خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه سوم

اهداف جلسه:

آشنایی با نحوه تکثیرگیاه آلوئه ورا به روش های مختلف

آشنایی با نحوه کاشت و شرایط لازم برای کاشت گیاه آلوئه ورا

وسایل مورد نیاز:

کامپیوتر مجهز به اینترنت

گلدان گیاه آلوئه ورا که در ریشه آن چند پاجوش وجود داشته باشد

مقدمه

این جلسه اختصاص دارد به نحوه تکثیر گیاه آلوئه ورا به سه روش موجود و در ادامه جلسه بعد به نحوهکاشت، داشت و برداشت این گیاه ارزشمند می پردازیم. در زمان های گذشته روش های مرسوم تکثیر گیاه آلوئه ورا، پاجوش (تقسیم بوته) و کاشت بذر بود. ولیکن امروزه علاوه بر تکثیر به روش پاجوش و کاشت بذر، گیاه آلوئه ورا از طریق روش های کشت بافت نیز به صورت تجاری تکثیر می شود.

تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش پاجوش

به طور کلی در دیگر گونه های آلوئه ورا امکان به وجود آمدن پاجوش بر روی ریشه های اصلی، به مراتب کمتر از گونه آلوئه ورا می باشد. این پاجوش ها در اطراف ریشه گیاه به صورت توده ای تشکیل می گردند، که در صورت عدم جداسازی پاجوش ها از گیاه مادری، آنها به تکثیر و تولید پاجوش های جدیدتر ادامه داده مجموعه ی از پاجوش ها اطراف گیاه مادری را فراخواهد گرفت. برای تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش پاجوش باید پایگاه را ازگیاهان مسن در فصل بهار جدا نموده و در خاک شنی با زهکشی مطلوب قرار داد. در بسیاری از موارد، تقریباً هر بوته آلوئه ورا می تواند ده ها پاجوش تولید نماید.

خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه سوم

پاجوش در اطراف ریشه آلوئه ورا

حدوداً هر شش ماه 10 پاجوش بر روی ریشه‌ها و لابه‌لای برگ‌های خشکیده بوته‌های آلوئه ورا به وجود می‌آید که در این روش تغییر ژنتیکی و خواص آن خیلی کم است و گیاهان همسانی تولید می‌شوند.

جهت تولید تجاری آلوئه، کشت آن فقط از طریق پاجوش قابل توصیه است. پاجوش های با طول عمر حدود 4-3 ماه و دارای 5-4 برگ و به ارتفاع حدود 25-20 سانتی‌متر جهت کشت بسیار مناسب هستند.

برای آنکه بخواهیم خود از این طریق به تکثیر گیاه آلوئه ورا بپردازیم، ابتدا باید گلدانی از گیاه آلوئه ورا که دارای چندین پاجوش در اطراف ریشه و لابه لای برگ های آن وجود دارد تهیه نمایید. حال پاجوش ها را با احتیاط با حفر خاک اطراف آنها و جداسازی از گیاه مادری، بدون این که به گیاه مادری آسیبی برسد تهیه نمود.

سپس پاجوش جدا شده را در خاک شنی یا زهکشی که از قبل از گل فروشی تهیه نموده اید قرار دهید. گیاهچه ها پس از ظهور اولین جوانه ها قابل انتقال هستند. نکته مهم آن است که عمل تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش پاجوش باید در فصل بهار صورت گیرد. گیاه آلوئه ورا گیاهی است که می تواند محدودیت های آبی، خاکی و شرایط سخت اقلیمی را به راحتی تحمل نماید، ولیکن در مراحل داشت برای گیاه آلوئه ورا می بایست فاکتور هایی را مد نظر داشت که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، تا با شرایط آب، خاک، دما و نور مناسب جهت تکثیر بهتر این گیاه ارزشمند بیشتر آشنا شوید.

انتقال جوانه گیاه آلوئه ورا

همچنین در این نوع تکثیر آلوئه را می توان با جداسازی ریزوم و تقسیم آن به قطعات 6-5 سانتی متری (هر قطعه حداقل باید 3-2 جوانه داشته باشد) و ریشه دار کردن آنها در بستر ماسه ای یا خاک گلدانی تکثیر نمود.

تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش بذر

یکی دیگر از روش های تکثیر گیاه آلوئه ورا، تکثیر به روش بذر می باشد، به این صورت که در فصل بهار بذر گیاه آلوئه ورا را در گلخانه، در دمای حدود 21 درجه سانتی گراد کشت می نمایند. بذور آلوئه باید حداکثر تا عمق 1 سانتی متری خاک کشت شود. چرا که در کشت عمیق تر جوانه زنی بذر کاهش می یابد. حفظ رطوبت خاک بسیار با اهمیت است. این بذور معمولاً بعد از 1 الی 6 ماه پس از کشت شروع به جوانه زنی می نمایند. وقتی ارتفاع نهال های جدید به حدود 3 سانتی متر رسید قابل انتقال به گلدان های مجزا هستند. این نهال ها باید در خاک سبک و با زهکشی خوب کشت گردند. در زمان جابه جایی نهال ها بایستی نهایت دقت جهت خودداری از صدمه رسیدن به ریشه ها اعمال گردد. البته در این روش تکثیر، سرعت تولید گیاهی پایین می باشد.

بذر گیاه آلوئه ورا

در تکثیر آلوئه ورا به روش بذر، به دلیل پدیده نر عقیمی و دگر گشنی، افزایش تفرق ژنتیکی قابل توجهی در نتایج ظاهر می شود.

تکثیر گیاه آلوئه ورا در گلخانه

تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش کشت بافت

در سال های اخیر بدین علت که ازدیاد گیاه آلوئه ورا به روش های سنتی ( بذر یا پا جوش) نمی توانست در کوتاه مدت تعداد گیاه مورد نیاز برای تولید تجاری فراهم آورد و از طرف دیگر معمولاً برگ های بوته های آلوئه ورا، حدوداً 2 سال پس از زمان کاشت پاجوش ها قابل برداشت می بودند، بسیاری از کشور ها با استفاده از روش کشت بافت نسبت به تولید انبوه و سالم گیاه آلوئه ورا اقدام نمودند.

نمایش پاجوش ها در کنار ریشه گیاه

تاکنون دست یابی به دانش فنی تکثیر کشت بافت گیاه آلوئه ورا، توسط کشور های معدودی گزارش شده است. ولیکن خوشبختانه پژوهشگران پژوهشکده گیاهان دارویی در ایران، جزو معدود پژوهشگران موفق به کسب این دانش فنی می باشند.

در روش کشت بافت با به دست آوردن سلول های بنیادی گیاه و تمایز آنها، امکان تولید یک گیاه کامل به وجود می آید. به این صورت که در روش کشت بافت گیاه آلوئه ورا، یک بخش کوچکی از سلول های انتهایی در حال تکثیر گیاه کشت داده می شود و گیاه کامل از آن استحصال می گردد.

یکی از مزیت های بارز روش کشت بافت سرعت بخشیدن به تکثیر یک گیاه خاص ( 30 تا 100 برابر افزایش سرعت تکثیر نسبت به پرورش معمولی) و تکثیرگیاهان صنعتی در حال انقراض می باشد. از دیگر مزیت های این روش کنترل ژنتیکی گیاه (تولید گیاهان همسان و دارای ثبات ژنتیکی) و تغییر نکردن خواص آن، کنترل آلودگی ها و بیماری ها در گیاهان اقتصادی ( بیماری های ویروسی، قارچی و انگلی) و جلوگیری از نابودی تمامی گیاهانی است که گونه های آنها در خطر نابودی قرار دارند.

از آنجا که گیاه دارویی آلوئه ورا دارای کاربرد گسترده ای در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی می باشد دست یابی به این فناوری در کشت، بازدهی اقتصادی بسیار بالایی دارد، زیرا در روش طبیعی تکثیر گیاه آلوئه ورا، هر 6 ماه فقط یک تا سه گیاه جدید تولید می شود، اما در این روش در مدت مشابه حداقل صد گیاه جدید تولید می شود و تعداد تکثیر 30 تا 100 برابر خواهد شد.

تکثیر گیاه آلوئه ورا به روش کشت بافت

تکلیف:

برای جلسه دانش پژوهان علاقمند تنها می توانند نحوه تکثیر گیاه آلوئه ورا را به روش پاجوش تجربه نمایند، زیرا روش تکثیر بذر روشی است بسیار وابسته به فصل و همچنین این روش زمان زیادی را برای به نتیجه رسیدن نیاز دارد. روش کشت بافت نیز روشی است آزمایشگاهی و تحت نظارت و کنترل متخصصان این امر می باشد. یک گلدان گیاه آلوئه ورا که پاجوش هایی در کنار ریشه آن وجود دارد، تهیه نمونده و نحوه جدا سازی پاجوش از گیاه را تمرین نمایید. قبل از کاشت پاجوش ها در خاک مناسب حتماً نکات جلسه آینده را مطالعه نمایید تا با اهمیت داشت این گیاه آشنا شوید. از مراحل کار خود عکاسی نموده و به صورت یک گزارش تصویری برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای تهیه گیاه آلوئه ورا و خاک مناسب آن به گل و گیاه فروشی نزدیک منزل خود مراجعه نموده و درباره تکثیر این گیاه و نحوه نگه داری آن اطلاعات جمع آوری نمایید.

منابع مطالعه:

برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه آشنایی با گیاه آلوئه ورا به منابع زیر مراجعه نمایید.

فایل pdf مورد نظر را دانلود نمایید.