علائم بیماری لوپوس را می‌شناسید؟
لوپوس بیماری مرموز و پیچیده ای است که به دلیل داشتن چند علامت کوچک و بزرگ مشترک با سایر بیماری ها، تشخیص آن اغلب مورد غفلت قرار می گیرد. لوپوس، یک بیماری خود ایمنی- التهابی و چندسیستمی است.
خودایمنی به این معناست که در این بیماری، سیستم ایمنی بدن سلول های خودی بافت های بدن را بیگانه تلقی کرده و ماننده زمانی که باکتری یا ویروس خاصی وارد بدن شده باشد، به آنها حمله می کند و سلول های خودی را از بین می برد.
چندسیستمی بودن لوپوس به این معناست که بیماری یک اندام خاص را درگیر نمی کند، بلکه چند ارگان بدن از جمله پوست، مفاصل، چشم، مغز، کلیه ها، قلب و ریه ها با شدت های مختلف تحت تاثیر قرار می گیرند.
انواع لوپوس
1- لوپوس آریتماتو سیستمیک (شایع ترین نوع لوپوس)
2- لوپوس آریتماتو جلدی ( لوپوس قرص مانند)
3- لوپوس آریتماتو ناشی از مصرف دارو
4- لوپوس نوزادان (نادر)
در سال های اخیر بیماری های خودایمنی شیوع وسیعی نه تنها در ایران، بلکه در اکثر کشورهای دنیا یافته است. شایع ترین سن ابتلا به این بیماری 15 تا 45 سالگی است.
شیوع بیماری لوپوس چهار در ده هزار نفر برآورد شده و در زنان شایع تر است. در واقع در محدوده سنی بین 15 تا 25 سالگی از هر 10 بیمار مبتلا به لوپوس، 9 نفر زن هستند.
علائم رایج بیماری لوپوس
- مفاصل دردناک و ملتهب
- خستگی شدید
- تغییرات پوستی غیر طبیعی
- دانه ها و تغییرات پوستی که به مرور به زخم پوستی تبدیل شده و برجای می مانند
- علائم پوستی قرمزرنگ و پروانه ای شکل که تمام سطح گونه ها، بینی و نواحی از گردن را درگیر کرده و شکل پروانه ای را بر روی پوست ایجاد می کند.
- کم خونی
- ورم ریه ها و درد قفسه سینه در هنگام تنفس
- زخم های داخل دهان و بینی
- حساسیت شدید به نور و تشدید علائم در صورت مواجهه با نور مخصوصا نور خورشید
- اختلالات قلبی ریوی
تشخیص
به طور کلی این ها علائم و نشانه هایی هستند که اغلب همراه هم بروز کرده و بیمار قادر به تشخیص آنها است. اما برای تشخیص لوپوس، پزشک به این علائم اکتفا نمی کند.
تست های خونی که که سطح آنتی بادی های خون را مورد بررسی قرار می دهند، علاوه بر تشخیص بیماری، اندام های درگیر شده و تحت آسیب بیماری را نیز مورد بررسی قرار می دهند. این آنتی بادی های خودی، بر علیه بافت های خودی به پا خاسته اند و از این رو با آنتی بادی هایی که در زمان وجود باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها در بدن ایجاد می شوند، متفاوتند.
اما تست های خونی نیز به تنهایی تشخیص دهنده قطعی بیماری لوپوس نیستند. همراهی این تست ها با علائم بالینی ذکر شده است که تشخیص لوپوس را قطعی می کند. در صورت مثبت بودن تست های خونی، وجود حداقل 4 مورد از علائم ذکر شده در بیمار می تواند تشخیص لوپوس را قطعی کند.
علائم کلیوی
التهاب کلیه ها در بیماری لوپوس، نفریت لوپوسی نامیده می شود. برخی افراد هیچ شاخصه ای از علائم کلیوی را گزارش نمی کنند، اما افزایش وزن، افزایش فشار خون، التهاب و ورم صورت، پاها و یا انگشتان، همگی نشانه های درگیری کلیه در بیماری لوپوس است. نفریت کلیوی می تواند به نارسایی کلیه منجر شود. اگر فرد به علائم لوپوس توجه نکرده و کنترل و درمان بیماری برای طولانی مدت شروع نشود، عوارض بدی در پی خواهد داشت.
علائم قلبی ریوی
اختلالات قلبی و ریوی زیادی وجود دارد که می تواند بیماران لوپوسی را با شدت های مختلف مورد آسیب قرار دهد. شایع ترین این عوارض عبارتند از:
1- التهاب بافت و عروق خود قلب، التهاب کیسه اطراف قلب، التهاب رگ کرونر و سایر عروق قلب و در نتیجه درد در مرکز قفسه سینه که می تواند به گردن، شانه ها و بازوها سرایت کند.
2- پریتونیت یا التهاب کیسه اطراف ریه و نیز التهاب خود ریه که می تواند به درد در قفسه سینه، تنگی نفس و اختلالات تنفسی منجر شود.
علائم ماهیچه ای استخوانی
درد و التهاب مفاصل اولین و شایع ترین علامت لوپوس در نظر گرفته می شود که مفاصل رابط نظیر قوزک پا، زانو، کمر، مچ دست و گردن تظاهر می کند. درد مفصل لوپوسی معمولا اعضای بدن را به صورت قرینه و دوطرفه درگیر می کند، مثلا درد در زانو های هر دو پا و یا هر دو آرنج.
در مقایسه با بیماری آرتریت روماتوئید، درد و ورم مفاصل در لوپوس کمتر ناتوان کننده است و معمولا جز در موارد شدید، باعث تغییر شکل مفاصل نمی شود.
زخم های مخاطی
زخم های مخاطی نظیر زخم های داخل بینی و مخاط دهان، عارضه ی شایع دیگری برای بیماران لوپوس است. ماننده سایر علائم لوپوس، این عارضه نیز بسته به کنترل و یا تشدید بیماری می تواند کاهش یا افزایش یابد.
علائم خونی
از اختلالات خونی شناخته شده در بیماران لوپوس می توان به کم خونی ناشی از کمبود آهن اشاره کرد. این کم خونی می تواند ناشی از التهاب حاکم بر بدن، اختلالات کلیوی و یا عوارض درمان های دارویی در لوپوس باشد.
ترومبوز یا لخته شدن خون در عروق، عارضه ی دیگری است که می تواند به گرفتگی عروق قلب و ریه منجر شود.
علائم عصبی
برخی از بیماران مبتلا به لوپوس، علائمی از بیماری های عصبی نظیر سردرد را گزارش می کنند. هنوز معلوم نیست که این علامت ناشی از خود بیماری است و یا عوارض استرس و خستگی ناشی از بیماری و یا حتی به علت بیماری های همراه لوپوس. علائم شدیدتر دیگر نظیر اختلالات حافظه و ضعف و بی حسی دست ها و پاها از عوارضی اند که شیوع بسیار کمتری دارند.
تب
بیشتر مبتلایان به لوپوس، تغییرات دمای بدن ناشی از بیماری را به صورت تب نشان می دهند. در برخی موارد، تب اولین نشانه بیماری خواهد بود.
سایر مشکلات پوست، مو و ناخن ها
- حساسیت به نور خورشید و وجود لکه‌های قرمز، پوسته پوسته شدن، بثورات جلدی بنفش رنگ بر روی نقاط مختلف بدن از جمله صورت، گردن و بازو
- ترک خوردن و یا شکستگی ناخن‌ها
- ریزش موها یا نازک شدن آن ها
- خشکی چشم
اما چه شرایطی فرد را مستعد ابتلا به این بیماری خودایمنی می کنند؟
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های خودایمنی نظیر لوپوس، ام اس ، دیابت نوع 1 و غیره
- قاعدگی نامنظم و یا دیرتر از موعد در خانم ها
- شیوه زندگی غلط نظیر استعمال دخانیات و سیگار کشیدن
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی
- پایین بودن میزان آنتی اکسیدان ها در بدن، مخصوصا ویتامین های A ،E و C در خون
- رژیم غذایی نامناسب
- افزایش سن و بیماری های کاهنده حافظه نظیر آلزایمر
آیا درمانی وجود دارد؟
متاسفانه هنوز هیچ درمان موثری برای این دسته از بیماری ها پیدا نشده است و بهترین درمان، تنها کنترل پیشرفت بیماری است.
با این حال داروهای کورتونی برای کاهش درد، التهاب و سرکوب سیستم ایمنی بدن بیشترین مصرف را دارند. بدون شک مصرف طولانی مدت این داروها بدون عارضه نخواهد بود. احتباس آب و سدیم در بدن، بالا رفتن قند خون، تخلیه پتاسیم و کلسیم از بدن، افزایش وزن و پوکی استخوان از عوارض شایع این داروهاست که تقریبا تمام این بیماران را درگیر می کند.
داروهای ضد التهاب غیر استروییدی مثل آسپیرین و استامینوفن و داروهای ضد مالاریا و کرم های ضدآفتاب برای محافظت از پوست از سایر داروهای درمانی توصیه شده است.
عوارض لوپوس
چاقی، اختلالات چربی خون (افزایش کلسترول و تری گلیسرید) دیابت و اختلالات قند خون، تصلب شرایین و افزایش فشارخون به علت تخریب عملکرد کلیه ها، پوکی استخوان، کاهش توده استخوانی و شکنندگی استخوان ها را می توان ناشی از عوارض مصرف طولانی مدت داروهای کورتونی، عدم مواجهه با نور خورشید و کمبود ویتامین د و یا یائسگی در نظر گرفت.
الهه گودرزی
بخش سلامت تبیان
مطالب مرتبط:
