رفتاری که موجب خشم خدا می شود
آنچه بیش از هر چیز در پیشگاه خدای متعال اهمیت و ارزش دارد ، تقوا است و سایر امور از قبیل پول، جاه، مقام، منصب و... دلیل بر عظمت و محبوبیت انسان نیست. از این رو نباید در هیچ مۆمنی به دیده حقارت و پستی نگریست، چرا که ما نمی‌دانیم اولیای خدا چه کسانی هستند، چون از باطن افراد جز پروردگار هیچ کس آگاه نیست.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: کسی که به خاطر فقر و تهیدستی مۆمنی را کوچک شمرد خداوند او را کوچک می‌شمارد و همیشه در نزد خدا خوار و زبون است تا آنکه از کردارش توبه کند.
تحقیر و تمسخر در قرآن
بنده مۆمن نزد خداوند متعال بسیار عزیز و محترم است. خداوند بندگان مۆمن را دوست می‌دارد و عزت و سربلندی را از آن مۆمنان می‌داند، چنان که می‌فرماید: "... وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُۆْمِنِینَ ...؛ (منافقون: 8...) عزّت و سرفرازی تنها از آن خدا و پیامبر و مۆمنان است..." و به همین جهت در سوره حجرات آیه «لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ...» (حجرات،11) فرمود هر کس مۆمنان را مسخره کند یا با القاب زشت از آنها یاد کند ، در زمره ستمکاران محسوب می‌شود.
و در جای دیگر می‌فرماید: الَّذِینَ یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِینَ مِنَ الْمُۆْمِنِینَ فِی الصَّدَقَاتِ وَالَّذِینَ لاَ یَجِدُونَ إِلاَّ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ؛ توبه : 79 آنان كه بر مۆمنانى كه به رغبت صدقه مىدهند و صدقه مستحبى مىپردازند و بر كسانى كه (در انفاق) جز به مقدار توان پیدا نمىكنند، درباره صدقاتشان خرده مىگیرند (به تصدق اغنیاء مۆمنین و فقرائشان طعن مىزنند) و آنها را مسخره مىكنند خداوند آنها را مسخره مىكند، و براى آنها عذابى دردناك خواهد بود ."
همچنین در احادیث اسلامی آمده است که احترام به مۆمن ، احترام به خدا است و اهانت و تحقیر مۆمن ، اهانت به ذات اقدس الهی و موجب خشم خداوند سبحان است.
از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است که خداوند عزّوجلّ فرمود: "کسی که بنده مۆمن مرا خوار شمارد ، باید بداند که خداوند با او در جنگ است و کسی که بنده مۆمن مرا تعظیم و تکریم کند ، بی شک از غضب من در امان است."
رسول خدا ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلم ـ فرمود: " کسی که مۆمنی را خوار شمارد ، خدا او را ذلیل خواهد کرد."
ملاک برتری فقط تقواست
آنچه بیش از هر چیز در پیشگاه خدای متعال اهمیت و ارزش دارد ، تقوا است و سایر امور از قبیل پول، جاه، مقام، منصب و... دلیل بر عظمت و محبوبیت انسان نیست. از این رو نباید در هیچ مۆمنی به دیده حقارت و پستی نگریست، چرا که ما نمی‌دانیم اولیای خدا چه کسانی هستند، چون از باطن افراد جز پروردگار هیچ کس آگاه نیست، چنان که حضرت رسول گرامی اسلام ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلم ـ نیز در ضمن یکی از سخنان خود فرمود: "خدای عزّ و جلّ سه چیز را در سه چیز مخفی کرده است:... ولیّ خود را درمیان خلق خویش مخفی داشته است...
بنابر این مبادا هیچ یک از شماها احدی از بندگان خدا را کوچک شمرد، زیرا نمی‌داند کدام یک از آنها ولیّ خدا است."
سرانجام استهزاء
بی‌تردید، کسی که به مردم اهانت کند و آنها را مورد تمسخر و استهزاء قرار دهد ، گناه بزرگی را مرتکب شده و باید در انتظار عواقب سوء و آثار بد آن باشد، زیرا هیچ عملی بدون بازتاب نخواهد بود:
" فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ (زلزله: 7 - 8) پس در آن روز هر کس به قدر ذرّه‌ای کار نیک کرده آن را خواهد دید و هر کس به قدر ذره‌ای کار زشت مرتکب شده آن را خواهد دید."
از آثار بد هرزه گویی و مسخره کردن دیگران غفلت و بی تفاوتی و از دست دادن احساس مسئولیت است.
افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، به ناچار از ذکر خدا غافل شده و از عبادت پروردگار لذت نمی‌برند، یعنی در عبادت حضور قلب ندارند و با اکراه و بی میلی با آن روبرو می‌شوند.
از قرآن کریم استفاده می‌شود که یکی از موجبات غفلت و فراموشی از یاد خدا، استهزاء و تحقیر مۆمنان است، زیرا بندگان مۆمن، مظاهر دین و مفاخر شریعت سید مرسلینند و بی اعتنایی به مقام و منزلت آنان موجب سلب توفیق و باعث تاریکی دل می‌شود و سرانجام انسان را با دوزخیان گمراه، همراه و همنشین می‌سازد.
خداوند متعال در کتابش آن گاه که وخامت حال دوزخیان و کیفیت بازپرسی از آنان را ترسیم و تشریح می‌کند و به جزع و فزع آنان برای بیرون آمدن و نجات از عذاب دردناک و سوزان دوزخ اشاره و با جمله «... اخْسَۆُوا فِیهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ »؛ (مۆمنون: 108) به آنها پاسخ می‌دهد.
و سپس می‌فرماید:
"إِنَّهُ كَانَ فَرِیقٌ مِّنْ عِبَادِی یَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّاحِمِین
فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیًّا حَتَّى أَنسَوْكُمْ ذِكْرِی وَكُنتُم مِّنْهُمْ تَضْحَكُونَ
إِنِّی جَزَیْتُهُمُ الْیَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ (همان: 109 - 111) این شما بودید که وقتی گروهی از بندگان من می‌گفتند: «پروردگارا ما ایمان آوردهایم، ما را بیامرز و بر ما ترحّم فرما كه تو بهترین رحم كنندگانى» آنها را به باد مسخره گرفتید تا آنجا که مرا بکلی فراموش کرده بودید و تنها کارتان این بود که بر آن خدا پرستان خنده می‌کردید. اما امروز من به آنان به خاطر صبر و استقامتشان پاداش (نیک) می‌دهم، که تنها آنان پیروز و رستگارند."
حال که معلوم شد یکی از موجبات غفلت و فراموشی از ذکر خدا استهزای مۆمنان و بی احترامی به آنان است، باید دانست که اگر کسی با همین حال از دنیا برود و توبه نکند زندگی سخت و طاقت فرسایی در انتظار اوست و در روز قیامت کور و نابینا وارد محشر شده و مشمول رحمت الهی واقع نخواهد شد، چنان که می‌فرماید:
"وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَى قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمَى وَقَدْ كُنتُ بَصِیرًا
قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آیَاتُنَا فَنَسِیتَهَا وَكَذَلِكَ الْیَوْمَ تُنسَى (طه: 124 - 126)
هر کس از یاد من روی گرداند برای او زندگی سخت و تنگی خواهد بود و روز قیامت او را نابینا محشور می‌کنیم.
او می‌پرسد: پروردگارا چرا مرا نابینا محشور کردی با این که من در دنیا بینا بودم؟
خدا در پاسخ می‌گوید: این به خاطر آن است که آیات ما به تو رسید ولی تو آنها را بکلی فراموش کردی و به کیفر آن امروز تو فراموش خواهی شد (ما تو را فراموش می‌کنیم)."
تحقیر و تمسخر در روایات
در روایات معصومین علیهم السلام نیز از کسانی که مۆمنان را تحقیر و تمسخر می‌کنند به شدت نکوهش شده است. که به عنوان حسن ختام به یک مورد اشاره می کنیم:
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
در شهر مدینه مردی پست و فرومایه بود که کار او فقط هرزه‌گویی و خنداندن مردم بود. یک روز گفت که این مرد (یعنی علی بن الحسین) مرا عاجز کرده است زیرا تاکنون نتوانسته‌ام او را بخندانم. (منتظر فرصتی بود) تا این که روزی امام سجاد ـ علیه السلام ـ به همراه دو تن از خدمتگزاران خود می‌گذشت. او نیز (فرصتی به دست آورد) و عبای آن حضرت را از دوش مبارکش کشید و رفت.
امام هیچ گونه اعتنایی به او نکرد. کسانی که آنجا بودند رفتند و ردای امام سجاد ـ علیه السلام ـ را از او گرفته و بر دوش مبارک آن بزرگوار انداختند.
امام ـ علیه السلام ـ پرسید: این شخص که بود؟ گفتند: او مرد هرزه‌گو و خوشمزه‌ای است که مردم مدینه را می‌خنداند. فرمود: به او بگویید خدا را روزی است که در آن روز یاوه‌سرایان ، زیانکار خواهند شد."
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش قرآن تبیان
منابع:
آیة الله مهدوی کنی- نقطه های آغاز در اخلاق عملی، ص 282
اندیشه قم
