7 پرسش و پاسخ رایج درباره مایکروفر
هر چقدر بتوانیم غذا را در مدت زمان کمتری به دمای بالاتری برسانیم، ارزش تغذیه‌ای آن بیشتر حفظ می‌شود، بنابراین با استفاده از مایکروفر، ارزش تغذیه‌ای موادغذایی در مقایسه با غذاهایی که سنتی پخته یا سرخ می‌شوند، بیشتر حفظ می‌شود.
ضمن اینکه در روش پخت غذا با مایکروفر، دیگر مشکل وجود ترکیب‌های سرطان‌زای دود در اثر کباب‌کردن موادغذایی روی آتش هم وجود نخواهد داشت.
این جمله‌ها نشان می‌دهد برخلاف باور خیلی از ما، مایکروفر نه‌تنها وسیله‌ای خطرناک برای پخت غذا نیست، بلکه می‌تواند در موارد بسیاری به حفظ بیشتر ارزش تغذیه‌ای مواد اولیه، کمک کند.
1- آیا قرار دادن موادغذایی خاصی در داخل مایکروفر ممنوع است؟
هیچ ماده غذایی خاصی وجود ندارد که در اثر قرار گرفتن داخل مایکروفر از نظر ارزش غذایی دچار مشکل شود اما برخی خوراکی‌ها مانند تخم‌مرغ کامل، سیب زمینی یا گوجه‌فرنگی درسته را نباید داخل این دستگاه گذاشت. زیرا آب داخل آن‌ها در اثر تماس با اشعه‌ها به سرعت داغ و تبخیر می‌شود و این آب تبخیر شده برای خروج راهی جز ترکاندن پوسته ندارد بنابراین اگر خوراکی‌هایی مانند گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی یا تخم‌مرغ را بدون ایجاد سوراخ و شیارهایی در بدنه‌شان داخل مایکروفر قرار دهید، به طور حتم درون دستگاه متلاشی خواهد شد.
٢- چرا خیلی‌ها می‌گویند غذای بچه‌ها را نباید داخل مایکروفر بپزیم یا گرم کنیم؟
چون با وجود حفظ بیشتر ارزش تغذیه‌ای غذاها در مایکروفر، عملیات سالم‌سازی روی مواد اولیه با پختن یا گرم کردن آن‌ها داخل این وسیله انجام نمی‌شود. در روش سنتی پخت غذا، آلودگی‌های مختلف مواد اولیه مانند آلودگی‌های میکروبی در اثر حرارت بالا و زمان طولانی‌ای که برای پخت می‌بینند، پاک و سالم می‌شوند و احتمال ابتلا به مسمومیت‌های غذایی هم بسیار پایین می‌آید اما این اتفاق با گرم کردن غذاها یا پختن آن‌ها داخل مایکروفر نمی‌افتد. به همین دلیل گرم کردن و پختن غذای بچه‌ها با اجاق‌گاز بهتر از مایکروفر است.
٣-چرا بسیاری از متخصصان تاکید می‌کنند برای قرار دادن شیر یا سایر مایعات داخل مایکروفر باید احتیاط کرد؟
وقتی مایعات مختلف را برای گرم کردن یا جوش آمدن، داخل مایکروفر قرار می‌دهید، دچار حالتی به نام «سوپر هیتینگ» یا «گرمای فوق گرما» می‌شوند. زمانی که سوپرهیتینگ با تبخیر همراه نباشد، انرژی زیادی داخل مایع که ممکن است شیر، آب، چای، قهوه یا نسکافه باشد، جمع می‌شود. وقتی نوشیدنی گرم را از دستگاه خارج و چیزی مانند قاشق، شکر، پودر قهوه و چای کیسه‌ای را داخل آن کنیم، ممکن است مایع داخل لیوان بیرون بپاشد. متأسفانه در مواردی هم سوختگی دست و صورت در اثر پاشیدن مایعات داغی که از مایکروفر خارج و بلافاصله وسیله‌ای داخل آن‌ها شده، گزارش شده است. بهتر است مایعات را پس از خارج کردن از مایکروفر، حدود چند ثانیه در دمای محیط قرار دهیم تا انرژی فراوان ذخیره‌شده در آن‌ها، کمی آزاد شود و چنین مشکلی پیش نیاید.
4- در مورد نوشیدنی‌ها که دیگر بحث سالم‌سازی مطرح نیست؛ پس دلیل این که تاکید می شود نوشیدنی‌های بچه‌ها داخل مایکروفر گرم نشود چیست؟
مایعات زودتر از مواد جامد داخل مایکروفر گرم می‌شوند پس ممکن است با وجود گرم یا حتی داغ شدن نوشیدنی، لیوان یا ظرف آن گرم نباشد و شما به تصور خنک بودن ظرف، نوشیدنی را به فرزندتان بدهید و باعث ایجاد سوختگی در دهان او شوید.
5-بعضی معتقدند باید غذا را پس از خارج کردن از مایکروفر، حدود 30 ثانیه در دمای محیط گذاشت و بعد آن را مصرف کرد تا اشعه‌های مختلف تابیده‌شده بر سطح غذا از بافت آن خارج شود. آیا این ادعا درست است؟
نه، امواج مایکروفر همان‌هایی هستند که از تلویزیون یا تلفن همراه ساطع می‌شوند و نمی‌توانند در موادغذایی بمانند و به حدی که مردم تصور می‌کنند، امکان سرطان‌زایی هم ندارند. البته باید در مواردی خطر آن‌ها را جدی گرفت؛ مثلاً زمانی که در یا درز مایکروفر خراب می‌شود، امکان نشت موج‌ها به بیرون از دستگاه وجود دارد که خطرناک است و استفاده از چنین مایکروفرهایی توصیه نمی شود. غذاهایی که با مایکروفر پخته و گرم می‌شوند، به هیچ‌وجه حاوی اشعه و خطرناک نیستند. حتی امواج مایکروفر بعد از خاموش کردن دستگاه، کاملا قطع می‌شوند و دیگر خطری نخواهند داشت. در حال حاضر هم سازمان بهداشت جهانی هیچ‌گونه خطری را در اثر استفاده از مایکروفرهای سالم، اعلام نکرده است.
هرچه شکل ماده غذایی یکنواخت‌تر باشد، گرم شدن آن هم یکنواخت‌تر می‌شود.
بهتر است موادغذایی را داخل ظرف به صورت یک تیوپ لاستیکی گرد بچینید. یعنی وسط ظرف را خالی و دور آن را پر کنید تا غذا بهتر و یکنواخت‌تر گرم یا پخته شود
6- چرا تمام قسمت‌های غذاهای آبکی مانند آش یا سوپ داخل مایکروفر یکنواخت گرم نمی‌شود؟
وقتی امواج وارد ماده غذایی می‌شوند، مولکول‌هایی که حالت قطبی دارند را به حرکت درمی‌آورند. بیشترین مولکول‌های قطبی موجود در موادغذایی هم در همان آب آن‌هاست. این مولکول‌ها با سرعت بسیار بالایی به حرکت درمی‌آیند و ایجاد اصطکاک می‌کنند، در نتیجه ماده غذایی برخلاف حالت سنتی و استفاده از اجاق‌گاز، به جای اینکه از بیرون به داخل گرم شوند، از داخل به بیرون شروع به گرم شدن می‌کنند. هرچه شکل ماده غذایی یکنواخت‌تر باشد، گرم شدن آن هم یکنواخت‌تر می‌شود. بهتر است موادغذایی را داخل ظرف به صورت یک تیوپ لاستیکی گرد بچینید. یعنی وسط ظرف را خالی و دور آن را پر کنید تا غذا بهتر و یکنواخت‌تر گرم یا پخته شود. هر چه ابعاد موادغذایی بیشتر شبیه به هم باشد، یکنواخت‌تر گرم یا پخته می‌شود. اگر درهای مخصوص مایکروفر (که در بازار به صورت جداگانه به فروش می‌رسند) را روی غذاهای مختلفی از جمله آش و سوپ بگذارید، غذایتان زودتر و یکنواخت‌تر گرم خواهد شد و مشکل گرم و سرد بودن قسمت‌های مختلف غذا پیش نخواهد آمد.
7- آیا گذاشتن مواد غذایی با کیسه فریزر در مایکروفر خطر دارد؟
بله. یکی از مهم‌ترین آلودگی‌هایی که امروزه خیلی شایع است، آلودگی با ترکیب‌های پلی‌فنول موجود در پلاستیک و ترکیب‌های این‌چنینی است و از آنجا که گرمای زیاد و قابل‌توجه ماکروفر باعث آزاد شدن و مهاجرت این ترکیب‌ها از کیسه نایلونی به ماده خوراکی موجود در آن می‌شود، گذاشتن موادغذایی با کیسه فریزر در مایکروفر کار اشتباهی است. مطالعه‌های جدید نشان داده‌اند این ترکیب‌ها مانع عملکرد هورمون تیرویید می‌شوند و باعث خواهند شد متابولیسم پایه بدن پایین بیاید. پس اگر از بحث مسمومیت بگذریم، از آنجا که این آلودگی محیطی مانع عملکرد هورمون تیرویید می‌شود و هورمون تیرویید در تنظیم متابولیسم بدن اثر دارد؛ در واقع متابولیسم بدن افرادی که چنین کاری انجام می‌دهند پایین می‌آید. از سوی دیگر، اگر این ترکیب در بدن وجود داشته باشد، فرد مانند افراد هایپوتیرویید می‌شود که عملکرد هورمون تیرویید در بدنشان پایین است و باید لووتیروکسین مصرف کنند تا عملکرد غده تیروییدشان طبیعی شود. معمولا هم کسانی که دچار کم‌کاری تیرویید هستند، چاق یا دچار اضافه‌وزن‌اند. علاوه بر این، ترکیب‌های پلی‌فنول، کارسینوژن نیز هستند و با مصرف آن ها احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های مشابه آن افزایش می‌یابد.
4 نکته کاربردی
1- تا حد امکان از قرار دادن لیوان‌های دسته‌دار داخل مایکروفر بپرهیزید چون ممکن است در اثر داغ شدن بیش از حد دسته لیوان و برخورد آن با دست شما، دچار سوختگی موضعی شوید.
2- بشقاب‌ها و لیوان‌ها در اثر حرارت بالای مایکروفر، بیش از اندازه داغ می‌شوند و می‌توانند باعث آسیب پوست دستتان بشوند، بنابراین بهتر است ظروف غذا یا لیوان آب یا شیر جوش را با دستگیره از مایکروفر خارج کنید.
3- امکان سر رفتن شیر یا شیرکاکائو داخل مایکروفر هم وجود دارد. پس حواستان به درجه حرارت دستگاه باشد و پیش از قرار دادن آن‌ها داخل مایکروفر یک پیش‌دستی یا نعلبکی زیر لیوان شیر یا شیرکاکائو، بگذارید.
4- مولکول‌های آب در اثر حرارت بالای مایکروفر در سطوح پایین‌تر به صورت فعال درمی‌آیند، بنابراین اگر لیوان آب جوش را از داخل مایکروفر خارج کنید و بلافاصله بسته نسکافه حاضری یا شکر را درون آن بریزید، امکان پاشیدن آب به دست یا صورتتان وجود دارد. پس آب جوش را بلافاصله بعد از خارج کردن از دستگاه، با قاشق هم بزنید و سپس افزودنی‌های دیگر را به آن اضافه کنید.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
هفته‌نامه سلامت - دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص بهداشت موادغذایی
هفته‌نامه زندگی مثبت
سلامتیران
مطالب مرتبط:
