جادوگرانی که جانشین خدا می شوند!

انواعِ تناقض در عرفان‏های کاذب

در معنویت‏هاى جدید، دین و مذهب و در یك كلمه، شریعت جایى ندارد. یكى از تعارضات این معنویت‌ها آن است كه از یك طرف احكام عبادى، مناسک و عبادات رایج در ادیان را محكوم مى‏كنند و از طرف دیگر، خود عبادت‏هایى جدید و مناسكى ویژه با آدابی خاص به پیروان خویش آموزش مى‏دهند. نماز را لازم نمی‏شمارند؛ اما خود مدل‏هایی از عبادت و ذکر و خلوت‏نشینی را ضروری معرفی می‏کنند. مثلاً در مكتب اكنكار، شریعت‌های رایج كنار گذاشته مى‏شود و مناسک ادیان محکوم می‌گردد؛ اما روزه روز جمعه، لازم شمرده شده است؛ به‌این‌صورت كه فرد در خانه بنشیند، از اجتماع كناره گیرد، ذهن خود را بر استاد زنده آك متمركز كند و فقط به فكر او باشد.( حكمت آك، صص 8 4 و 7.)

در مرام اشو، مراقبه‌هایى با آداب و اوقاتی خاص، تبلیغ و توصیه مى‏شود به صورتی که یک دوره دوازده جلدی با نام مراقبه برای برنامه دوازده ماهه مریدان اشو تألیف شده و حتی برای هر روز ایشان یک متن عرفانی برای انس و مطالعه و در نتیجه مراقبه و مدی‌تیشن تنظیم گردیده است( اشو، شهامت، بخش آخر).

لوییز‏هی کتابی دارد با نام در زمان حال زندگی کن که در بردارنده 365 دستورالعمل روزانه برای دست‌یابی به حیات معنوی است. اکهارت توله کلمات قصاری برای مرور و تمرکز درونی نگاشته است؛( ر.ک: سکوت سخن می‌گوید؛ اکهارت توله) وین دایر مراقبه‏هایی برای تهذیب روح با نام عبادت پیشنهاد می‌دهد و کتاب مستقلی برای این هدف گردآوری کرده است.( ر.ک: مراقبه، وین دایر؛ معنویت2، وین‏دایر.) دیانا کوپر، دیپاک چوپرا، والش، دالایی لاما همه چنین برنامه‏هایی را دارند.

عرفان‏هاى جدید،  اماکن پذیرفته‏شده در ادیان هم‏چون مسجد، حسینیه، معبد و كلیسا را مردود اعلام كرده‏اند، اما هركدام به طریقى، مكانى‏مقدس برای عبادت ابداع نموده است. اشو، مكانى به نام «كمون بین‏المللى اشو» را در هند پایه‏گذارى كرد. ساى بابا، كاخى به نام «آشیانه صلح برین» دارد كه در اعیاد همه ادیان، در آن مراسمی برگزار مى‏شود و هم‌چنین محل ملاقات و تشرّف ساى باباست كه پیروان وى در آن‌جا او را دیدار مى‏كردند. پیروان مكتب اكنكار، هر چند مكتب خود را جهانى اعلام كرده‏اند و آن را فرا مكانى مى‏دانند، معبدى مقدس در یكى از شهرهاى آمریكا دارند و هر ساله در سالروز تولّد پال‌توئیچل (بنیان‌گذار این مكتب كه افسر نیروى دریایى امریكا بوده است) در آن‌جا جمع مى‏شوند. این مكان مقدّس به «معبد زرین اك» مشهور است. یادآورى می‌شود كه پاره‏اى از فرقه‏هاى اسلامى، مانند صوفیان كه معمولاً با مسجد و حسینیه میانه‌ای ندارند، خانقاه را به جاى آن برگزیده‏اند.

عرفان‏هاى جدید، از پیامبران نام می‌برند و گاهی از ایشان تمجید می‌کنند؛ اما جایی برای پیامبران الهی در زندگی معنوی بشر باز نمی‌کنند. در جنبش‌های نوین، به جاى پیامبران، رهبران معنویت مدرن قرار دارند و به جاى منجى و موعود، افرادی مثل «جن‌گیر»، «جادوگر» و «مرتاض» معرفى مى‏شوند.

از افول معنویت حقیقى و ظهور معنویت‏هاى پفكى در عصر جدید، همین بس كه پائولو كوئلیو كه آثارش به بیش از پنجاه زبان ترجمه شده است مخالفت سرسختانه دین مسیح با جادوگری را نادیده می‌گیرد و به سنّت دینی خویش(دین مسیحیت) پشت می‌کند و دو كتاب مستقل در باب جادوگرى (كتاب‏هاى بریدا و والكیرى‏ها) و یك كتاب در باب روسپی‏گرى و فاحشه‏گری تألیف می‌کند و خود را به ناحق در حوزه معنویت و عرفان جا می‌زند.

در بسیارى از عرفان‏هاى جدید، بهشت و جهنم اخروی انکار می‌شود؛ اما خود نوعی از بهشت و جهنم و نظام محاسبه اعمال را تبلیغ می‌کنند(ر.ک: فرهنگ ادیان جهان؛جان هینلز،ترجمه گروه مترجمان، ص 448).

این نظام جدید که در قالب ایده کارما مطرح است، برای راحت‌طلبان جذّابیت دوچندانی دارد (ر.ک: معرفی مکتب‌های فلسفی هند؛ ساتیش چاندرا چاترجی، ترجمه فرناز ناظر زاده کرمانی؛ مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب؛1384، ص 295). در معنویت‏های جدید به جاى حیات اخروى كه همه ادیان الهى بر آن تكیه کرده‌اند ـ تا جایى‌كه یك سوم آیات قرآن در مورد زندگى پس از مرگ است ـ مفهومى به نام «تناسخ» وارد شده است. تناسخ به معنى وارد شدن روح فرد مرده، به كالبد كودك تازه متولّد شده و یا به جسم موجوداتى دیگر و حتى در اشیاى بى‏جان.

روشن است كه اگر زندگى اخروى و نعمت‏ها و لذات آن، چنان‌‌كه در قرآن آمده است، به انسان غفلت زده جوامع مدرن عرضه شود، با جان و دل می‌پذیرند و این حیات ابدى كه داراى پشتوانه منطقى، عقلى و كلامى است، براى تبلیع ادیان الهى عامل بزرگى خواهد بود و بشر تشنه و سرگردان عصر جدید، به جاى پناه بردن به دامن مدی‌تیشن، مراقبه و تناسخ، دست‌یابى به بهشت برین و زندگی راحت اخروی را سرلوحه آمال خود قرار خواهد داد، به زیر پرچم پیامبران الهى و شریعت رحمانى گرد خواهد آمد و به جای دغدغه رفع استرس، به تعالی معنوی و پیوند با خدا خواهد اندیشید. شایان ذکر است كه تناسخ، برهان محكمى ندارد و دانشمندان كلام و فلاسفه اسلامى، دلایل گوناگونى بر رد و بطلان تناسخ اقامه كرده‏اند(ر.ک: اسفاراربعه، ج9، ص 12؛ اشارات و تنبیهات، ابن سینا، ترجمه حسن ملکشاهی، نشر سروش، ج اول، 1382، ص 433).

نتیجه‏ گیری

از آن‏جا که استحکام و اتقان هر مکتبی به دوری آن از تناقض است؛ در جنبش‏های معنویت‏گرایی که الان در کشور ما فعالیت دارند تناقض‏های زیادی مشاهده می‏شود. این تناقضات هم در اندیشه و هم در مرام عملی آن‏هاست؛ به گونه‏ای که در مفاهیمی مانند عبادت‏های جعلی و نظام محاسبه اعمال(تناسخ) و مکان‏های عبادت و کنار زدنِ پیامبران الهی از عرصه ارشاد و هدایت انسان‏ها به روشنی، تناقض‏گویی کرده‏اند.

حمزه شریفی دوست          

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

مطالب مرتبط:

راهبرد عرفان واره‌ها برای جذب مخاطب در ایران

خودخدایی؛ ارمغان معنویت غربی!

عبارات تأکیدی، حلّال مشکلات!!

دعا و مقایسه آن با قانون جذب !

"راز"؛ خرافه یا حقیقت؟!