مجازات نافرمانی از شوهر
یکی از حقوق مالی زوجه که مستحق آن میباشد بهره مندی از نفقه است.این حق در مقابل زوج عنوان تکلیف به خود می گیرد یعنی زوج مکلف است که نفقه ی متناسب با شان زوجه را در اختیار او قرار دهد اما این شرط برای زوجه بطور مطلق ثابت نیست بلکه همراه با یک شرط عمده ثابت میشود.
شرط اساسی برای بهره‌مندی زوجه از نفقه و یا امکان الزام زوج به پرداخت نفقه، “تمکین” زوجه است. یعنی زوجه باید در اطاعت کامل از شوهر، بخصوص، امکان همه گونه استمتاعات وی از خود را فراهم آورد و در این امر هیچگونه قصور و کوتاهی نداشته باشد.
رابطه ی تمکین و نشوز
تمکین دو نوع است:
1)تمکین عام برابر ماده 1108 قانون مدنی : وظایف عمومی زن در منزل شوهر است مثل حق شغل، حق سکونت، اطاعت از شوهر و...
2)تمکین خاص برابر ماده 1085 قانون مدنی : انجام وظایف خاص زناشویی است
نشوز
چنانچه زنی وظایف زناشویی خود را انجام ندهد، ناشزه است پس نفقه به او تعلق نمی گیرد، اما همچنان مهریه او پابرجاست.
حقیقت آن است كه اگر زن و مرد، هر كدام در قبال دیگری وظایفی دارد و هر كدام بر دیگری حقی دارد، تمكین و نشوز عنوانی عام خواهد بود كه باید از قلمرو آن نسبت به زن و شوهر به طور مشترك بحث كرد، گرچه حقوق یكی از آنان بیشتر یا وظایفش سنگین‌تر باشد.
همان‌گونه كه زن در قبال شوهر وظایفی دارد، مرد نیز چنان است. و همانطور كه زن ممكن است تخلف ورزد مرد نیز ممكن است، قصور و تقصیر داشته باشد.
اگر مرد از پرداخت مهر سر باز زد، زن می تواند از تمكین خودداری كند.
هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهدیا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه می تواند او را به شلاق تا 74 ضربه محكوم نماید
آثار حقوقی تمكین و نشوز
برای تمكین و نشوز زن در منابع فقهی، آثاری بدین شرح (با پاره ای اختلاف نظرها) به چشم می خورد:
1ـ زن در صورت تمكین، مستحق نفقه است و اگر ناشزه شد وظیفه انفاق از مرد برداشته می شود.ـ با 2-نشوز زن، مرد می تواند از مضاجعت با وی خودداری كند.
3ـ با نشوز زن، مرد می تواند وی را تنبیه كند.
و اگر مرد نشوز كرد یعنی از وظایفش سرپیچی داشت این آثار بر آن مترتب شده است:
1ـ اگر مرد از پرداخت مهر سر باز زد، زن می تواند از تمكین خودداری كند.
هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهدیا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه می تواند او را به شلاق تا 74 ضربه محكوم نماید.
2ـ اگر مرد از دیگر وظایفش، سر باز زد، زن می تواند از او نزد حاكم شكایت كند و خود نمی تواند اقدامی كند.
نسبت به رابطه تمكین و نشوز با نفقه و اینكه آیا وجوب انفاق مرد با عقد نكاح حاصل می شود و نشوز مانع آن است یا اینكه وجوب نفقه مشروط به تمكین است باید در مبحث نفقه مورد بحث قرار گیرد.
ضمانت اجرا در آثار حقوقی تمكین و نشوز
هر یك از زوجین تكالیف خود را كه در اثر نكاح عهده دار است انجام ندهد طرف دیگر می تواند به دادگاه رجوع نموده، درخواست اجبار ممتنع را به ایفای آن بخواهد. نكته ای كه باید توجه داشت آن است كه تكلیف شوهر، به انفاق از اموری است كه هرگاه نتوان شوهر را اجبار به تادیه آن نمود به وسیله بازداشت اموال او و فروش آنها وصل می گردد، مگر آنكه قادر به تادیه آن نباشد. ولی تكالیف دیگر زوجین قائم به شخص آنان و مبتنی بر محبت و علاقه قلبی است كه به وسیله اجبار به ایفای آنها مستقیم یا غیر مستقیم به نتیجه منظور در بسیاری از موارد نمی توان رسید، مانند حسن معاشرت، تشیید مبانی خانوادگی، اطاعت زن از شوهر و امثال آنها. در این صورت قانون برای ضمانت اجرای تكالیف چنانكه ذیلاً دیده می شود چاره مناسب با هر یك از آنها اندیشیده است:
1ـ ضمانت اجرایی تكالیف شوهر
تكالیف شوهر بر دو قسم است: یكی انفاق كه زن می تواند چنانكه گذشت به دادگاه مراجعه و از شوهر بخواهد و دادگاه آن را از او گرفته به زن می دهد و چنانچه نتوان شوهر را الزام به دادن نفقه نمود و یا آنكه شوهر عاجز از تادیه آن باشد زن نمی تواند به استناد ماده «1129» قانون مدنی از دادگاه بخواهد كه شوهر را اجبار به طلاق كند تا دادگاه پس از رسیدگی شوهر را اجبار به طلاق نماید. اما تكالیف دیگر شوهر چه نسبت به آنهایی كه با زن مشترك است از قبیل: حسن معاشرت، تشیید مبانی خانواده، و چه نسبت به آنهایی كه به او اختصاص دارد مانند: قسم و نزدیكی در صورت امتناع شوهر از ایفای آن، زن می تواند به استناد ماده «1130» قانون مدنی درخواست اجبار شوهر را به طلاق نماید.
2ـ ضمانت اجرایی تكالیف زن
در صورتی كه زن تمكین ننماید یعنی یكی از تكالیفی را كه در اثر زناشویی عهده دار است انجام ندهد ناشزه می گردد.
در این نوشته ضمانت اجرای حقوق زن را، شكایت از شوهر نزد حاكم و تقاضای طلاق از دادگاه دانسته است و ضمانت اجرا در حقوق شوهر را امتناع از پرداخت نفقه و استفاده از حق طلاق كه در دست مرد است، شمرده است.
فرآوری : طاهره رشیدی بخش حقوق تبیان
منابع : 1- راه مقصود / 2- باشگاه خبرنگاران / 3- وکالت
