چرا پاسارگاد؟
... و چنین بود که کوروش دشت پاسارگاد را به عنوان پایتخت سرزمین بزرگ پارسیان برگزید. اما به راستی چرا کوروش این دشت را به عنوان مهمترین مقر فرماندهی و برپایی جاه و جلال خود انتخاب کرد؟ این سوالی است که شاید برای خیلیها پیش آمده باشد. سوالی که امروز باستان شناسان به آن پاسخ میدهند.
اینجا پاسارگاد است. مجموعه میراث جهانی، بر جای مانده از دوران هخامنشی که در شهر پاسارگاد استان فارس جای گرفته است. مجموعهای در برگیرنده از ساختمانهایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آبنماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی؛ این مجموعه امروز پنجمین مجموعه ثبتشده در فهرست آثار میراث جهانی است. مجموعهای که در نشست یونسکو در تیرماه سال 1383 در چین برگزار شد و به دلیل دارا بودن شاخصهای فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
پاسارگاد موطن کوروش
چرا کوروش دشت پاسارگاد را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد؟ کوروش هخامنشی از قبیله پاسارگادیها بود. این قبیله پارسی در منطقه پاسارگاد ساکن بودند. از آنجاییکه کوروش شاه «انشان» هم بود، به همین دلیل پارس برای کوروش اهمیت بسیار داشت. از سوی دیگر نیز کوروش اشرافزاده پاسارگادی بود.
قبیله پارسی کوروش مربوط به منطقه پاسارگاد بود اما عنوان شاه انشان برای او دلیل دیگری داشت. انشان محل شاهان عیلامی نو در فارس بود. اگر پاسارگاد انتخاب شد، به این دلیل بود که محل اصلی قبیله کوروش در آنجا قرار داشت.
اما این انتخاب دلایل دیگر هم داشته است. پاسارگاد در لغت به معنای «پارسهگاده» یا «پارسه گده» به معنای «اردوگاه پارسیان» است. انتخاب موقعیت پاسارگاد از دلایل دیگر هم قابل توجیه است؛ کوروش امپراطوریی را ساخت که مرزهای آن فراتر از منطقه پارس بود؛ سرحدات فارس، یعنی جاییکه به شمال فلات ایران دسترسی پیدا میکرد. از نظر اقلیم جغرافیایی سرحدات منطقه پارس تا حدود منطقه پاسارگاد شامل میشد. این محدوده از نظر پتانسیلهای زیستی، منابع آب، چشمه ها و خاک حاصلخیز، محدوده بسیار مناسبی است. اما کمی بالاتر بلافاصله وارد منطقه کویری میشویم.
کوروش قلمرو داخلی پارسیها را تا سر حدات منطقه قابل سکونت پارس یعنی پاسارگاد گسترش داد. موقعیت و پلان محوطه پاسارگاد به گونهای طراحی شده که مسیر شمال به جنوب را نشان میدهد، نه شرق به غرب را. به این دلیل که دروازه تل تخت در شمال محوطه پاسارگاد مکانی تشریفاتی بوده که از این دروازه در یک محور شمالی – جنوبی، باغها و کاخهای پاسارگاد و در امتداد همین محور در جنوبیترین بخش محوطه پاسارگاد آرامگاه کوروش قرار میگیرد. از همین مسیر به تنگه بلاغی و سرانجام به پارسه و انشان دسترسی حاصل میشده است.
بنابراین موقعیت پاسارگاد نشان میدهد که انتخاب این محل علاوه بر دلایل طبیعی، در ساختار سیاسی قدرت هخامنشیان هم نقش داشته است. این مکان به عنوان محلی برای تشریفات ورود به منطقه پارس از طریق فلات ایران بوده است.
دشتی که کوروش پیروز شد
در تاریخ آمده است: سرزمین پارس، زادگاه هخامنشیان بودهاست. خاندان پارس، که به رهبری کوروش دوم (که از 529 تا 559 پیش از میلاد سلطنت کرد) در سال 550 پیش از میلاد، بر مادها پیروز شدند. بر پایهء سنت، کوروش دوم این منطقه را به پایتختی انتخاب کرد، زیرا در نزدیکی منطقهای بود که بر ایشتوویگو پادشاه ماد پیروز شد. این اولین پیروزی، پیروزیهای دیگری چون چیرگی بر لیدی، بابل نو، و مصر را به دنبال داشت.
پاسارگاد در دشتی بلند به بلندای 1900 متر از سطح دریا، در حصار کوهستان جای گرفته است. نام پاسارگاد از اسم قبیلهء شاهان پارسی یعنی قبیله "پاسارگاد" گرفته شده است.
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی