ابر چگونه تشکیل می شود؟

هنگامی که هوای گرم از سطح زمین به طرف بالا حرکت می کند، کم کم سردتر می شود در نتیجه مقداری از بخار آب آن به دور ذره های کوچکی که در هوا پراکنده اند جمع می شود و میلیون ها ذره ی کوچکِ آب پدید می آورد که در هوا شناور می شوند و به صورت ابرهای کوچک و بزرگ در می آیند. اگر هوا بسیار سرد باشد، بخار آب به طور مستقیم به ذره های ریز یخ تبدیل می شود و ابری را به وجود می آورد که از ذره های بسیار زیاد یخ به وجود آمده است.

حالا اگر پنجره ی حمام را باز کنیم تا هوای سرد به داخل بیاید، یا شیر آب سرد را باز کنیم، دمای هوای حمّام پایین می آید و مقداری از بخار آب آن به دور میلیون ها ذره ی گرد و غباری که در فضای حمام پراکنده اند جمع می شود و به صورت قطره های بسیار ریز آب در می آید که شبیه مه یا ابر است.

ابر از بخار شدن آب دریاها و دریاچه ها و رودها و همچنین رطوبت خاک و گیاهان پدید می آید. این آب ها پیوسته به صورت بخار در می آیند و با هوا مخلوط می شوند. به همین سبب، به طور عادی، همیشه در هوا مقداری بخار آب وجود دارد.

برای این که بخار آب به صورت ابر در آید، دمای هوا باید آن قدر کاهش یابد که بخار آب موجود در آن به آب یا یخ تبدیل شود. از این گذشته، ذره های بسیار ریزی مانند گَرد و غبار، دود، خاکسترِ آتشفشانی، بلورهای ریز نمک و گَرده ی گیاهان باید در هوا پراکنده باشند تا بخار آب دور آن ها جمع شود و تشکیل ابر بدهد.

نقش ابرها در آب و هوا

ابرها آبِ بخار شده ی زمین را بار دیگر به صورت باران و برف به زمین باز می گردانند. فرو ریختن باران و برف، رودها و چشمه ها را پر آب می کند. ابرها در گرم و سرد شدن سطح زمین و چگونگی آب و هوا نقشی مهمی دارند. روزهای ابری معمولاً سردتر از روزهای آفتابی هستند، زیرا ابرهای بیشتر انرژی نور خورشید را به فضا باز می گردانند.

زمین در شب مقداری از گرمای خود را از دست می دهد و سرد می شود اما معمولاً شب های ابری گرمتر از شب هایی هستند که هوا صاف است، در این شب ها، گرما در لایه های پایین جو، میان ابرها و سطح زمین، به دام می افتد. به همین سبب ابرهایی که در لایه های پایین جو هستند، بیش از ابرهای بالای جو از پراکنده شدن گرمای زمین جلوگیری می کند. در ایستگاه های هواشناسی کارشناسان برای پیش بینی هوا و دمای آن، چگونگی ابرها و نوع آن ها را نیز علاوه بر عوامل دیگر در نظر می گیرند.

دسته‌های ابر

ابرها دارای چند دسته اصلی هستند که هر کدام از این دسته های اصلی خود به یک یا چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند. دسته‌های اصلی عبارتند از:

1.كومولونیمبوس (ابرهای غران)

2.سیرواستراتوس

3.سیروس

4.سیروكومولوس

5.التوكومولوس

6.التواستراتوس

7.استراتوكومولوس

8.كومولوس

9.استراتوس

10.نیمبواستراتوس

11.مه

در برخی مواقع ابر در لایه‌های بسیار پایین نیز وجود دارد و این همان چیزی است که به مه معروف است. مه در واقع ابری است که در سطح زمین تشکیل می‌شود. هوا در نزدیکی سطح زمین اشباع و بخار آب موجود در آن منقبض شود و تبدیل به مه یا ابر نزدیک به زمین گردد.

از بین رفتن ابر

عوامل زیرنقش مهمی در از بین رفتن ابر دارند:

گرم شدن ابر

کاهش رطوبت نسبی

کاهش انرژی تابشی

بارش

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مرتضی عرفانیان

تنظیم: مریم فروزان کیا