خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه اول
اهداف جلسه:
آشنایی با تاریخچه گیاه آلوئه وراپراکنش جغرافیایی گیاه آلوئه ورا در جهان
جایگاه گیاه آلوئه ورا در طب سنتی و مدرن
اسامی گوناگون گیاه آلوئه ورا
موقعیت جغرافیایی ایران برای گیاه آلوئه وراوسایل مورد نیاز:
مقدمه
هدف از طرح و انجام این پروژه آشنایی با گیاه آلوئه ورا، ویژگی ها و خواص آن و در نهایت نحوه تکثیر این گیاه می باشد. در پایان این پروژه دانش پژوهان علاقمند علاوه بر شناخت کامل ویژگی ها و خواص گیاه آلوئه ورا می توانند خود، این گیاه را تکثیر نمایند.
تاریخچه گیاه آلوئه ورا
گیاه آلوئه ورا، جزء گیاهان دارویی با سابقه طولانی و درخشان می باشد. اولین گزارش مکتوب که در آن به گیاه آلوئه ورا اشاره شده است، متعلق به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح است که در غار نوشته ها و کنده کاری های روی ظروف در معابد باستانی مصر کشف شده است .در مصر باستان آلوئه ورا که «گیاه جاودانگی» نام داشت، چنان مقدس بوده است که افرادی برای حضور در مراسم پس از مرگ یک فرعون باید تحفه ای از برگ آلوئه ورا تقدیم می کردند. البته مصریان تنها ملتی نبودند که این گیاه هزار درمان را می شناختند بر اساس منابع قدیمی ارسطو یکی از طرفداران بسیار معتقد خواص آلوئه ورا بوده است.
گیاه آلوئه ورا
رایزن الکساندر کبیر نیز چنان قدر و ارزشی برای این گیاه قائل بوده که در سال 333 قبل از میلاد الکساندر را متقاعد کرد که جزیره سو کوتو در اقیانوس هند پرورش آلوئه ورا بوده را تصرف کند و از این اکسیر شفادهنده برای التیام زخم های سربازانش استفاده کند .
1552 سال قبل از میلاد مسیح، کلئوپاترا ملکه ی زیبای مصر، اعلام کرد زیبایی خود را مدیون استفاده از گیاه معجزه گر آلوئه ورا می باشد، زیرا وی پوست خود را برای شفافیت و لطافت با ژل برگ آلوئه ورا ماساژ می داد.
همچنین بازرگانان عرب پس از فتح اسپانیا، در قرن ششم، گیاه آلوئه ورا را از اسپانیا به آسیا بردند و از این راه آلوئه ورا به هند وارد شد و در مکتب آیورودا مورد استقبال حکمای آن مکتب قرار گرفت، به طوری که آنها آلوئه ورا را برای بیماری های پوستی، انگل های روده ای تجویز می کردند.
پراکنش جغرافیایی گیاه آلوئه ورا در جهان
گیاه آلوئه ورا، که به علت رویش آن در مناطق بیابانی به « لاله بیابان » مشهور است، متعلق به مناطق حاره آفریقا می باشد. این گیاه از آفریقا به سایر مناطق برده شد و به طور وسیع کشت گردید و هم اکنون نیز در بسیاری از کشور ها وجود دارد.
یکی از دلایلی که گیاه آلوئه ورا از آفریقا به دیگر مناطق جهان منتقل گردید، نقش مۆثر آن در درمان برخی بیماری ها بود و بدین علت مسافرانی که با لنج ها به سفرهای دریایی می پرداختند، این گیاه را الزاماً به عنوانکمک های اولیه به همراه خود به نقاط مختلف می بردند و این سبب پراکنش این گیاه جادویی در سراسر دنیا گردید.
رشد گیاه آلوئه ورا در بیابان
همان طور که اشاره شد، نخستین مصرف کنندگان گیاه آلوئه ورا مصری ها و پس از آنها یونانی ها، اسپانیایی ها و آفریقایی ها بودند که به شیوه ها و منظور های مختلف از این گیاه استفاده می کردند. برای مثال شکارچیان آفریقایی ژل گیاه آلوئه ورا را بر بدن خود می مالیدند تا عرق نکنند و بدنشان بوی بد نگیرد و یا در کشورهای جزایر کارائیب مردم برگ گیاه آلوئه ورا را در منازل خود به عنوان کمک های اولیه نگهداری می کردند.
با پیشرفت علم داروسازی و شناخت خواص دارویی گیاهان در نیمه قرن بیستم، ماده مسهل حاصل از عصاره برگ آلوئه ورا شناسایی شد و از این رو سالیان طولانی می باشد که این گیاه برای استخراج مسهل قوی آن، در جزیره کارائیب به طور مصنوعی کشت می شود.
از آنجا که گیاه آلوئه ورا بومی مناطق گرم و خشک می باشد، برای زنده ماندن و رشد به حداقل میزان رطوبت نیاز دارد و به همین علت در استان های جنوبی کشور ایران که دارای منابع آبی اندک می باشد، به خصوص استان های بوشهر و هرمزگان به خوبی قایل پرورش می باشد. همچنین گیاه آلوئه ورا در خاک های شور و ساحلی به آسانی پرورش می یابد. از مزیت های مهم گیاه آلوئه ورا این است که نسبت به بسیاری از آفات و بیماری ها مقاوم می باشد.
کشت گیاه آلوئه ورا در جنوب ایران
جایگاه گیاه آلوئه ورا در طب سنتی
استفاده از گیاه آلوئه ورا در طب سنتی متعلق به زمان های گذشته می باشد. به عنوان نمونه، کتاب The Egyption Book of Remedies متعلق به 1500 سال قبل از میلاد مسیح می باشد، که از کاربرد گیاه آلوئه ورا در درمان عفونت ها، معالجه پوست و تهیه داروهای ملین سخن گفته است. همچنین دیوسکوریدس ( پزشک معروف یونانی) بیش از دو هزار سال پیش، استفاده از گیاه آلوئه ورا را جهتالتیام زخم، جلوگیری از ریزش مو و معالجه بواسیر برای بیماران خود تجویز می نمود.
به طور کلی طبیبان طب سنتی دریافته بودند که اگر گیاه آلوئه ورا به طور مستقیم بر روی پوست قرار داده شود، تأثیر شگرفی در درمان زخم ها، بریدگی ها، خارش ها و التهابات پوستی، اگزما و گزیدگی های سمی خواهد داشت. همچنین استفاده از این گیاه سبب جلوگیری از عفونت ها و به جا ماندن آثار زخم ها و گوشت های اضافی می گردد.
استفاده از آلوئه ورا در طب سنتی
طبیبان طب سنتی عصاره گیاه آلوئه ورا را برای حفاظت پوست و موی سر، حالت دادن مو و درخشندگی آن و نیز استنشاق بخار آبی که برگ آلوئه ورا در آن ریخته شده باشد، را برای اشخاص مبتلا به آسم مفید و مۆثر می دانستند. همچنین در گذشته بخور این گیاه را تسکین دهنده درد سینوزیت، چکانیدن چند قطره از شیرابه گیاه را در گوش یا چشم تسکین دهنده فوری درد گوش و چشم می دانستند.
جایگاه گیاه آلوئه ورا در طب مدرن ( آلوئه ورا در قرن بیستم)
از دهه ی 1930 به بعد تحقیقات علمی بسیار وسیعی بر روی ترکیبات و خواص دارویی گیاه آلوئه ورا انجام شد و محققان در یافتند که ژل صاف شده گیاه آلوئه ورا قدرت عجیبی در درمان بسیاری از بیماری ها دارد، تا جایی که در سال 1935 در یک مجله پزشکی امریکایی اعلام شد سوختگی که در اثر اشعه ایکس در بدن بانویی ایجاد شده بود، با کاربرد ژلاتین برگ تازه آلوئه ورا، درمان شد. از آن پس مصرف کلینیکی گیاه آلوئه ورا به منظور درمان التهاب پوست ناشی از اشعه ایکس آغاز گردید. البته همان طور که جلوتر اشاره شد، به صورت سنتی از پماد و شیره این گیاه برای درمان زخم ها، اگزما و ... استفاده می کردند.
استفاده از آلوئه ورا در طب مدرن
امروزه در تحقیقات بالینی مستمری که بر روی گیاه آلوئه ورا انجام شده است، تنها بعضی از اثرات آن ثابت شده است، مثلاً گیاه آلوئه ورا در کاهش درد سوختگی و ترمیم ناحیه سوختگی ( سوختگی های درجه دو و سه مانند آفتاب سوختگی و سوختگی ناشی از اشعه ایکس) مۆثر می باشد. اگرچه آلوئه ورا هزاران سال است که نقش مهمی را در پزشکی سنتی ایفا می کند، اما از کشف خواص بی بدیل آن توسط طب مدرن امروزی زمان زیادی نمی گذرد.
اسامی گوناگون گیاه آلوئه ورا
خوب است در این بخش با اسامی مختلف گیاه آلوئه ورا آشنا شویم. آلوئه ورا در لغت به معنای «ماده تلخ درخشان» می باشد، که از کلمه عربی «آلوئه» گرفته شده است. آلوئه ورا از جمله گیاهانی است که در نقاط مختلف جهان، با نام های متفاوت شناخته می شود، مثلاً در مازندران به این گیاه، صبر انجیر بغدادی می گویند. در گویش اصفهانی به آلوئه ورا، چدروا می گویند. در استان بوشهر با نام های محلی گل سگله، گل قبر شناخته می شود. در جنوب ایران، به ویژه در منطقه کیش، به این گیاه نام فارسی «صبر» را نسبت داده اند (در گذشته، در مناطق جنوبی ایران گیاه آلوئه ورا را در قبرستان ها کشت می کردند، زیرا این گیاه را نشانه صبر و آرامش برای بازماندگان می دانستند. از این رو برای این گیاه نام صبر را برگزیدند.
لاله بیابان، صباده، صبره، صبر زرد، صبر تلخ، آلوئه، آلوئس، شاخ بزی و ازوا از اسامی دیگر این گیاه است. البته تاکنون به دلیل خواص چشمگیر این گیاه القاب بسیار زیادی مانند گیاه درمانگر، گیاه سوختگی، دکتر گلدانی، گرز بهشتی، گیاه جاودانگی، گیاه دارویی، گیاه ملکه و غیره به آن نسبت داده شده است.
موقعیت جغرافیایی ایران برای گیاه آلوئه ورا
متأسفانه از شناخته شدن خواص درمانی آلوئه ورا در ایران بیش از 6 یا 7 سال نمی گذرد، ولیکن در دیگر کشور ها سال های زیادی است که به خواص بی نظیر این گیاه پی برده اند، به طوری که تاریخچه گیاه آلوئه ورا و اثرات دارویی آن به 6 هزار سال قبل باز می گردد.
همان طور که می دانید فلات پهناور ایران زمین، با بیش از 7500 گونه گیاهی یکی از مراکز طبیعی رشد درختان و گیاهان مختلف محسوب می شود. در شمال غرب ایران، در دامن کوه های زاگرس و البرز، رشد و پرورش انواع گیاهان سردسیری و نیمه سردسیری به چشم می خورد. در جلگه های حاصلخیز خوزستان و دشت های فارس، کرمان، هرمزگان، بلوچستان و بوشهر نیز از عهد باستان انواع درختان و گیاهان گرمسیری و نیمه گرمسیری می روییدند. اقلیم خاص سواحل دریای خزر نیز شرایط مدیترانه ای را به وجود آورده است که پرورش انواع درختان و گیاهان مناطق معتدل را میسر ساخته است. به طور کلی، 35 درصد از 7500 گونه گیاهی ایران را، گیاهان دارویی و معطر تشکیل می دهد. به گونه ای که برخی از گیاهان فقط خاص فلات ایران هستند.
پرورش گیاه آلوئه ورا در ایران
از حیث استفاده از گیاهان دارویی، کشور ایران سابقه ای کهن و دیرینه دارد و دانشمندانی چونابوعلی سینا، زکریای رازی، عطار نیشابوری و ده ها تن دیگر پیشگامان شناسایی، معرفی و استفاده از گیاهان در درمان بیماری های مختلف و مزمن در قرون گذشته بوده اند. علاوه بر گیاهان دارویی، گیاهان معطر نیز در این سرزمین فراوان می باشند و امروزه بیش از یک صد هزار تن در سال، گیاهان معطر دارویی مختلف تولید می شود.
به دلایل مختلف در ایران بهای لازم به گیاه معجزه گر آلوئه ورا داده نشده است و این درحالی است که گیاه آلوئه ورا در ایران باستان در استان هرمزگان به ویژه در بندر لنگه، بندر سیریک، ارتفاعات بشاگرد، قشم، کیش، بوشهر و سیستان و بلوچستان می روییده است.
تکلیف: برای جلسه اول در مورد تاریخچه گیاه آلوئه ورا و جایگاه آن در طب سنتی و مدرن درا ینترنت جستجو کنید. مطالب یافته شده را دسته بندی کرده و نتایج را برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: ______
منابع مطالعه: برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه آشنایی با گیاه آلوئه ورا به منابع زیر مراجعه نمایید.
مطالب مرتبط:
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه اول
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه دوم
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه سوم
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه چهارم
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه پنجمخواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه ششم
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه هفتم
خواص گیاه آلوئه ورا و کاشت آن – جلسه هشتم
