تبیان، دستیار زندگی
آیه نمی فرماید وقتی مرد نامحرمی زنی را می بیند سر پایین اندازد یا چشم فرو نهد؛ بلکه می فرماید: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ»؛ یعنی نگاه تند و تیز به نامحرم نداشته باشید ، بلکه نگاه شما طبیعی باشد
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

محدوده ی نگاه به نامحرم

نگاه

یکی از بخش های مهم تربیت، تربیت فرزندان است که قرآن در سوره های متعدد و در ضمن بیان سرگذشت انبیا و فرزندان آنان (حضرت نوح، ابراهیم، یعقوب، یوسف و...) به مسائل تربیت فرزند (اهمیت، محور ها، شیوه ها و...) آگاهی داده است.

اوج آموزه های قرآن در این زمینه در سوره لقمان است که خداوند متعال به صورت مستقیم محورهای مختلف تربیتی را از زبان لقمان خطاب به فرزندش بیان نموده است.


پاسخ به دو پرسش قرآنی

پرسش اول: محدوده ی نگاه به نامحرم از دیدگاه قرآن کریم چیست؟

آیه ی شریفه ی «قُلْ لِلْمُۆْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ، ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ، إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ» از نحوه ی روابط اجتماعی زن و مرد و نگاه آنان به یکدیگر می گوید. آن‌چه در این زمینه به عنوان دین در لایه های جامعه است ، بیش‌تر تحریفی معنوی از دین است و این آیات با آن فرهنگ عامیانه گری در تعارض است.

آیه ی شریفه نمی فرماید وقتی مرد نامحرمی زنی را می بیند سر پایین اندازد یا چشم فرو نهد؛ بلکه می فرماید: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ»؛ یعنی نگاه تند و تیز به نامحرم نداشته باشید به گونه ای که هرچه بر چهره دارد را با نگاه خود بازیابی کنید، بلکه نگاه شما طبیعی باشد.

«یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ» مانند امر «وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ»؛ است که می فرماید: و صدایت را آهسته ساز که امر به آهسته نمودن آن است و نه توصیه به قطع صدا و ترک سخن گفتن و سکوت.

قرآن کریم چنین نگاهی را مۆمنانه و چنین ارتباط و برخوردی را انسانی می داند. خداوند با فراز: «إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ» هشدار می دهد به هر نگاهی آگاه است و نگاه های دزدیده را می داند. نگاه هایی که ممکن است حتی از پشت عینک دودی یا از پشت پوشیه باشد!

در برخی از روایات آمده است نگاه نخست به نامحرم اشکال ندارد، باید دانست این روایت خطاب به مۆمنان و مخصوص آنان است و نگاه افراد فاسد حتی اولی آن نیز از سر بیماری است.

"وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ"؛ (پسرم!) با بی‌اعتنایی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبّر مغروری را دوست ندارد

خداوند متعال مۆمنان را به دیدن نامحرم مبتلا می کند تا میزان ایمان آنان را بسنجد و معلوم شود آیا با دیدن صحنه ای خود را می بازند یا استوار و محکم می ایستند. البته خداوند برای تربیت جنسی برنامه های ویژه و احکامی دارد که هم اینک کم‌تر به آن پرداخته می شود و جوامع اسلامی در این زمینه درگیر افراط و تفریط های بسیاری هستند که پی‌آمد آن ناآرامی روان آدمی است.

پرسش دوم: در کجای قرآن به تعلیم و تربیت فرزندان اشاره دارد؟

یکی از امتیازات و ویژگی های قرآن مجید این است که خود یک کتاب تربیتی است و همه آیات آن به طور مستقیم و غیر مستقیم در مقام تربیت انسان در رده های مختلف سنی، از خردسال تا کهنسال است. گاه این وظیفه خطیر را به صورت مستقیم و گاه به صورت غیر مستقبم بیان کرده است.

یکی از بخش های مهم تربیت، تربیت فرزندان است که قرآن در سوره های متعدد و در ضمن بیان سرگذشت انبیا و فرزندان آنان (حضرت نوح، ابراهیم، یعقوب، یوسف و...) ، به مسائل تربیت فرزند (اهمیت، محور ها، شیوه ها و...) آگاهی داده است. اوج آموزه های قرآن در این زمینه در سوره لقمان است که خداوند متعال به صورت مستقیم محورهای مختلف تربیتی را از زبان لقمان خطاب به فرزندش بیان نموده است که به بعضی از این آیات اشاره می کنیم:

1. "وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیم"؛ (لقمان، 13) (به خاطر بیاور) هنگامی را که لقمان به فرزندش- در حالی که او را موعظه می‌کرد- گفت: «پسرم! چیزی را همتای خدا قرار مده که شرک، ظلم بزرگی است.

آیهء شریفه نمی فرماید وقتی مرد نامحرمی زنی را می بیند سر پایین اندازد یا چشم فرو نهد؛ بلکه می فرماید: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ»؛ یعنی نگاه تند و تیز به نامحرم نداشته باشید به گونه ای که هرچه بر چهره دارد را با نگاه خود بازیابی کنید، بلکه نگاه شما طبیعی باشد. «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ» مانند امر «وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ»؛ است که می فرماید: و صدایت را آهسته ساز که امر به آهسته نمودن آن است و نه توصیه به قطع صدا و ترک سخن گفتن و سکوت

2. "یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ"؛ (لقمان، 16) " پسرم! اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی (کار نیک یا بد) باشد، و در دل سنگی یا در (گوشه‌ای از) آسمانها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت برای حساب) می‌آورد خداوند دقیق و آگاه است!

3."یا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ"؛ (لقمان، 17) پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهی از منکر کن، و در برابر مصایبی که به تو می‌رسد شکیبا باش که این از کارهای مهمّ است!

4. "وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ"؛ (لقمان، 18) (پسرم!) با بی‌اعتنایی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبّر مغروری را دوست ندارد.

5. "وَ اقْصِدْ فی مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمیرِ"؛ (لقمان، 19)(پسرم!) در راه رفتن، اعتدال را رعایت کن از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای خران است.

این بخش کوچکی از آیات تربیتی قرآن است. برای استفاده بیشتر به تفسیر نور، محسن قرائتی، ج ‌9، ص 244 به بعد مراجعه فرمایید.

 آمنه اسفندیاری       

بخش قرآن تبیان      


منابع:

سایت اسلام کوئیست

پایگاه آیت الله العظمی نکونام (دامت برکاته)

سایت راسخون

مطالب مرتبط:

حجاب تنها به پوشش نیست!

حجاب و عفاف؛ مسئله چیست؟

ذکری برای رهایی از نگاه نامحرم

نگاه و شوخی با نامحرم

زیباترین دلیل من برای نگاه نکردن به نامحرم

آموزش و پرورش در قرآن

آموزش خداشناسی به کودکان

(اساسنامه خانواده قرآنی6)ده فرمان تربیتی لقمان حکیم