سرنوشت خرده ستمگران

مصاحبه اختصاصی تبیان با مسعود شاه محمدی کارگردان خرده ستمگران

ظاهرا قصه های تلخ خرده ستمگران علت عدم پخش آن بوده ولی هیچ گاه دلیل این توقیف به صورت شفاف اعلام نشد. شاه محمدی خودش می گوید: «الان سریال پخش شد كجایش تلخ بوده؟ كجا سایه نمایی كرده یا حرف نومیدانه زده؟اتفاقاسریال تلخ در تلویزیون كم نبوده. حتی در اخبار جنازه باد کرده وصحنه های تکان دهنده پخش می شود . خب این ها همه تلخ است ولی روی آنتن می روند.» او البته خیلی وارد ریز ماجرا نمی شود و به این نکته بسنده می کند:« قصه خرده ستمگران هفت سال پیش نوشته شد و خوشحالم كه با گذشت زمان كهنه نشده . چون حرفش را بدون زمان و مكان و با صداقت زده. این برای من خوشایند است.»

ستم در برابر عشق

شاه محمدی سال 85 ایده ساخت سریال به ذهنش خطور می کند. او درباره چگونگی کار این گونه توضیح می دهد: « یك ماه بعد از تمام شدن سریال «خداوند عشق را آفرید» شروع به نوشتن «خرده ستمگران» كردم. احساس می كردم یكی از بزرگترین مشكلات ما در زندگی نبود عشق وعدم شناخت مان از عشق است. یعنی نمی توانیم عشق را در زندگی روزمره مان كارآمد كنیم. وقتی «خداوند عشق را آفرید» را كار می كردم می دانستم چیزی كه در برابر عشق هست ستم است.» البته منظور کارگردان همین ستم های به ظاهر کوچکی است که در زندگی بارها شاهدش هستیم:« ما همیشه چیزهای بزرگ به چشم مان می آید؛وقتی درباره ستم صحبت می كنیم فكر می كنیم ستم هایی كه  قزافی ها،‌استالین ها و دیگر دیكتاتورها داشته اند خیلی بزرگ است. در صورتی كه مثلا ستمی كه كسی به همسرش می كند ممكن است اثرش در جامعه سهمگیرتر باشد نسبت به ستمی كه استالین می توانسته انجام دهد.»

هم تخیل هم واقعیت

آن طور که شاه محمدی می گوید اتفاقات داستان نه تخیل صرف هستند نه الزاما در عالم واقع رخ داده اند:«برای من زاویه نگاه به آن اتفاق مهم بوده . قبل از هر ستم بزرگی ستم های كوچكی هست؛ قبل از هر ستمگری ستمگران كوچكی هستند. ما این را فراموش می كنیم. این زاویه نگاهی است كه سعی كردم در سریال وجود داشته باشد.»

برایم درون آدم ها مهم بود

یکی از انتقادهایی که به سریال شده ، اغراق در بیان اتفاقات و عدم انطباق برخی رخدادها با واقعیات است. او در پاسخ این گونه می گوید:« قصه های خرده ستمگران غلو شده درون آدم ها است. مسلما هیچ بازداشتگاهی این شكلی نیست،چراغ ها این طوری روشن و خاموش نمی شوند. منِ درونی شخصیت است كه این گونه می بیند. ضمن این که آدم ها به تعداد مورد نیاز در قصه هستند. مسلما در آن زندان صدها نفر می توانست باشد ولی برای آن آدم (راوی داستان) مهم نبود. همانطور كه برای ما هم مهم نیست. خیابان ها هم خلوت است؛هیچ كس در آن نیست. حتی خیلی از آدم ها را كامل نمی بینم. چون همان قدر كه در ذهن آن شخصیت آدم ها دور هستند در پلان هم این اتفاق افتاده. منِ دورنی اش این گونه می بیند. »

كلید اسرار؟!

از شاه محمدی می پرسم تحت تاثیر سریال ترکی کلید اسرار که نبوده اید؟ می گوید: « اتفاقا كلید اسرار را دیده ام ولی با نصیحت نمی شود دنیا را درست كرد. این جور كارها اخلاق مدار سطحی و نصیحت گونه است.»

پایان سریال نظر خودم بود

یکی از ایرادهایی که معمولا متوجه سریال های تلویزیونی است ،نوع پایان بندی آن هاست. به گونه ای که مردم می دانند آخر سریال با خوبی و خوشی تمام می شود. شاه محمدی پایان خوش برای قصه های خرده ستمگران را عقیده خودش می داند و می گوید: «اعتقاد فردی ام این است كه همه چیز به سمت خوبی در حال حركت است. ما همه مان پایان خوش خواهیم داشت. ضمن این که در قصه های خیلی سیاه هم امید هست. هیچ شخصیتی را كه صد در صد نومید باشد من در ادبیات سراغ ندارم. ممكن است در تراژدی قهرمان بمیرد ولی امید نمی میرد. در سریال ما هم ممكن است آدم ها شكست خورده باشند اما امیدشان از بین نرفته. »

درباره خرده ستمگران

«خرده ستمگران» که پخش آن چند شب پیش به پایان رسید، مجموعه ای اپیزودیك است ودرهر قسمت داستان مجزایی در آن اتفاق می‌افتد.محوراصلی قصه‌ها درباره خرده ستم‌هایی است كه انسان‌ها در روابط اجتماعی درحق یكدیگر مرتكب می‌شوند. این سریال قصه مبارزه آدم‌ها باستمگران كوچك است. ستمگرانی كه درنقش همسایه،دوست،صاحبكاروصاحبخانه به اطرافیانشان ستم می‌كنند. در این سریال زنده یاد احمد آقالو، احمد ساعتچیان، بهار کاتوزی، بهناز جعفری، الیکا عبدالرزاقی، رامین ناصرنصیر، مسعود سخایی، امیر آقایی، حمیدرضا آذرنگ، مجتبی رستگار و فلامک جنیدی بازی كرده اند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان