نگاهی به فرهنگ جدید مصرف خبری

شاه کلید مذاکرات ژنو

مدیران نیویورک تایمز معتقدند که فیس‌بوک و توییتر دیگر آنقدر قدرتمند و تاثیرگذار هستند که باید آنها را در سازمان خبری خود جدی بگیرند. آنها معتقدند برای کامیابی در جهانی که به طور روزافزون در حال دیجیتالی شدن است حضور فعالانه در رسانه‌های اجتماعی گریزناپذیر است.

ژنو، کری، ایران، 1+5 ، مذاکرات ژنو، تماس تلفنی، ظریف، غنی سازی و ... آری خبر های مهم هفته های اخیر، و از این میان گفت و گوی تلفنی روسای جمهور ایران و آمریكا بود كه مورد توجه جدی مردم كشورمان قرار گرفت. این رویداد از بُعد رسانه ‌ای هم جالب توجه بوده است. چرا كه قبل از روزنامه‌ های سراسری و رادیو و تلویزیون كه به اصطلاح آنها را رسانه ‌های جریان اصلی می ‌نامند، میزان قابل توجهی از مخاطب از طریق سایت های خبری و شبكه‌ های اجتماعی از جزئیات این خبر مطلع شدند.

واقعیت این است كه حالا در كشور ما نیز همچون بسیاری كشورهای دنیا، اینترنت را به عنوان یک منبع خبری اصلی باید شناخت. چرا كه بسیاری از رویدادها پیش از انعكاس در شبكه‌ های بزرگ تلویزیونی و یا روزنامه‌ ها در وب ‌سایت‌ های خبری و شبكه‌ های اجتماعی منتشر می‌شوند. برای بخش قابل توجهی از مخاطب جوان و طبقه متوسط و گروه‌های اجتماعی پیشرو اینترنت به گزینه ترجیحی برای پیگیری اخبار تبدیل شده است و آنها به دلایل جذابیت‌های مختلف كه مهمترینش شاید سرعت انتشار خبرها باشد هر روز خبرها را ابتدا از وب ‌سایت ‌های خبری و شبكه‌ های اجتماعی پیگیری می ‌كنند.

از دلایل دیگر این تغیر تدریجی فرهنگ مصرف خبری می‌توان به دسترسی آسان و امكان دسترسی سریع به دیدگاه‌های مختلف سیاسی ـ اجتماعی دانست.  این رسانه‌ها نقش جدی در ارائه خبرهای فوری و توزیع اطلاعات جزئی رویدادها ایفا می‌كنند. به عنوان مثال شبكه‌ های خبری بزرگ دنیا مثل بی ‌بی‌ سی، نخستین اخبار مربوط به زلزله كشور چین را از شبکه اجتماعی توییتر گرفتند و یا در زمان زلزله هائیتی نیز نخستین خبرها نه از وی كانال‌های كلاسیك رسانه‌های جریان اصلی بلكه از سوی رسانه‌ های اجتماعی منتشر می‌ شد.  خبر مرگ بن لادن نیز اول بار در توئیتر منتشر شد، وقتی كه رییس دفتر اوباما نوشت: «یك فرد موثق به من گفته است آنها بن لادن را كشته‌ اند». وسعت و سرعت توزیع خبرها در توئیتر به حدی است كه به طعن گفته می شود: خبر وقوع رویداد نیست، توئیت است!

این واقعیت سپهر رسانه‌ ای جهان امروز است كه ما نیز خواسته و ناخواسته بخشی از آن هستیم. البته مساله تنها در سرعت انتشار محدود نمی شود بلكه این رسانه‌های جدید و اجتماعی بر كاركرد دروازه بانی و نحوه پوشش خبری نیز تاثیر گذاشته اند و این حقیقت را به رسانه‌های جریان اصلی اثبات كردند که شما دیگر در مورد آنچه مخاطب صلاح است بداند تنها تصمیم‌ گیرنده نیستید، بلكه حالا وب‌سایت‌های خبری و شبكه‌های اجتماعی نیز بخشی از تولیدكنندگان محتوا و در واقع گوشه‌ای از منظومه رسانه‌ای هستند كه همچون یك شبكه گسترده تسهیم اطلاعات، خبرها را به اشتراك می ‌گذارند. در واقع كنترل انحصاری شبكه‌های تلویزیونی و روزنامه‌ها بر آنچه مردم باید بدانند شكسته شده است.

باید توجه داشت که ایجاد تغییراتی در منابع انتشار خبر، ابزارهای انتقال و انتخاب دسته مخاطبین به‌عنوان 3جزء فرایند پیام ‌رسانی اتفاقات ویژه‌ای را در مخابره اخبار مذاکرات هسته‌ ای ایران و گروه 1+5 رقم زدند که به‌ وضوح نقش مۆثری در پیشرفت مذاکرات مثبت میان ایران و 1+5 ایفا کردند. این شاید برای طرف غربی با ابزارهای رسانه‌ای قوی حاوی تازگی و جذابیت ویژه‌ای نبود اما برای مذاکره‌کننده ایرانی که برنامه ویژه‌ای را در این سفر برای همراهی گسترده ‌تر رسانه‌ های داخلی ترتیب داده بود، تجربه جدید، اثربخش و موفقی محسوب می‌شد.

