمنی هم زندگی و آثار عارف و فیلسوف معاصر،  مهدی الهی قمشه‌ای را دستمایه اثرش قرار داده . و اما بابك خرمدین داستان یك خانواده‌ را به تصویر كشیده كه به سفر می‌روند و کلید آپارتمان خود را به‌ دست سرایدار می‌سپارند تا در نبود آن‌ها از آنجا مراقبت کند.

بخش اجتماعی

سوژه های اجتماعی از جذاب ترین بخش های مستند است. امسال فیلمسازان توجه ویژه ای به موضوعات اطراف خود داشته و از زاویه نگاه های مختلف محیط اطراف شان را به تصویر كشیده اند. این فیلمسازان كه غالبا جوان هستند نگاهی جالب به موضوعات اجتماعی داشته اند. مرور خلاصه داستان فیلم ها راهنمای مناسبی برای علاقمندان تماشای این فیلم هاست. برخی از فیلم هایی كه سوژه ای جذاب تر داشته اند را نمونه مرور می كنیم :‌از ایران یک جدایی : اهمیت جایزه اسکار فیلم «جدایی نادر از سیمین».  خون مردگی : هنجار شكنی جوانان پایین شهر شیراز. زورخانه: نگاهی به قدیمی‌ترین سند تصویری مربوط به زورخانه از نگاه کارستن نیبور آلمانی. لطفا با لبخند وارد شوید : ابراهیم 46 سال است که در تهران راننده تاکسی است، شرط سوار شدن در این تاکسی داشتن لبخند است.  پرندگان مهاجر: كنسرت عاشیق قوربان برای كمك به پرندگان دریاچه ارومیه .روده : مشکلات کارگران افغانی که در یکی از کارگاه‌های صنعتی مشغول به‌کار هستند عشق ماشین : داستان افرادی که عشق شدید به خودرو دارند.سفر یک مسافر :  حسن دارابی که در فیلم مسافر عباس کیارستمی بازی کرده پس از 38 سال از شهرستان ملایر عازم تهران می‌شود تا این کارگردان را ببیند.کمی بالاتر : درباره رفتگری که اشتیاق فراوانی به نوشتن رمان و شعر دارد. قاب خالی رویاها : درباره یک مرد عاشق سینما زنجموره : سه زن با سه تفکر متفاوت در سه گوشه ایران در برابر کشتار سگ‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهند.طعمی از زندگی: اختلاف زوج‌ها در دادگاه‌ها و پرداخت مهریه.

بخش پرتره

علاقمندان سینمای مستند پرتره در جشنواره امسال می توانند شاهد مستندهای متنوعی درباره چهره های آشنای كشورمان باشند. البته مستندهای زیادی هم با موضوع آدم های نه چندان مطرح ساخته شده اند كه به خاطر نوع پرداخت جذابیت خاص خود را دارند.  نكته جالب توجه حضور قابل توجه فیلم هایی است كه درباره اهالی سینما ساخته شده. محمد رضا اصلانی كه خودش از فیلمسازان با سابقه حوزه مستند است در فیلمی با عنوان پرتره فیلمساز زندگی و آثارش مرور شده. سكوت ساحل فیلمی است درباره زندگی و آثار مستند و سینمایی فرهاد مهران‌فر به روایت و تحلیل دیگران. با مستندهایم زندگی و آثار اُرد زند، مستند ساز شناخته شده را روایت می كند. یك زندگی تا باران نام فیلمی است كه درباره یكی دیگر از مستندسازان یعنی فرشاد فداییان ساخته شده. زوج علی‌محمدی و بنکدار سراغ زندگی و آثار‌ شهید ابراهیم اصغرزاده در فیلمی با نام ابراهیم در آتش رفته اند. بعد از فراموشی چگونگی خلق اثر موسیقیایی وطنم ساخته پیمان سلطانی را مرور می كند. چند فیلم هم با موضوع ادبا در جشنواره حضور داد از جمله پرواز در دایره حضور كه زندگی ، آثار و تفکرات احمد شاملو را بررسی می كند. استاد جمال میرصادقی اسمی شناخته شده نزد علاقمندان داستان نویسی است. شما هم اگر مشتاقید از این استاد بیشتر بدانید مستند چراغ ها را از دست ندهید. این ها هم دیگر مستندهای مهم جشنواره هستند: بی سایه ‌زندگی استاد عبداله انوار ،‌ گزارش شنبه ، بررسی مبارزات مسلحانه‌ی نیروهای مذهبی از طریق شخصیت شهید اندرزگو، من اکبر اعتماد اتم می‌شکنم درباره  دکتر اکبر اعتماد اولین رئیس سازمان انرژی اتمی ایران.

بخش انقلاب و دفاع مقدس

درباره انقلاب و دفاع مقدس روایت های مختلفی در قالب مستندهای تصویری بیان شده كه هر كدام واجد ویژگی و جذابیت خاصی است. البته در جشنواره امسال غالب فیلم های این بخش درباره دفاع مقدس و تبعات جنگ تحمیلی است. چند فیلم مهم و تكان دهنده در میان آثار به چشم می خورد كه نشان از پتانسیل جنگ هشت ساله برای روایت های مختلف در گونه های متنوع است. این جمعه روایتی تاثیرگذار از شرایط سخت زندگی یك جانباز است كه با همه سختی ها با اراده و امید زندگی می كند. ملی بدون كارت سوژه ای بكر دارد. این كه یك هندو برای دفاع از اسلام به جبهه رفته و حالا با درصد بالای جانبازی شرایط سختی دارد، هم عجیب است هم متاثر كننده. این شخص شناسنامه ایرانی ندارد و به همین خاطر از بساری حقوق محروم شده و حتی نمی تواند به آرزویش كه سفر به كربلا و مكه است برسد. ممد نبودی فضای نوستالژیكی دارد و این آهنگ را ریشه یابی می كند.

بخش دینی

در بخش دینی آئینی هم مستندهای جذابی حضور دارد. «خدایخانه» درباره مسجد جامع عتیق شیراز  است و نگاهی دقیق به این مسجد تاریخی دارد.مستند لبیک درباره سنت زیارت پیاده حرم امام حسین(ع) به عنوان رسمی دیرینه در میان شیعیان جهان است. این فیلم روایتی است از مردمان سراسر جهان که شوریده، شیفته و پیاده به سمت حرمین شریفین حرکت می‌کنند تا در چهلمین روز شهادت امام حسین خود را به حرم ایشان در کربلا برسانند. لطفا بوق بزنید داستان یک خانم آمریکایی و یک خانم و آقای لهستانی و از فعالان حقوق بشر است که برای کمک به مسلمانان میانمار به کمپ آوارگان در هند می‌روند. آنها در مسیر فعالیت بشردوستانه خود درگیر اتفاقات و ماجراهای گوناگونی می‌شوند.

بخش  قوم شناسی

اگر از علاقمندان قوم شناسی كشورمان هستید چند مستند جذاب در جشنواره اكران می شوند. در قلب سیستان سعی كرده با نگاهی جامعه و دقیق شهر سوخته كه بقایای دولت شهری باستانی در ایران با تمدنی پنج هزار ساله است را معرفی كند. مجسمه های سنگی روزگاری دركشور ما زیاد كاربرد داشت. «بردشیر» درباره جوانی بختیاری است كه دنبال ساخت مجسمه‌ شیرسنگی است. «اصفهان در بوق کارخانه‌ها» چگونگی ورود كارخانه های نساجی به این شهر را بررسی می كند و «گلاف» نقبی می زند به آئین و سنت های جنوب كشورمان یعنی جزیره قشم. «سفرنامه سیستان» برداشت آزادی است از کتاب دیدار با بلوچ اثر تحسین شده  محمود دولت‌آبادی که به مشکلات زندگی مردم سیستان و بلوچستان پرداخته.

بخش تاریخی

علاقمندان مستندهای تاریخی هم می توانند چند اثر خوب را تماشا كنند. مستند ما همه سربازیم تاریخچه خدمت سربازی در کشور را روایت می‌کند. این موضوع بارها در فیلم های مختلف دستمایه شده اما آن چه آن را در مقایسه با نمونه های مشابه تمایز می دهد حضور چهره های سرشناس چون آیت الله هاشمی رفسنجانی است. مستند «گرمابان» درباره تاریخچه گرمابه‌های عمومی در ایران است كه با صدای نوستالژیك مرتضی احمدی فضایی خاص پیدا كرده. صدای حسن پور شیرازی هم در این جشنواره شنیده می شود؛ این بار در مستندی به نام  شاه جهان. این فیلم  روایتی است از زندگی و سرگذشت پرویز شاه جهان تاجر بزرگ کشور كه نقش بسزایی در شكل‌گیری بانك ملی داشته. مستند شناسنامه دیگر مستند بخش تاریخی است كه روایتی جالب از این سند به تصویر كشیده است.

بخش سیاسی – اقتصادی

علاقمندان مستند سیاسی و اقتصادی می توانند به تماشای این فیلم ها بنشینند: صبح روشن در 35 دقیقه به بررسی زندگی و جایگاه علمی دکتر مسعود علیمحمدی (از کودکی تا زمان ترور)به عنوان اولین شهید هسته‌ای كشور می‌پردازد. 1559 عوامل و پیامد‌های ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان را به تصویر كشیده. دوازده تموز اسم فیلم سعید ابوطالب است كه در توضیح آن این گونه نوشته :‌آغاز جنگ 33 روزه در لبنان. اما سوال مهم این است که چه کسی جنگ را شروع کرد؟ حزب‌اله یا اسرائیل و چه کسی در جنگ پیروز شد این مستند به این سوال مهم جواب می‌دهد چه کسی و چرا جنگ را شروع کرد؟برای دخترم سمیه روایت شخصی به نام مصطفی محمدی از طرفداران سابق گروهک منافقین است که اكنون مقیم کاناداست. سال‌ها قبل دختر او به بهانه بازدید به اردوگاه اشرف برده می‌شود اما هیچ‌گاه باز نمی‌گردد. بعد از 25 سال تلاش برای بازگردان دخترش در می‌یابد که او به ظاهر تمایلی به بازگشت ندارد اما به تدریج متوجه می‌شود که واقعیت چیز دیگری است. دلتنگی‌های یک شهر مستندی از دو روستای فاقد امکانات در استان لرستان است .جنایت مقدس روایت یک عکاس افغان است که برنده جایزه‌ای در این حوزه شده . فیلم به این بهانه به بررسی دیدگاه‌های فکری فرقه وهابیت می‌پردازد. آقای ژنرال درباره یکی فرماندهان ارتش سوریه است که در راس تیم عملیاتی و پاکسازی منطقه ریف دمشق مشغول انجام عملیات بوده. به نام آزادی هم گذری است بر آخرین انتخابات چاوز که به مرگ او پیوند می‌خورد.

بخش علمی – زیست محیطی

بخش علمی – زیست محیطی از بخش های جذاب سینمای مستند است. حتی اگر هم كسی تعریف مستند را نداند بارها مستندهای حیات وحش را از تلویزیون دیده. این نگاه و طرز تفكر البته برای مستند علمی -  زیست محیطی چندان دقیق نیست چرا كه تعریفی این گونه عام تر از تعریفی است كه در ذهن خیلی ها وجو دارد. اگر از علاقمندان این مستندها هستید در جشنواره فیلم های جذابی دستگیرتان خواهد شد. در پناه بلوط مستند جالبی است درباره زندگی و زیستگاه سنجاب ایرانی در منطقه زاگرس . این مستند ضمن بررسی زندگی سنجاب ها هشداری هم درباره انقراض جنگل های غرب كشورمان می دهد. زمستان، عشق و سایر قوانین موضوعی جذاب را دستمایه قرار داده . اداره منابع طبیعی از مردم می خواهد منطقه ای را ترك كنند اما یك پیرمرد كه سال ها در جنگل زندگی كرده حاضر به این كار نیست. اگر رمز و راز زندگی جانوری به نام عقرب برای تان جذاب بوده مستند «عقرب» را از دست ندهید. فیلم هم اطلاعات خوبی درباره این جانور می دهد هم نگاهی كامل و جامع به شرایط زیستی عقرب‌های ایران دارد.مستند «حیات در بیابان» هم تنوع زیستی و حیات جانوری فلات مرکزی ایران را به تصویر کشیده. مستند امپراتور هم جانوری نادر و کمیاب كه فقط در ایران زندگی می كند را سوژه قرار داده. مسیله سرزمین فراموش شده روایت نابودی و خشکسالی منطقه‌ای سرسبز در اطراف شهر قم است. علاقمندان به زندگی پرندگان می توانند زیستگاه بیش از 60 گونه پرندگان کهگیلویه پرندگان را در مستند «پرندگان در سرزمین برف و آفتاب» ببینند.

بخش بین الملل

فیلم های به نمایش درآمده در بخش بین الملل جشنواره مستند فرصتی مناسب برای علاقمندان مستند است كه بتوانند آثار منتخب كشورها را روی پرده تماشا كنند.

بخش جنبی

جشنواره هفتم چند برنامه جنبی هم دارد كه جالب ترین آن ها برپایی بزرگداشت برای مستندسازان جنوبی و نمایش فیلم های آن هاست . در آیین نکوداشت جشنواره سینماحقیقت که با عنوان «سینمای مستند جنوب» برپا می شود، ضمن نمایش 5 فیلم منتخب از ناصر تقوایی و سیّدحسن بنی هاشمی، دو فیلمساز پیشکسوت جنوبی و تجلیل از آنها، بیست اثر برگزیده فیلمسازان جنوب به نمایش درمی‌آید.

بخش سینما و تلویزیون تبیان