سفر ناموفق به خانه

درباره فیلم سینمایی «سفری طولانی به خانه»

این محصول سال 2012 میلادی سینمای ژاپن، مراحل فرستادن سفینه «هایابوسا» به فضا را نه بر بستری دراماتیک و جذاب، بلکه بشکلی نامنظم و فاقد انسجام به نمایش گذاشته است. ناتوانی سازنده این اثر سینمایی در پرداخت شخصیت ها و استفاده از آن برای پیشبرد داستان بطور کامل مشهود است و ویژگی های شخصیت پردازی مناسب در آن دیده نمی شود.

هرچند این فیلم بصورت بالقوه، موضوع جذاب و شخصیت های لازم را برای تبدیل شدن به یک اثر قابل قبول دارد، اما «توکی یوکی تاکیموتو» کارگردان آن از این ظرفیت ها استفاده نکرده و آنها را در عمل به کار نگرفته است.

پیوند مسایل علمی با مسایل خانوادگی که یکی از راه های جذاب شدن اینگونه آثار است، بخوبی برقرار نشده و فقط چند تکه از روابط خانوادگی مطرح شده است.

دکتر «یاماگاچی» با بازی «کن واتانابه» به عنوان سرپرست این تیم علمی، فاقد روابط عاطفی است و بیشتر چهره ای سنگی دارد که کمتر از مسایل تاثیر می پذیرد. تنها حالت عاطفی که از دکتر «یاماگاچی» در فیلم مطرح می شود، دیالوگی است که او می گوید، «دندانپزشک گفته که دندانهایش را زیاد به هم فشار می دهد»، اما این مهم در همه فیلم دیده نمی شود و بصورت تصویری هم به آن پرداخته نشده است.

طرح بیماری پدر او که می توانست بیننده را درگیر مسایل عاطفی کند نیز در یک پلان خلاصه شده و در عمل نتیجه ای برای دادن بار عاطفی به فیلم ندارد. زندگی خانوادگی «ماری» با بازی «یوئی ناتسوکاوا» که در نقش خبرنگار در این کاوش بزرگ علمی ایفای نقش می کند، در فیلم بصورت تکه های یک پازل مطرح شده و از آنها در ساختار دراماتیک فیلم بهره ای برده نشده است.

با توجه به اینکه وقایع این فیلم از زبان شخصیت های اصلی نقل می شود، وجود شخصیت خبرنگار بطور کلی زائد به نظر می رسد و فیلمساز از این شخصیت برای بیان ساده و قابل فهم مسایل بهره ای نبرده و این اثر پر از اصطلاحات تخصصی است که برای بیننده عادی قابل فهم نیست.

فیلم فاقد کشمش و درگیری لازم برای جلب توجه بیننده است و تنها کشمکش آن بین دو مهندس طرح موتور؛ آن هم دیر هنگام و در پلانهای پایانی فیلم است و این ضعف را جبران نمی کند.

به نظر می رسد فیلمساز سعی کرده با دادن شخصیت به سفینه «هایابوسا»، ضعف شخصیت پردازی فیلم را جبران کند اما در این کار نیز موفقیتی حاصل نکرده و به پای فیلم هایی همچون «وال ای» (محصول 2008 آمریکا) نرسیده است.

نماهای تکراری بویژه اینسرت شاتهای متعدد بر روی قطعات سفینه، جدول های رایانه ای و نیز دیاگرام ها، به زیبایی و یک دستی اثر بشدت لطمه زده و فیلم را خسته کننده کرده است. ناهمخوانی قسمت های مختلف فیلم نیز بطور کامل مشهود است، بگونه ای که فیلمساز موضوع کمبود امکانات را با نمایش صندلی فرسوده و رها بودن سیم های برق در کف اتاق مطرح کرده، اما دنبال آن را نگرفته است.

پلان های مربوط به حرکت سفینه در فضا و موسیقی فیلم، بیینده را به یاد آثاری مثل «2001: یک ادیسه فضایی»(1968) ساخته «استنلی کوبریک» می اندازد اما بر خلاف آن، از دادن هرگونه حس نسبت به فضا ناتوان است.

فیلم، حتی در ارائه هدف اصلی خود یعنی نمایش سخت کوشی ژاپنی ها نیز بخوبی عمل نکرده و در این خصوص نیز به چند گفت وگو از جمله «باید امید را از سختکوشی خود به دست آورید» و چند صحنه فاقد جذابیت بسنده کرده است.

بسیاری از صحنه های این فیلم بویژه اینسرنت روی تابلوی شرکت «ان ای سی»(NEC) و صداهای روی تصویر به این اثر سینمایی حالتی تبلیغی داده که با روح درام در تضاد کامل است.

فیلم از تدوینی مناسب نیز برخوردار نیست و چینش قسمت های مختلف آن، نشانگر نوعی پراکندگی است که تداوم لازم به این اثر سینمایی نداده است.

این فیلم هرچند از ضعف های زیادی رنج می برد، اما به علت پا گذاشتن در حیطه ای که پیش از این بیشتر در انحصار سینمای آمریکا بود، قابل تحسین است.

فیلم سینمایی «سفری طولانی به خانه» شب گذشته(جمعه) از برنامه سینما 4 بخش شد.