در یک نمای کلی بخش زیادی از مدیریت اطلاع ‌رسانی مذاکرات هسته‌ای که تا پیش از این به‌طور عمده در سیطره دیپلمات‌های مذاکره‌ کننده غربی و رسانه‌های آنان قرار گرفته بود، طی 2دور مذاکرات توانست در حوزه اختیار ایران هم قرار بگیرد و دیپلماسی هسته‌ای کشورمان از اطلاع‌رسانی اثربخش در کنار مذاکرات بهره بگیرد. این‌بار در ژنو اخبار مذاکرات نه معطل گزارش‌هایی بود که به‌ طور معمول کاترین اشتون (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ) یا مایکل مان(سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا) در پایان مذاکرات قبلی ارائه می‌دادند و نه منبع انتشار اخبار تنها چند خبرگزاری پرنفوذ غربی بودند.

با توجه به مختصات رسانه‌ای و فرهنگ مصرف خبری در شرایط امروز به جرات می‌توان گفت رسانه‌های جریان اصلی اگر بدون توجه به اطلاعات موجود و دردسترس مخاطب در رسانه‌های اجتماعی و وب سایت های خبری پر بیننده به تحلیل و برجسته سازی و دروازه بانی بپردازد تنها به اعتبار خود لطمه زده است، چون مخاطب امكان دسترسی به منابع مختلفی را دارد.  مساله تنها تعداد ویزیت‌های وب‌سایت‌های خبری و میزان گردش اطلاعات در شبكه‌های اجتماعی نیست بلكه به خصوص در جامعه ما بسیاری از اخبار به سرعت در شبكه ارتباطات میان فردی و چهره به چهره منتقل می‌شوند.

بنابراین به واسطه تسهیم گسترده اطلاعات فضای بازی ایجاد می‌شود که دیگر امكان آن نوع دروازه بانی رایج در رسانه‌های سنتی وجود ندارد.  از همین روست كه سازمان های بزرگ خبری حضور و نفوذ رسانه‌های جدید و اجتماعی را در سازوكارهای حرفه ای شان پذیرفته‌اند. برخی از شبكه‌های تلویزیونی و روزنامه‌ها پروفایل‌های خودشان را روی توییتر ایجاد كرده اند.

یكی از مدیران بی‌بی‌سی گفته است این سازمان به سمت شیوه‌های تازه توزیع محتوا حركت كرده است و وبلاگ‌نویسی یكی از تحولات در خبرنگاری بی‌بی‌سی است.  برخی سازمان‌ های رسانه ‌ای كه البته پیشگام آنها نیویورک‌تایمز بود، در کنار سردبیر پرینت برای نسخه چاپی، سردبیر رسانه‌های اجتماعی هم به كار گرفته‌اند. مدیران نیویورک تایمز معتقدند که فیس‌بوک و توییتر دیگر آنقدر قدرتمند و تاثیرگذار هستند که باید آنها را در سازمان خبری خود جدی بگیرند. آنها معتقدند برای کامیابی در جهانی که به طور روزافزون در حال دیجیتالی شدن است حضور فعالانه در رسانه‌های اجتماعی گریزناپذیر است.

یكی از مدیران در ایمیلی به اعضای تحریریه برای معرفی سردبیر جدید رسانه‌های اجتماعی گفته است «امروزه مخاطبان دیگر کار ما را تنها از طریق صفحه اصلی و یا خرید روزنامه نمی‌بیند بلکه از طریق یاد‌آوری‌ها و سفارش‌های دوستان و همکاران‌شان دنبال می‌کنند. پس خیلی مهم است که بیاموزیم چگونه این افراد را بیابیم و به خوبی خدمات ارائه کنیم. درعین حال خیلی از ما از شبکه های اجتماعی برای یافتن منابع، ایجاد تماس و ارتباط و گرفتن اطلاعات استفاده می‌کنیم.»

شبكه جهانی سی‌ان‌ان برای تولید برنامه‌ای به نام «توئیت كردن زنده» در زمان مراسم معارفه رییس جمهور باراك اوباما با فیس‌بوک همكاری موفقی داشت.  از این دست مثال‌ها از بازسازماندهی اتاق‌های خبر رسانه‌های جریان اصلی برای حضور و بهره‌مندی از نفوذ رسانه‌های جدید و اجتماعی نشان‌گر آن است كه این استراتژی‌ها پاسخی ناگزیر به فرهنگ جهانی مصرف خبری است اما فارغ از این موضوع، سازمان‌های خبری جریان اصلی یعنی شبكه‌های پخش تلویزیونی و روزنامه‌های بزرگ سراسری در نحوه پوشش رویدادها این مهم را باید لحاظ كنند كه مخاطب امروز بواسطه امكان دسترسی سریع‌تر و متنوع به مجموعه‌ای از اطلاعات در انواع سایت‌های خبری و شبكه‌ های مجازی، مطلع‌ تر از آن است كه معمولاً تصور می‌شود

منابع: رسانه ایران / همشهری آنلاین / ویکیپدیا

مطالب مرتبط:

آینده وب،تحت تاثیر چیست؟