فلسفه مهریه برای زنان
اگر شوهر به جز خانه و اثاث آن و چیزهای دیگری که به آن نیاز دارد و یا در شأن او است چیز دیگری نداشته باشد، زن نمی تواند مهر خود را از او مطالبه کند بلکه باید صبر کند تا او بتواند بدهی خود را بپردازد.
فلسفه مهریه برای زنان چیست؟
پدید آمدن مهریه نتیجه تدبیر ماهرانهای است كه در متن خلقت و آفرینش برای تعدیل روابط زن و مرد و پیوند آنها به یكدیگر بكار رفته است و ریشه در حیا و عفاف زن دارد.
زن با الهام فطری دریافته است كه عزت و احترام او به این است كه خود را رایگان در اختیار مرد قرار ندهد.
و همین سبب شده كه زن توانسته با همه ناتوانی جسمی، مرد را به عنوان خواستگار به آستانه خود بكشاند و مردها را به رقابت با یكدیگر وادار كند.
در طول تاریخ زن در مرد تأثیر فراوان داشته است، تأثیر زن در مرد از تاثیر مرد در زن بیشتر بوده است بسیاری از هنر نماییها و شجاعتها و دلاوریها و نبوغها و شخصیتهای مرد مدیون زن و خودداریهای ظریفانه او است، مدیون حیا و عفاف زن است. برای همین زن همیشه در روحیات مرد تأثیر میگذاشته و مرد دراجتماع، آنگاه كه حیا و عفاف و خود داری زن از میان برود و زن بخواهد در نقش مرد ظاهر شود اول به زن مهر باطله میخورد و بعد مرد مردانگی خود را فراموش میكند و سپس اجتماع در اثر فساد و بی بندباری و شكسته شدن نظام و اركان خانواده منهدم میگردد.
در روایات اسلامی وارد شده كه مرد از زن شهوانیتر نیست بلكه بر عكس است. لكن زن در مقابل شهوت از مرد تواناتر و خود دارتر آفریده شده است و مرد در مقابل غریزه از زن ناتوانتر است، این خصوصیت همواره به زن فرصت داده است كه دنبال مرد نرود و زود تسلیم او نشود و بر عكس مرد را وادار كرده است كه به زن اظهار نیاز كند و برای جلب رضای او اقدام نماید. یكی از آن اقدامات این بوده كه برای جلب رضای او و به احترام موافقت او هدیهای بنام«مهریه» نثار او میكرده است. (با استفاده از «نظام حقوق زندر اسلام»، ص 201)
مهریه مادهای است از یك آئین نامه كلی كه طرح آن در متن خلقت ریخته شده است و با دست فطرت تهیه گردیده است.
در اسلام هم مهریه یك چیز ابداعی و اختراعی نبوده بلكه اسلام مهریه را به حالت فطری و طبیعی آن برگردانید.
قرآن كریم با لطافت و ظرافت بی نظیری میگوید: (وآتُو النِسأَ صَدُقاتِهِنَّ نَحْلًَْ)؛ (سوره نسá آیه 4) یعنی مهریه زنان را كه به خود آنها تعلق دارد (نه به پدران یا برادران آنها) و عطیه و پیشكشی است از جانب شما به آنها به خودشان بدهید. قرآن كریم در این جمله كوتاه به سه نكته اساسی اشاره كرده است: اولاً با نام صدُقه یاد كرده است نه با نام مهریه زیرا نشانه راستین بودن علاقه مرد است. دیگر اینكه با ملحق كردن ضمیر (هُنَّ) به این كلمه میخواهد بفرماید كه مهریه به خود زن تعلق دارد نه پدر و مادر، مهریه مزد پرورش و شیردادن و تغذیه و خوراك او نیست. سوم اینكه با كلمه نحله كاملاً تصریح میكند كه مَهر هیچ عنوانی جز عنوانی تقدیمی و پیشكشی و عطیه و هدیه ندارد. (تفسیر فخر رازی، ج9، ص180)
بنابراین مهریه از احساسات دقیق و عطوفتآمیز مرد ناشی شده نه از احساسات خشن و مالكانه او، آنچه از ناحیه زن در این امر دخالت داشته، حسن خودداری مخصوص او بوده نه ضعف و بی اراده بودن او، مهریه تدبیری است از ناحیه قانون خلقت برای بالا بردن ارزش معنوی زن و قرار دادن او در سطح عالیتری.
در حقیقت ارزش معنوی مهریه برای زن بیش از ارزش مادی آن است. (نظام حقوق زن در اسلام، ص206)
گذشته از اینها میتوان مهریه را بعنوان یك پشتوانه اجتماعی برای زن محسوب كرد زیرا در صورت جدایی زن و مرد، زن متحمل خسارت بیشتری میشود زیرا مرد طبق استعداد خاص بدنی معمولاً در اجتماع نفوذ و تسلط بیشتری دارد و همچنین مردان برای انتخاب همسر مجدد امكانات بیشتری دارند ولی زنان بیوه با از دست رفتن سرمایه جوانی و زیبایی امكاناتشان برای انتخاب همسر جدید كمتر است مهریه چیزی به عنوان جبران خسارت برای زن و وسیلهای برای تأمین زندگی آینده اوست.
آیة الله بهجت(ره):
اگر در زمان حیات زن مطالبه کند؛ بر مرد واجب است. ولو بنحو اقساطی به طور ممکن مهریه اش را بدهد و بعد از مرگ هم اگر ماترکی دارد از اصل ماترک باید مهریه اش را بدهند و اگر هیچ ماترکی ندارد، وظیفه ای نیست.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)
همه ی مراجع: اگر شوهر به جز خانه و اثاث آن و چیزهای دیگری که به آن نیاز دارد و یا در شأن او است چیز دیگری نداشته باشد، زن نمی تواند مهر خود را از او مطالبه کند بلکه باید صبر کند تا او بتواند بدهی خود را بپردازد. (رساله ی دانشجویی، پرسش 373، صص237 و 238)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت eporses
سایت راسخون
استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم
تفسیر فخر رازی، ج9
مطالب مرتبط:
