یک کتاب برای کالری شناسی
یکی از دغدغههای اصلی افرادی که رژیم میگیرند و یا کسانی که میخواهند وزنشان را ثابت نگه دارند محاسبهی میزان کالری دریافتیشان است. در مشاورهها متوجه شدم گاه برخی مواد به نظر برخی کم کالری میرسد درحالیکه کالری بالایی دارد و بالعکس برخی مواد غذایی کالری ناچیزی دارند و به نظر پرکالری میرسند. علاوه بر کالری، تعدادی از ریز مغذیها نیز برای بعضیها مهم تر میشود؛ مثلاً کسی که کم خونی دارد همیشه به دنبال مواد غذایی غنی از آهن و اسیدفولیک و ب12 است و یا فردی که دچار ریزش مو است و این ریزش ناشی از کمبود برخی مواد مغذی مثل ویتامینهای گروه ب است، میخواهد از مواد غذایی سرشار از این ویتامینها آگاه شود. همهی اینها را به راحتی میتوان در کتاب "جدول ترکیبات مواد غذایی" به دست آورد.
دکتر احمدرضا درستی و خانم مینا طباطبایی مۆلفین و مترجمین این کتاب در مقدمهی آن آوردهاند: "کافی بودن غذا یکی از مسائل مهمی است که در تمام دورانها نظر و توجه عموم را به خود معطوف می داشته است. لزوم توجه و عنایت به غذای مورد مصرف انسان از نظر حلال و پاکیزه بودن نوع و مقدار غذا و زمان صرف و دیگر نکات مربوط به آن، در قرآن کریم به زیباترین صورت بیان شده که فرموده: فلینظر الانسان الی طعامه(انسان به طعام خویش توجه کند.)
سعدی علیه الرحمه میفرماید:
امروزه نیز پس از گذشت بیش از صدها سال از دوران سعدی، همگان متوجه این نکته هستند که مصرف مواد غذایی بایستی با دقت و بر اساس نیاز و به اندازه کافی باشد وگرنه کمبود و اضافی دریافت غذا میتواند مشکلات جدی پدید آورد. اهمیت این مطلب در برخی بیماریها چندین برابر میگردد، زیرا برخی غذاها که برای افراد عادی مطلوب و یا حداقل بیضرر محسوب میشوند، برای بعضی بیماران خاص در حکم ماده مسمومیت زا هستند. موادی که پس از هضم و جذب مواد غذایی در نهایت قابلیت جذب را داشته و به درون سیستم بدن راه مییابند، به عنوان مثال، پتاسیم یک مادهی مغذی است که روزانه لازم است حداقل 2 گرم مصرف شود. این مادهی غذایی برای مبتلایان به فشارخون و یا کسانی که سدیم بیش از نیاز دریافت میدارند، اهمیت بیشتری داشته و مصرف مقدار بیشتری از پتاسیم به اینگونه افراد قابل توصیه است. درعینحال مبتلایان به مشکلات کلیوی با همین ملح مغذی مشکل جدی داشته و لازم است از غذاهای حاوی مقدار بسیار کم پتاسیم مصرف نمایند. "
خانم عاتکه موسوی، دانشجوی دکترای رشته تغذیه درباره این کتاب میگوید: "تا کنون در ایران مطالعهی جامعی در جهت تهیه و تنظیم کتاب جدول ترکیبات مواد غذایی (که مقدار مواد مغذی موجود در غذاها را مشخص سازد)، وجود نداشته است و کتابهای موجود در این زمینه قدیمی و یا دارای نواقص بسیار بودند. کتاب جدول ترکیبات مواد غذایی تألیف دکتر درستی و همکاران، منتشرشده توسط موسسهی دنیای تغذیه از کتب بسیار مفید و کاربردی در علم تغذیه است. در این کتاب کلیه ترکیبات موجود در یک مادهی غذایی به دقت بیان شده است. کتاب حاضر مزیتهایی زیادی نسبت به کتب قبلی موجود در این زمینه دارد.
از مزیتهای دیگر این کتاب ترتیب بندی مواد غذایی از نظر ترکیبات موجود از
بیشترین به کمترین در فصل دوم کتاب است که در توصیههای غذایی تغذیهای
و رژیم درمانی بیماران کاربردهای بسیاری دارد
مواد غذایی موجود در این کتاب بر اساس جدول ترکیبات مواد غذایی امریکا نیست زیرا مواد غذایی موجود در امریکا هم از نظر محتوای نوترینتی و هم از نظر غنیسازی، با مواد غذایی ایران بسیار متفاوت است. نویسندگان این کتاب با ترجمه از یکی از منابع اطلاعاتی باارزش از بانک اطلاعاتی انگلیس مربوط به مک کانس ویدوسون، این کتاب را تهیه کردند. منبعی که از آن برای تهیهی این کتاب استفاده شده نزدیکی بیشتری با ترکیب مواد غذایی ایران دارد و با رژیم ایرانیان سازگارتر است. مۆلف این کتاب یک برنامهی آنالیز مواد غذایی بر اساس این کتاب تهیه کرده است که در تحقیقات تغذیهای و آنالیز دریافتهای غذایی افراد سالم و بیمار کاربرد زیادی دارد. با استفاده از نرمافزار میتوان پرسشنامههای غذایی و یادآمدهای غذایی را آنالیز کرد. از مزیتهای دیگر این کتاب ترتیب بندی مواد غذایی از نظر ترکیبات موجود از بیشترین به کمترین در فصل دوم کتاب است که در توصیههای غذایی تغذیهای و رژیم درمانی بیماران کاربردهای بسیاری دارد."
این کتاب 4 فصل دارد:
فصل اول: ترکیبات مواد غذایی
شامل لبنیات، سبزیها، میوهها، نان و غلات، حبوبات، کیکها، شیرینیها و مواد قندی، گوشتها و جانشینهای آنها، آبزیان، مغزها و دانهها، روغنها و چربیها، نوشیدنیها و مواد غذایی متفرقه
فصل دوم: مواد مغذی از کمترین تا بیشترین مقدار
شامل انرژی، پروتئین، کربوهیدراتها، فیبر، چربی کل، کلسترول، 12 ویتامین و 13 ماده معدنی
فصل سوم: مقادیر توصیهشده مواد مغذی
شامل تعیین دریافتهای غذایی مرجع، مقادیر قد و وزن مرجع برای کودکان و بزرگسالان، مقادیر دریافت غذایی مرجع برای انرژی، پروتئین، کربوهیدرات، فیبر، چربی، پتاسیم و سدیم، دریافتهای توصیهشده برای ویتامینها، عناصر معدنی و ...
فصل چهارم: اسامی انگلیسی مواد غذایی
شامل اسامی انگلیسی مواد غذایی و تصویر قسمتهای مختلف گوشت گوسفند و گاو
لازم به ذکر است که چاپ اول این کتاب در تابستان 1386 بوده است و ناشر آن انتشارات دنیای تغذیه است.
مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان