ترسیم رویاهای قدیمی در عصری جدید

درباره بازسازی «زندگی پنهانی والترمیتی» و شانس‌های آن در اسكار 2014

حقیقت ماجرا چیز دیگری است و مسن‌ترها و البته محققان سینما می‌دانند كه این فیلم بازسازی یكی از كارهای تقریباً كلاسیك هالیوود است. در داستان جیمز تربر كه دستمایه هر دو فیلم قدیمی و جدید قرار گرفته، ما با یك كارمند عادی طرف هستیم كه در عصری متفاوت با شرایط دشوار اقتصادی امروز دائماً خواب رویدادهای شیرین می‌بیند و آرزوی اتفاقات خوش دارد. فیلم اورژینال با سیستم رنگی موسوم به تكنی كالر كه از انقلاب‌های زمانش (دهه‌های 1940 و 50) بود، در سال 1947 اكران شد و دنی كی ستاره كمدی زمان در آن یك نمایش پانتومیم‌وار هنرمندانه ارائه كرد. بن استیلر در نسخه 2013 و در ورسیونی كه بازسازی و در عین حال به روزسازی قصه قدیمی جیمز تربر است، مغز كاراكتر اصلی را فعالتر و در نتیجه میزان رویاسازی‌های او را بیشتر كرده و تغییراتی متعدد در داستان و خصوصیات بعضی كاراكترها داده است. بر اساس آن والتر میتی ازدواج نكرده و متاهل نیست ولی نامزدی (با بازی كریستین ویگ) دارد و رویاهایش وسیعتر و تندتر از رویاهای كم ضررتر دنی كی در عصر و زمانه‌ای است كه هالیوود هنوز الزام‌های سیاسی و اجتماعی را به اندازه امروز حس نمی‌كرد و آن را قید و بندی بر دست و پایش نمی‌دید. بن استیلر كه كارگردان این نسخه جدید هم هست، والتر میتی را طوری بازی كرده كه جوانان امروز می‌خواهند و نه طبق اسلوب جوانان 76 سال پیش كه زمان اكران فیلم اورژینال بود.

طرح این بازسازی و تهیه این ورسیون تازه از مدت‌ها پیش در دستور كار قرار داشت و اولین بار در اوایل دهه 1990 به عنوان فیلمی كه ران هاوارد آن را كارگردانی می‌كند و می‌توانست وسیله‌ای برای مشهورتر شدن جیم كری باشد، از آن یاد شد. با این حال نه فقط این پروژه با این نظرات ساخته نشد چندین و چند كارگردان و بازیگر دیگر را هم از سر گذراند و به آنها هم وصلت نداد كه اوون ویلسون، مایك مایرز و ساشا بارون كوهن هنرپیشه‌های آن بودند و استیون اسپیلبرگ، چاك راسل و گور وربینسكی كارگردانان آن. در نهایت كار سال‌ها بعد از آن پروژه‌های ناتمام و تصورات تحقق نیافته به بن استیلر سپرده شد و این هنرمند كه هنوز نسبتاً جوان و خوشفكر است و آخرین فیلم كارگردانی شده توسط او Tropic Thunder  محصول 2008 است، یك فیلم شسته و رفته خوب را تحویل داد كه به رغم اولین اكران بین‌المللی آن در جشنواره فیلم نیویورك در تاریخ 17 مهر، زمان اكران عمومی‌اش در آمریكا و كانادا 4 دی و زمان پخش‌اش در اروپا هم حدود 10 دی است. فیلم استیلر و بازسازی رویاهای والتر میتی به قدری خوب از آب درآمده كه گفته می‌شود در چند شاخه كاندیدای اسكار خواهد شد و شانس‌اش برای صید این مجسمه‌های طلایی هر چند به سبب رویكرد بیشتر آكادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری به كارهای دراماتیك و پرهیز آن از اهدای جوایزش به فیلم‌های كمدی ـ رمانتیك زیاد نیست اما برابر با صفر هم نشان نمی‌دهد و انداختن تیر در تاریكی مطلق هم نیست.

با این اوصاف احتمال دارد «زندگی پنهانی والترمیتی» نامزد چندین و چند اسكار 2014 شود كه شاخه‌های بهترین فیلم، بهترین هنرپیشه‌های مرد و زن، برترین سناریست و كارگردان را در برمی‌گیرد و شاید یكی ـ دو تای دیگر. از آنجا كه هنوز كسی و چیزی كاندیدا نشده تعیین شانس بیشتر والترمیتی در برخی شاخه‌ها و اقبال اندكش در قسمت‌های دیگر كار عبثی می‌نماید اما باید متذكر شد كه استیلر اصولاً در هالیوود محبوب است و یكی از دلایل اصلی و اولیه آن پدر و مادر وی هستند كه خود از اهالی محبوب این شهر و جامعه فیلمسازی آمریكای شمالی بوده‌اند. پدر او جری استیلر است و مادر او نیز «آن میه را» و دیگر دلیل توجه وسیع به بن استیلر آمادگی همزمان او برای بازی هم در فیلم‌های كمدی ـ اجتماعی و هم پروژه‌های قدری سنگین‌تر است. به وی ایراد گرفته‌اند كه چرا تا بحث پیشنهاد ساخت قسمت بعدی فیلم‌های كمدی و پرفروش «ملاقات با والدین» و «شب در موزه می‌رسد» از گفتن پاسخ منفی ابا دارد و به همه آنها بله می‌گوید اما استیلر در برقراری ارتباط با توده‌ها استاد است و نوعی كمدی واقع‌گرا و تلخ در وجود وی همیشه خودنمایی می‌كند. حتی بدون لحاظ كردن محبوبیت كارهای او این پرسش مطرح می‌شود كه چرا با روند فوق وی تا به حال حتی یك بار هم نامزد جایزه اسكار نشده است؟ پاسخ این سۆال هر چه باشد بازسازی والتر میتی می‌تواند این طلسم طولانی را بشكند و استیلر و فیلمش را لااقل در یكی ـ دو شاخه نامزد اسكار كند یكی از این نامزدی‌های احتمالی نیز شاید شامل كریستین ویگ هنرپیشه نقش اول زن این فیلم شود.

اگر پیش‌بینی كل قضایا و كاندیدا شدن یا نشدن این فیلم و برخی عوامل تولیدش مسئله‌ای سخت و ظریف است، لااقل می‌توان از نقاط قوت و ضعف the secret life of walter Mitty یاد كرد و متذكر شد كه این بازسازی عناصری دارد كه حتی در فیلم اولیه یافت نمی‌شد و یكی از آنها انجام وظیفه همزمان بن استیلر در هر دو مقام كارگردان و بازیگر است و او كارش را خوب می‌شناسد و به اصطلاح رگ خواب تماشاگر دست اوست. با همت و هنر استیلر، والترمیتی جدید هم مردمی و عامه‌پسند بودنش را حفظ كرده و هم نوعی كلاس و سطح در قصه‌اش داد كه فقط در فیلم‌های قدمای ژانر كمدی ـ رمانتیك می‌توان آن را یافت و البته نه با همان شدت و حدت را. فیلم به سبب حضور قوی كریستین و توانایی جذب زنان را هم به تنهایی دارد و از آنجا كه خواه‌ناخواه خاطرات آثار قبلی این دو هنرمند و نظایر آنها را زنده می‌كند و به گونه‌ای از حس فیلم‌های Zoolander و Tropic thunder برخوردار است. امكان ندارد كه عده‌ای فقط به صرف تجدید خاطرات و زدن پلی به سمت گذشته به آن روی خوش نشان ندهند و این شامل رأی دهندگان اسكار هم می‌شود. اضافه كنید به آن حس و حال كمدی‌های با كلاس‌تر و ویژه‌ای مثل «تنن بام‌های پرشطوه» را كه در این ورسیون والترمیتی قابل لمس است تا دریابید ادغامی از این حس‌ها شاید رأی دهندگان آكادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری را به دادن آرای لازم به این فیلم به قصد رسیدن اسكارها به آن مجاب كند.

در نقطه مقابل محسناتی كه برشمردیم، والترمیتی نقایصی هم دارد كه شاید راهش را از اسكار كج كند و به سمت و سوهای دیگر ببرد و به آنجا كه از جوایز دور است. ابتدا باید مجدداً متذكر شویم كه برای آكادمی اسكار كلاسیك‌ترین فیلم‌ها و صاحب شانس‌ترین آثار برای تصاحب اسكار فیلم‌های دراماتیك‌اند و نه كمدی‌ها و حتی كمدی‌ها و رمانس‌های خوب و نه فانتزی‌ها و از آخرین پیروزی فیلم‌های كمدی ـ اجتماعی در مراسم اسكار كه فتوحات بزرگی هم نبودند و فقط شاخه بازیگران را در برمی‌گرفت 40 سال می‌گذرد (جك لمون برای «آوانتی») و نقش تام هنكس در «فارست گامپ» (94) هم بیشتر مبتنی بر كمدی تلخ است و نه یك كمدی سنتی. اضافه بر این و به رغم تمام محسنات انفرادی برشمرده برای بن استیلر و كریستین ویگ باید یادآور شویم كه این اولین كار گروهی و همكاری مشترك آنهاست و آنان هرگز فیلم مشترك دیگری نداشته‌اند. سناریو هم كه دستپخت استیو كانراد است از مغزی برمی‌خیزد كه هر چند داستان موفق «در جستجوی خوشبختی» را نوشته اما آن فیلم از یك قصه‌گویی كلاسیك بهره می‌گرفت و روش كارش یك اسلوب قدیمی بود و نه داستان‌گویی تازه‌تر مدرن‌تری كه نسل جوان‌تر و بخشی از رأی دهندگان اسكار می‌پسندند.

در نهایت باید صبر كرد تا اكران عمومی فیلم شروع شود زیرا موفقیت یا ناكامی تجاری آن چیزی است كه با هیچ حربه و راه دیگری نمی‌توان آن را كتمان كرد و این فاكتورها در پیروز شدن یا نشدن این فیلم در رقابت اسكار سهم عمده‌ای خواهد داشت.

مشخصات كوتاه فیلم

عنوان: «زندگی پنهانی والترمیتی» / سال تولید: 2013 / كارگردان: بن استیلر / سناریست: استیو كانراد / بازیگران: بن استیلر، كریستین ویگ، شون پن و شرلی مك لین.