برترى قدرت شیطان بر نیروهای الهی
چرا قدرت شیطان و هوای نفس برتر از سایر قوا است؟ آیا عدل الهی ایجاب نمی كند كه اگر موجودی به نام شیطان آفرید، فرشته دیگری می آفرید كه مردم را به خوبی ها دعوت كند؟
پاسخ:
كلام شما به اظهار نظر شخصی بیشتر می ماند تا به بیان یك واقعیت در عالم هستی. حقیقت این مطلب را قرآن كریم برای ما چنین بیان داشته است: "به خورشید و پرتوافشانی اش سوگند و به ماه چون از او پیروی كند! و سوگند به گاهِ روشناییِ روز و زمان غلبه شب! و سوگند به آسمان و آن كه آن را برافراشت و به زمین و آن كه آن را بگسترد! و سوگند به نفس انسان و آن كه آن را سامان داد و فجور و تقوایش را به او الهام كرد. پس به تحقیق هر كه نفس خویش را پاكیزه داشت رستگار شد و هر كه آن را فرومایه داشت نا امید و مأیوس گردید".[1]
در این آیات، خداوند به صراحت انسان را مسئول مستقیم رستگاری و خذلان خویش دانسته و در این میانه شیطان و غیر آن كیستند؟
مسلّم است كه خداوند خوب و بد انسان را به وی الهام كرده و از این حیث، هم فساد و تباهی و هم رشد و كمال برای انسان امور واضح است. حال ممكن است این سۆال برای شما ایجاد شود كه پس شیطان در این میانه چه نقشی دارد؟
پاسخ این است كه طبق آیات قرآن، شیطان هیچ كس را به كاری مجبور نمی كند و اصلاً او چنین قدرتی ندارد. او تنها با اغوا (قال فبما أغوتینی)[2] و وسوسه (الذی یوسوس فی صدور الناس)[3] انسان را به كاری تشویق می كند. از این رو است كه پذیرش وساوس شیطان مجازات و مۆاخذه دارد، زیرا انسان به اختیار خود به زشتی ها رو می كند. شیطان كارآیی بیشتری جز وسوسه ندارد. كارش آراستن گناه است. شیطان از رفیق بدكردار به مراتب ضعیف تر است چرا كه در برابر وساوس شیطانی الهامات رحمانی و فطرت پاك و عقل سلیم نیز در كار است.
اما این كه نوشته اید؛"آیا لازم نبود فرشته ای برای دعوت به خوبی ها فرستاده می شد؟" بدون شك فرشتگانی هستند كه انسان را به خوبی ها الهام می كنند و از بدی ها نهی می نمایند اما علت این كه انسان به دنبال شیطان می رود به خاطر نفس امّاره است. در ماه رمضان شیاطین در غل و زنجیر هستند و حق وسوسه ندارند اما انسان گناه می كند، مضافاً بر این كه این همه پیامبر و وصی در طول تاریخ بشر داشته ایم - كه فرشتگان مقرّب الهی در جنب عظمت آنان كوچك می آیند - كه همگی آنان انسان را به نیكی ها دعوت كرده اند.
حقیقت این است كه انسان با شناخت فطری، شناخت های عقلی و شناخت هایی كه پیامبران الهی به او در طی طریق سعادت ارائه كرده اند، هرگز نباید از سبیل هدایت منحرف شود.
مولانا در مثنوی حكایت زیبایی را نقل می كند كه خلاصه آن این است كه : روزی مردی نزد حكیمی از خداوند این طور گِلِه كرد كه: خداوند صد چاه در راه قرار داده و فرموده در آن نیفتیم! حكیم به او عتاب كرد كه: ای مرد! در برابر آن صدچاه صدویك نور و صدو یك راه قرار داده تا سقوط نكنی!
بدین ترتیب امیدواریم معلوم شده باشد كه نیروی نفس و شیطان به هیچ وجه قابل مقایسه با نیروهای الهی نیستند.
پی نوشتها:
[1] شمس (91) آیه 1 - 10.
[2] اعراف (7) آیه 15.
[3] ناس (114) آیه 5.
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: مركز تخصصی مهدویت
مطالب مرتبط:
