انكوباتور
دانش پژوهان گرامی در این جا قصد داریم شما را با وسیله ای با نام انکوباتور آشنا نماییم.
انکوباتوریک ابزار آزمایشگاهی است که در آزمایشگاه های بیولوژی برای کشت و رشد دادن نمونه های زنده مانند سلول ها یا میکروب ها به کار می رود.این وسیله با کنترل رطوبت، دما، میزان اکسیژن و دی اکسید کربن شرایطی مناسب برای رشد اورگانیسم های زنده فراهم می کند.انکوباتور یکی از ابزار های مهم در آزمایش های میکروبیولوژی، زیستشناسی سلولی و... به حساب می آید.
انكوباتورهای آزمایشگاهی دستگاه هایی هستند كه دما، رطوبت و دیگر شرایط محیطی را برای نگهداری و كشت نمونه های آزمایشگاهی كنترل می كنند. این انكوباتورها محفظه های بسته و ایزوله ای هستند كه تا حد امكان از لحاظ دما و ورود و خروج گازها از بیرون آن جدا شده اند، انكوباتورها هیتر قابل تنظیمی دارند كه می توانند از طریق المنت هایی دمای آن را به 60 تا 100 درجه سانتی گراد نیز بالا ببرند. با استفاده از سنسورهایی دمایی، دمای داخل انكوباتور سنجیده شده و سیستم كنترل دمای موجود در آن از طریق ترموكوپل های معمولی یا سیستم های مبتنی بر میكرو كنترلرها و plc، دمای داخل آن را در حد تعیین شده ثابت نگه میدارد.
انواع مختلف انـكـوبـاتـورهـای آزمـایـشـگـاهـی
انـكـوباتورهایی كه دمای داخلی آن ها از دمای محیط شروع شده و قابلیت گرم كردن تا 80 درجه بالاتر از دمای محیط را دارند.
انكوباتورهایی كه برای تامین دمایی پایین تر از دمای محیط به كار می روند.
انـكـوباتورهایی كه علاوه بر كنترل دما قابلیت كنترل رطوبت محفظه داخلی را نیز دارند. رطوبت مـورد نـیـاز تـوسـط مـخـزن آب و سـیـسـتم گرمایش انـكـوبـاتور تامین می شود. كنترل دقیق رطوبت با واحـدهـایی انجام می شوند كه به جای استفاده از گـرمـایـش مستقیم، توسط سیستم خنك كننده ای رطوبت اضافی را كاهش می دهند.
كـاربـرد ایـن انـكـوبـاتـورهـا در مـوارد بـیولوژیك اسـت و عـلاوه بـر كـنـتـرل دمـا بـرای تـامـین درصد خاصی از دی اكسید كربن (مثلا 5)% داخل محفظه انـكـوبـاتـور بـه كـار گـرفـتـه مـی شـونـد. گـاز CO2 از سـیـلـنــدر گــازی كــه حــاوی ایــن گـاز اسـت تـامـیـن مـیشـود. غـلـطـت CO2 یـا با سنسورهای رسانای گــرمــایــی(TCD) یـا بـا سـنـسـور هـای مـادون قـرمـز (infra-red) مـانـیـتـور مـی شود. سنسورهای مادون قـرمـز از سـنـسـورهای TCD گرانقیمت تر هستند. برخی كاربران به رطوبت بسیار بالا درون محفظه نیاز دارند، كه آن را با استفاده از حمام های آبی و تبخیر مداوم آب فراهم می سازند.
در برخی از این انكوباتورها امكانات اضافی نیز گذاشته شده است. به عنوان نمونه : فیلترهایی به نام فیلتر HEPA هوا یا فیلتر HEPA ورودی گاز، سطح داخـلـی پـوشـیـده شـده از مـس جـهت كاهش رشد باگ، كنترل گازهای دیگر مانند نیتروژن و اكسیژن، در داخلی شیشه ای، امكان استریلیزاسیون مثلا با لامـپ فـرابـنـفـش(ultra-violet)، اسـتـریـلـیـزاسـیون هوای مرطوب 90 درجه یا استریلیزاسیون با دمای بالای 180درجه، تعویض خودكار شیشه CO2 و ...
بهترین انواع انكوباتورهای CO2 آن ها هستند كــه مـحـفـظــه داخـلــی انـكـوبـاتـور بـه قـسـمـت هـای كوچك تر با درب های مجزا تقسیم شده اند كه در صـورت وجـود آلـودگـی در یـك قـسـمـت بـه سـایر قسمت ها انتقال داده نمی شود. همچنین بهتر است ایـــن نـــوع دســتــگــاه مـجـهــز بــه سـیـسـتــم خــودكــار استریلیزاسیون باشد. ضمنا دو ورودی گاز CO2 از دو سیلندر داشته باشد تا در هنگام تمام شدن یك سـیـلندر از دیگری استفاده شود. سنسور CO2در انـكـوبـاتـورهـای كـشـت سـلـولـی بـا مـیـزان رطوبت رابـطــه عـكــس دارد، پــایـیـن آمـدن رطـوبـت بـاعـث بالارفتن میزان گاز CO2 در دستگاه می شود. باید ایـن سنسور مرتبا با الكل 70 درصد یا ایزوپروپیل الكل تمیز شود.
علاوه بر كنترل دمای محفظه، قابلیت تكان دادن فلاسك ها به صورت اوربیتالی یا دایره ای را دارد. ایـن انـكـوباتورها در انواع دیواری یا ایستاده روی زمین موجود هستند و اكثرا قابلیت خنككنندگی در دمایی پایین تر از دمای محیط را دارند.
انـكـوبـاتـورهـایـی كـه مـجـهز به میله های گردان هـسـتند تا شیشه های هیبریدیزاسیون با سایزهای مختلف را نگه داشته و آن ها را با سرعت تعیین شده بچرخاند تا هیبریدیزاسیون محتویات آن ها فعال شــــود. انـــواع مــخــتــلـــف ایـــن دســتــگـــاه هـــا دارای شیكرهای متحرك و طبقات متعدد هستند.
انـكـوبـاتـورها در علم بافت شناسی كاربرد دارد و ماكزیمم دمای تولید شده در داخل آن ها 100 درجـــه ســـانــتـیـ گــراد اســت. مـحـفـظــه داخـلــی ایــن دستگاه ها پوششی از استیل ضد زنگ دارد و اكثرا دارای محفظه ای دو جداره هستند.
امـكـــان اســتــفـــاده بـــه عــنـــوان انــكــوبــاتــورهــای اسـتـانـدارد را دارنـد یـا مـی توان در دمای بالا برای استریل كردن ابزارها و وسایل از آن ها استفاده كرد.
هـنـگام كار با انكوباتورها باید نكاتی را مد نظر قـرار داد. سـطحی كه انكوباتور قرار داده می شود بـایـد صـاف و تـراز بـاشـد و تا حد امكان نزدیك به هودهای كشت سلولی یا هودهای میكروبی قرار گیرند. دمای مناسب برای محیطی كه انكوباتور در آن قـرار دارد حدود 30 درجه سانتیگراد است، از قرار دادن انكوباتور در جای مرطوب و خیلی گرم پرهیز شود چراكه این شرایط برای رشد باكتری ها بسیار مناسب است. باید از قرار دادن انكوباتور در نـــزدیـــك درهـــای اصــلــی یــا جــریــانــات هــوائــی و هواكش ها خود داری شود. از گذاشتن مواد فرار یا قـــابـــل اشــتــعــال (اتــر،بـنــزیــن، الـكــل ، پــروپــان) در انـكـوبـاتور پرهیز شود. كشت سلول یا پلیت های باكتری ها با فاصله از یكدیگر قرار گیرند تا جریان هـوا بـه خـوبی صورت گیرد، درصورت كم بودن فاصله ظروف، تعدیل دما و گاز CO2 در بین آن ها به خـوبـی صـورت نـمی گیرد. برای پر كردن محفظه آب باید از آب تقطیر شده یا خالص استفاده كرد. بـهـتــر اســت بــرای جـلـوگـیـری از رشـد قـارچ هـا و كـپــك هــا در آب داخــل انـكــوبــاتـور، مـقـدار كـمـی سولفات مس یا ساولون ریخته شود. تعویض به موقع ظرف آب داخل دستگاه، در انكوباتور های كـشـت سـلـولـی بـسـیـار ضـروری است. برای تمیز كـردن انـكـوبـاتـور بـهـتـریـن مـاده الـكـل 70 % اسـت.
