امام حسین علیه السلام؛ شفیع یوم الورود
در شرع مقدّس اسلام و در قرآن کریم و روایات اهل بیت شفاعت به این معناست که شخص شفاعت شونده موجباتى فراهم مىسازد كه از یک وضع نامطلوب و درخور كیفر بیرون آمده و به وسیله ارتباط با شفیع، خود را در وضع مطلوبى قرار دهد كه شایسته و مستحق بخشودگى گردد
شفاعت در لغت به معنای در کنار هم قرار گرفتن دو چیز یا دونفر به کار می‌رود و در اصطلاح به دو صورت استعمال شده است:
الف- در عرف مردم کوچه و بازار شفاعت به این گفته مى‌شود كه شخص شفیع از موقعیت و شخصیت و نفوذ خود استفاده كرده و نظر شخص صاحب قدرتى را در مورد مجازات زیردستان خود عوض كند.
ب- در شرع مقدّس اسلام و در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام شفاعت به این معناست که شخص شفاعت شونده موجباتى فراهم مىسازد كه از یک وضع نامطلوب و درخور كیفر بیرون آمده و به وسیله ارتباط با شفیع، خود را در وضع مطلوبى قرار دهد كه شایسته و مستحق بخشودگى گردد. ایمان به این نوع شفاعت در واقع یک مكتب عالى تربیت و وسیله اصلاح افراد گناهكار و آلوده، و بیدارى و آگاهى است. این معنای شفاعت بر محور دگرگونى و تغییر موضع" شفاعت شونده" دور مىزند.[1]
یکی از شفیعان روز قیامت امام حسین بن علی (علیه السلام) است. ایشان بنا به فرمایش پیامبر رحمت(صلی الله علیه و اله و سلّم) کشتی نجات برای طوفان زدگان است لذا هم در دنیا دستگیری می‌کنند و هم در آخرت[2]. در فراز پایانی زیارت عاشوراء می‌خوانیم:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ علیه السلام[3]؛ خدای من، شفاعت حسین را در روز ورود نصیبم بدار و گام های حقیقی‌ام را همراه با امام حسین و یارانِ او که خونشان را فدای حسین کردند، در نزد خود ثابت و محکم بدار.»
مقصود از یوم الورود:
"ورود" در لغت به آمدن به سرچشمه و جای آب اطلاق می‌شود.[4] و در اصطلاح "یوم الورود" به معنای روز قیامت است زیرا در این روز همه انسان‌ها به پیشگاه عدل الهی وارد می‌شوند و مورد حساب قرار خواهند گرفت. شاید از این جهت به روز قیامت "یوم الورود" گفته شده که در ان روز همه انسان‌ها وارد جهنّم می‌شوند و غیر از مۆمنین نمی‌توانند از آن خارج شوند:
«و هیچ‌کس از شما باقی نمی‌ماند جز آنکه به دوزخ وارد می شود... »
[مریم/71]؛سپس آنهایی که تقوا پیشه کردند را نجات خواهیم داد.» [5]
البته در چند روایت از روز قیامت به "یوم الورود" تعبیر شده که به یک نمونه اشاره می‌شود:
«إِلَهِی! إِنْ لَمْ تَنَلْنَا یَدُ إِحْسَانِكَ یَوْمَ الْوُرُودِ، اخْتَلَطْنَا فِی الْجَزَاءِ بِذَوِی الْجُحُود[6]؛ پروردگارا! اگر در روز ورود ما را به دست احسانِ خود نرسانی در پاداش با منکرین همراه می‌شویم(و تفاوتی با ایشان نمی‌کنیم). »
شأن اهل بیت در قیامت و پذیرش شفاعت آنان
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ در بیان فضیلت و مقام فاطمه علیهاالسلام در روز قیامت ـ فرمود : «خداوند عز و جل به او وحى مىفرماید كه: اى فاطمه! از من بخواه تا به تو عطا كنم و از من تمنّا كن تا راضیت گردانم. پس، فاطمه گوید: خداى من، تو خود آرزویى و فوق آرزو هستى، از تو مىخواهم كه دوستدار من و دوستدار عترتم را به آتش، عذاب نكنى. خداوند به او وحى مىفرماید كه: اى فاطمه! به عزت و جلال و عظمت مقامم سوگند كه من دو هزار سال پیش از آن كه آسمانها و زمین را بیافرینم، به خود سوگند خوردهام كه دوستداران تو و دوستداران عترتت را به آتش، عذاب نكنم. » (تأویل الآیات الظاهرة : 474 عن أبی ذرّ )
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : دوست داشتن من و دوست داشتن اهل بیت من، در هفت جاى بسیار وحشتناک سود مىبخشد: هنگام مردن، در قبر، روز محشر، هنگام دادن نامه اعمال ، هنگام حساب، نزد میزان و در عبور از صراط. (أمالی الصدوق : 18 / 3 ، بشارة المصطفى : 17 كلّها عن جابر عن الإمام الباقر عن آبائه علیهمالسلام ، روضة الواعظین : 297 ، )
امام صادق علیه السلام ـ درباره آیه: «اختیار شفاعت ندارند مگر كسى كه از جانب خداى رحمان پیمانى گرفته باشد» ـ فرمود : مگر كسانى كه به ولایت امیر المۆمنین و امامان بعد از او اعتقاد داشته باشند و این همان پیمانى است كه نزد خدا دارند .(بحار الأنوار : 8/36/9 . )
نکته پایانی:
شهید مطهرى در توضیح معنای شفاعت مىنویسد:
«... بسیارى از عوام مردم... مىپندارند كه پیغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین (علیه السلام) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ائمه اطهار خصوصا امام حسین (علیهالسلام) متنفّذهایى هستند كه در دستگاه خدا اعمال نفوذ مىكنند، اراده خدا را تغییر مىدهند و قانون را (نعوذبالله) نقض مىكنند... اگر كسى گمان كند كه تحصیل رضا و خشنودى خداى متعال راهى دارد و تحصیل رضا و خشنودى فرضا امام حسین (علیهالسلام) راهى دیگر دارد و هر یك از این دو جداگانه ممكن است سعادت انسان را تامین كنند دچار ضلالت بزرگى شده است، در این پندار غلط چنین گفته مى‌شود كه خدا با چیزهایى راضى مى‌شود و امام حسین (علیهالسلام) با چیزهاى دیگر، خدا با انجام دادن واجبات مانند نماز، روزه، حج، جهاد، راستى، درستى و ... و با ترك گناهان راضى مىگردد ولى (نعوذبالله) امام حسین (علیهالسلام) با این كارها كارى ندارد رضاى او در این است كه مثلا براى فرزند جوانش على اكبر گریه و یا لااقل تباكى كنیم، حساب امام حسین از حساب خدا جداست! به دنبال این تقسیم چنین نتیجه گرفته مى‌شود كه تحصیل رضاى خدا دشوار است زیرا باید كارهاى زیادى را انجام داد تا او راضى گردد ولى تحصیل خشنودى امام حسین (علیهالسلام) سهل است فقط گریه و سینه زدن و زمانى كه خشنودى امام حسین (علیهالسلام) حاصل گردد او در دستگاه خدا نفوذ دارد، شفاعت مىكند و كارها را درست مىكند... و گناهان هر چه باشد با یك فوت از بین مى رود! این چنین تصویرى از شفاعت نه تنها باطل و نادرست است بلكه شرك در ربوبیت است و به ساحت پاك امام حسین (علیهالسلام) كه بزرگترین افتخارش عبودیت خداست نیز اهانت است...» [7]
به عقیده ایشان امام حسین شفیع كسانى است كه از مكتب او هدایت یافته اند او شفیع كسانى نیست كه مكتبش را وسیله گمراهى ساخته اند. در واقع شفاعت دارای ملاک شرعی خاصّی است که شخص مورد شفاعت باید دارای آن باشد و بدون حساب و کتاب کسی مورد شفاعت واقع نخواهد شد.
پی نوشت ها:
[1]. تفسیر نمونه، ج1، ص: 225
[2]. أنّه مكتوب عن یمین العرش أنّ الحسین علیه السلام مصباح الهدى: مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشرج4ص51؛ منتخب الطریحی ص203؛ مثیر الأحزان ص4
[3]. كامل الزیارات، النص، ص: 179؛ كلیات مفاتیح الجنان ص458
[4]. فرهنگ ابجدی ص971
[5]. طهرانی، میرزا ابوالفضل،شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، ج2،ص392.
[6]. مناجات الهیات حضرت أمیر علیه السلام و ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام، متن، ص: 8
[7]. عدل الهى ،ص265 تا ص271
فرآوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع: سایت رهروان ولایت
سایت دارالحدیث
مطالب مرتبط:
6گروهی که شفاعت شامل حالشان می شود
آیا شفاعت معصومین در آمرزش گناهان مۆثر است ؟
قدر لحظه به لحظه این محرم را بدانیم !!
