تلنگری تاسوعایی برای دوستان اهل‌بیت علیهم‌السلام
زهیر بن قین یکی از شهدای رکاب امام حسین علیه السلام است که سرگذشت خاصی دارد. از سخن او در روز تاسوعا پیداست که سابقا از لحاظ عقیده و تفکر با امام حسین علیه السلام میانه خوشی نداشت اما طرز تفکرش تغییر کرد و خود را به کاروان کربلاییان ملحق کرد. از این لحاظ زهیر بن قین نمونه‌ای عالی برای کسانی است که می‌خواهند در مسیر زندگی خود تغییر اساسی ایجاد کنند و به جمع حسینیان بپیوندند. همچنانکه مثالی است دردناک برای آنکه اگر راه خدا را نرویم خدا کسان دیگری را جایگزین ما می‌کند.
درباره زهیر گفته‌اند که شخصی "عثمانی" بوده است. در روز تاسوعا که به طرفداری از امام حسین علیه السلام سخنرانی کرد، یکی از سپاهیان از لشکر کوفه به او گفت " ای زهیر، تو در نگاه ما از شیعیان این خاندان نبودی، عثمانی بودی." (دانشنامه امام حسین علیه السلام، دارالحدیث، ج6، ص289) از اینجا می‌فهمیم که او سابقا از دوستداران عثمان و از کسانی بوده که معتقد بودند که مردم به ناحق عثمان را کشته‌اند و گویا امیرالمۆمنین علیه السلام را هم در جریان کشته شدن او بی‌تأثیر نمی‌دانست و از این لحاظ کدورتی از آن شاه ولایت در سینه داشت به گونه‌ای که بسیار مراقب بود که با فرزند ایشان حضرت حسین علیه السلام، حتی روبرو هم نشود.
با همه مراقبتهایی که زهیر داشت، در منطقه‌ای در نزدیکی اردوگاه حضرت حسین بن علی علیهماالسلام قرار گرفت و شخصی از طرف آن سرور به سراغش آمد. بعد از قدری تعلل، دعوت امام حسین علیه السلام را برای گفتگو قبول کرد و اندک زمانی از سخن گفتنش با آن سبط پیامبر صلی الله علیه و آله نگذشته بود که در همان جلسه متحول شد و جزو طرفداران آن جناب قرار گرفت و جزو سعادتمندان ابدی و از شهدای رکاب حسین بی علی علیهما السلام گردید.
آنچه بر زهیر بن قین اتفاق افتاد نمودی از بخشی از جریان حقیقت است که در کشاکش ظواهر دنیا نادیده انگاشته می‌شود. در اینجا می‌خواهیم به برخی درسها که از عاقبت به خیری زهیر بن قین نتیجه می‌شود اشاره کنیم.
جایگزینی انسانها یک قانون مهم الهی
نکته درس آموز تاریخ این است که در همان دوران افراد بسیاری بودند که به خلاف زهیر، از جهت نظری از دوستان پیامبر صلی الله علیه و آله و شیعیان امیرالمۆمنین علیه السلام حساب می‌شدند اما رابطه خاصی با فرزند ایشان، سبط پیامبر صلی الله علیه و آله و سرور جوانان بهشتی نداشتند و آن عالیجناب را یاری نکردند. به عبارت دیگر این رویداد یادآور این مطلب است که افرادی مثل زهیر جایگزین خیل کثیری از کسانی شدند که مدعی دوستی خالصانه پیامبر و خاندان او علیهم السلام بودند.
زهیر خود در عصر تاسوعا در پاسخ به کسی که گفت "تو قبلا از شیعیان این خاندان نبودی، عثمانی بودی " اینگونه جواب داد:
چرا به موقعیّت فعلى من، استدلال نمى كنى كه از آنهایم ؟! بدان ـ كه به خدا سوگند ـ ، من هرگز نامه اى براى حسین ننوشتم، پیكى به سویش نفرستادم و قول كمكى نیز به او ندادم ؛ ولى راه، مرا با او در یك جا گِرد آورد و همین كه او را دیدم، به یاد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و منزلتى افتادم كه او در پیش ایشان داشت، و پى بردم كه از سوى دشمنانش و گروه شما، چه بر سرِ او خواهد آمد، دیدم كه براى حفظ حقّ خدا و پیامبرش كه شما آن را ضایع كرده اید، باید به كمك او بشتابم، در زمره گروه او باشم و جانم را فداى او كنم.(دانشنامه امام حسین علیه السلام، همان صفحه)
این سخنان، بجز آنکه نشان دهنده تحول فکری اوست، یادآور قانون "جایگزینی" نیز می‌باشد. در دو آیه از قرآن، خدا تهدید کرده است که اگر راه او را نرویم، کسان دیگری پیدا خواهند شد که جایمان را بگیرند. به عبارت دیگر فرصت یاری کردن از حق برای ما ابدی نیست و حقیقت تا ابد برای ما منتظر نمی‌ماند. دست خدا هیچگاه خالی نمی‌شود و همواره افراد دیگری هستند که در اثر سستی ما، جای ما را بگیرند و سعادتمند شوند و در عوض ما تیره بخت بگردیم. این دو آیه عبارتند از:
سوره توبه، آیه 39:
إِلاَّ تَنْفِرُوا یُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلیماً وَ یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَیْئاً وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ
...و گروه دیگرى را به جاى شما مىآورد و شما هیچ ضررى به او نتوانید رساند و خدا بر هر چیزى تواناست.
سوره محمد صلی الله علیه و آله، آیه 38:
ها أَنْتُمْ هۆُلاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فی سَبیلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ یَبْخَلُ وَ مَنْ یَبْخَلْ فَإِنَّما یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَ اللَّهُ الْغَنِیُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَكُمْ ثُمَّ لا یَكُونُوا أَمْثالَكُمْ
... اگر روی برتابید به جاى شما گروه دیگرى را مىآورد، آن گاه آنها مانند شما نخواهند بود.
پیش از محاسبه خود، قضاوت درباره دیگران ممنوع
اگر به قانون جایگزینی ایمان داشته باشیم، اولا کثرت جمعیت و ظاهر مدعیان حقیقت ما را نمی‌فریبد زیرا تنها وقتی سختی واقعی ایجاد می‌شود، تشخیص حق از باطل و مرد از نامرد ممکن می‌شود.
دوم و مهمتر، آنکه تفکر درباره دیگران را رها می‌کنیم و به خود مشغول می‌شویم زیرا قانون الهی ثابت است و فرصت ما هم برای یاری حقیقت اندک است و اگر کوتاهی کنیم افراد دیگری جای ما را خواهند گرفت که هم اکنون آنها را از نظر ظاهر و باطن اهل صلاح نمی‌دانیم اما ممکن است روزی بیاید که آنها در راه حقیقت جانفشنانی کنند و ما در جمع بقیه مدعیان توخالی و عقبگرد بوده باشیم.
درسی که در روز تاسوعا از زهیر می‌توان آموخت آن است که همت اصلی ما باید در جهت ثابت ماندن در راه دین باشد و پیش بینی و قضاوت درباره رفتار دیگران وظیفه ما نیست و چه بسا که اشتباه از آب درآید.
روح الله رستگارصفت
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
مطالب مرتبط:
خیمه هلال ماه محرّم و حضرت مسلم علیه السلام
خیمه ورود کاروان حسینی به کربلا
خیمه حُرّ و طفلان حضرت زینب علیهاالسلام
خیمه حضرت عبدالله‌بن‌الحسن علیه‌السلام
خیمه حضرت قاسم‌بن‌الحسن علیه‌السلام
خیمه حضرت علی‌اصغر علیه‌السلام
خیمه حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام
