فلسفه خواندن نماز آیات !

اگر در یك ركعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و‌ در ركعت دیگر یك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت یا كمتر بكند، مانعى ندارد.

فلسفه خواندن نماز آیات، زمانی که نه زلزله را حس کردیم نه ترسیدیم، چیست؟

فلسفه نماز آیات، تنها برای رسیدن به آرامش و جلوگیری از ترس و وحشت نیست، بلکه در پدیده هایی که همواره با ترس همراه نیستند، مانند کسوف و خسوف نیز نماز آیات واجب است. بنابراین، نماز آیات هر چند در برخی موارد برای جلوگیری از ترس مردم است که به واسطه نماز آیات، به آرامش و امنیت خاطر برسند: «أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد: 28)، حکمت های دیگری نیز دارد.

از مجموعه روایت هایی که درباره نماز آیات آمده، چنین برمی آید که بروز این پدیده ها که معمولاً غیر عادی و خارج از روند زندگی انسان هاست، موقعیتی مناسب برای رو آوردن به خداوند و به یاد آوردن علت واقعی همه چیزهاست. بنابراین، در این لحظه ها شایسته است که ایمان قلبی خود را عملی کنیم و با خواندن یکی از بهترین ذکرهای پروردگار، یعنی نماز و نهادن پیشانی به آستان پروردگار جهان، عقیده و اعتراف باطنی خود را نشان دهیم.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی می فرماید: خورشید و ماه به سبب مرگ یا زندگی کسی، کسوف و خسوف نمی شوند. این دو از نشانه های خداوند متعال هستند. هنگامی که خسوف و کسوف را دیدید، برای نماز خواندن به مساجد بروید. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 492)

به علاوه، نماز آیات مانعی برای پناه بردن برخی مردم به بعضی امور خرافی است. اسلام با واجب کردن نماز آیات به هنگام وقوع این پدیده ها، مردم را از توجه به خرافه ها باز می دارد و افکار آنان را به نقطه ای که سرچشمه تمام رخدادهای گیتی است، متوجه می سازد، همچنان که حضرت ابراهیم از افول ماه و خورشید، توحید را نتیجه گرفت و فرمود: «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِیفًا وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ». (انعام: 79)

در واقع شاید نام گذاری نماز آیات (نماز نشانه ها) به همین دلیل باشد که انسان با این نماز، پدیده های طبیعی را نشانه ای از قدرت، عظمت و مالکیت خداوند برای همه چیز بداند.

دستور نماز آیات

نماز آیات دو ركعت است و هر ركعت پنج ركوع دارد و می توان آن را دو گونه به جا آورد:

1ـ بعد از نیّت، تكبیر بگوید و یك حمد و سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد، دوباره یك حمد و یك سوره تمام بخواند، باز به ركوع رود، تا پنج بار این كار را انجام دهد، بعد از بلند شدن از ركوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و ركعت دوم را مانند ركعت اوّل به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد. 2ـ بعد از نیّت و تكبیر و خواندن حمد، آیه های یك سوره را پنج قسمت كند و یك قسمت از آن را بخواند و به ركوع رود، بعد سر بردارد و قسمت دوم از همان سوره را (بدون حمد) بخواند و به ركوع رود و همین طور تا پیش از ركوع پنجم سوره را تمام نماید و بعد به ركوع رود و ركعت دوم را هم به همین صورت به جا آورد، مثلاً سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» را به ترتیب زیر تقسیم كند: قبل از ركوع اوّل: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» بگوید و به ركوع رود بعد بایستد و بگوید: «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» باز به ركوع رود و سربردارد و بگوید: «اَللّهُ الصَّمَدُ»، باز به ركوع رود و سر بردارد و بگوید: «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» و به ركوع رود و سر بردارد و بگوید: «وَ لَمْ یَكنْ لَهُ كفُوَاً اَحَدٌ»، بعد به ركوع رود و بعد از سر برداشتن دو سجده كند و ركعت دوم را نیز مانند ركعت اوّل به جا آورد و در آخر تشهّد بخواند و سلام گوید.

و چند مسئله از توضیح المسائل آیة الله شبیری زنجانی دام ظله:

مسأله 1518- اگر در یك ركعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و‌ در ركعت دیگر یك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت یا كمتر بكند، مانعى ندارد.

مسأله 1519- چیزهایى كه در نماز یومیه واجب یا مستحب است، در نماز آیات هم واجب و مستحب مى‌باشد، ولى در نماز آیات، اذان و اقامه مشروع نیست؛ بلكه اگر با جماعت بخوانند مستحب است سه مرتبه بگویند: «الصّلاة».

مسأله 1520- مستحب است بعد از ركوع پنجم و دهم بگوید: «سَمِعَ اللّٰهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» و نیز پیش از هر ركوع و بعد از آن تكبیر بگوید؛ ولى بعد از ركوع پنجم و دهم، گفتن تكبیر مستحب نیست.

مسأله 1521- مستحب است پیش از ركوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط یك قنوت پیش از ركوع دهم بخواند، كافى است.

مسأله 1522- اگر در نماز آیات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكرش به جایى نرسد، نماز باطل است.

مسأله 1523- اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اول است یا ركوع اول ركعت دوم و فكرش به جایى نرسد، نمازش باطل است ولى اگر بداند در كدام ركعت است و در عدد ركوع شك كند؛ مثلًا شك كند كه چهار ركوع كرده یا پنج ركوع، چنانچه شك او پیش از رسیدن به سجده بوده، ركوعى را كه شك دارد بجا آورده یا نه، باید بجا آورد؛ ولى اگر به سجده رسیده باشد، باید به شك خود اعتنا نكند.

مسأله 1524- اگر یكى از ركوعهاى نماز آیات عمداً یا اشتباهاً كم یا زیاد شود، نماز باطل است.

منابع:

سایت irc

سایت راسخون

سایت نماز

سایت آیة الله شبیری زنجانی دام ظله

مطالب مرتبط:

مبطلات نماز

احکام لباس نماز گزار