تبیان، دستیار زندگی
از مجموع آیات مرتبط با حضرت ابراهیم می توان دریافت که اگر او بر‏گزیده می شود، به خاطر روحیّه‏ى تسلیم پذیرى او در برابر خداوند است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نتیجه تسلیم پذیرى در برابر خدا!!


خداوند ابراهیم را بنده خاص خود قرار داد پیش از آنكه پیامبرش قرار دهد، و خداوند او را به عنوان نبى انتخاب كرد پیش از آنكه او را رسول خود سازد، و او را رسول خود انتخاب كرد پیش از آنكه او را به عنوان خلیل خود برگزیند، و او را خلیل خود قرار داد پیش از آنكه او را امام قرار دهد، هنگامى كه همه این مقامات را جمع كرد فرمود: من تو را امام مردم قرار دادم، این مقام به قدرى در نظر ابراهیم بزرگ جلوه كرد كه عرض نمود: خداوندا از دودمان من نیز امامانى انتخاب كن، فرمود: پیمان من به ستمكاران آنها نمى‏رسد.(اصول كافى ج 1، باب طبقات الانبیاء و الرسل و الأئمه ص 133)

بنابراین مقامات و الطاف الهى، بدون دلیل به كسى واگذار نمى‏شود و از مجموع آیات مرتبط با حضرت ابراهیم می توان دریافت که اگر او بر‏گزیده می شود، به خاطر روحیّه‏ى تسلیم پذیرى او در برابر خداوند است.


تسلیم

إِذْ قالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ (131 بقره)

(بخاطر بیاورید) هنگامى را كه پروردگار ابراهیم به او گفت: تسلیم شو. گفت: در برابر پروردگار جهانیان تسلیم شدم.

در آیات گذشته تا حدودى شخصیت ابراهیم نشان داده شد و بعضى از خدمات ابراهیم و قسمت قابل توجهى از خواسته‏ها و تقاضاهاى او كه جامع جنبه‏هاى مادى و معنوى بود مورد بررسى قرار گرفت.

از مجموع این بحث ها به خوبى استفاده شد كه این پیامبر بزرگ مى‏تواند یك الگو و اسوه براى همه حق طلبان جهان باشد، و مكتب او به عنوان یك مكتب انسانساز مورد استفاده همگان قرار گیرد.

آیه مورد بحث به عنوان تاكید به یكى دیگر از ویژگی ها و صفات برگزیده ابراهیم كه در واقع ریشه بقیه صفات او است اشاره می کند.

آرى ابراهیم آن مرد فداكار و ایثارگر هنگامى كه نداى فطرت را از درون خود مى‏شنود كه پروردگار به او فرمان "تسلیم باش" مى‏دهد او تسلیم كامل خدا مى‏شود، ابراهیم با فكر و درك خود مى‏یابد و مى‏بیند كه ستارگان و ماه و خورشید همه غروب و افول دارند و محكوم قوانین آفرینشند، لذا مى‏گوید: اینها خداى من نیستند: إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِینَ: "من روى خود را به سوى خدایى كردم كه آسمانها و زمین را آفرید و در این راه عقیده خود را خالص كردم و من از مشركان نیستم."(سوره انعام آیه 79)

و در آیات گذشته دیدیم كه ابراهیم و اسماعیل پس از ساختن خانه كعبه، نخستین تقاضایى كه از خدا- بعد از تقاضاى قبولى اعمالشان - كردند، این بود كه آنها براستى تسلیم فرمان او باشند و از دودمان آنها نیز امت مسلمى بپاخیزد.

در حقیقت نخستین گام براى ایجاد ارزش در انسان، مسأله خلوص و پاكى است. به همین دلیل كه ابراهیم خویش را منحصراً تسلیم فرمان حق كرد محبوب خدا شد و خدا او را برگزید و به همین عنوان، او و مكتبش را معرفى كرد.

همه كارهاى ابراهیم از آغاز زندگى تا پایان كم نظیر بود، مبارزه پیگیر او با بت پرستان و ستاره پرستان و در دل آتش قرار گرفتنش كه حتى دشمن سر سختش نمرود را تحت تأثیر قرار داد و بى اختیار گفت: من اتخذ الها فلیتخذ الها مثل اله ابراهیم: "اگر كسى بخواهد خدایى برگزیند باید مثل خداى ابراهیم برگزیند."(نور الثقلین، ج 3، ص 439)

همچنین آوردن همسر و فرزند شیرخوار در آن بیابان خشك و سوزان، در آن سرزمین مقدس، و بناى خانه كعبه و بردن جوانش به قربانگاه، هر یك نمونه‏اى‏ از طرز كار او بود.

همچنین وصیت و سفارشى كه در آخرین ایام عمر خود به فرزندانش نمود آن نیز نمونه بود.

مقام امامت، مقامى است بالاتر از اینها و حتى برتر از نبوت و رسالت و این همان مقامى است كه ابراهیم پس از امتحان شایستگى از طرف خداوند دریافت داشت

پیام‏های آیه:

1 ـ مقامات و الطاف الهى، بدون دلیل به كسى واگذار نمى‏شود. اگر خداوند ابراهیم را برمى‏گزیند، به خاطر روحیّه‏ى تسلیم پذیرى او در برابر خداست. «أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ»

2 ـ فلسفه‏ى تسلیم انسان در برابر خداوند آن است كه او رب العالمین است. «أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ»

2 نکته ضروری

در این مقاله که متبرک به نام مبارک حضرت ابراهیم علیه السلام است ذکر دو نکته ضروری به نظر می رسد:

1 ـ فرق نبوت و امامت و رسالت‏

كسانى كه از طرف خدا ماموریت داشتند داراى مقامات مختلفى بودند:

1- مقام نبوت- یعنى دریافت وحى از خداوند، بنابراین "نبى" كسى است كه وحى بر او نازل مى‏شود و آنچه را بوسیله وحى دریافت مى‏دارد چنان كه مردم از او بخواهند در اختیار آنها مى‏گذارد.

امامت

2- مقام رسالت - یعنى مقام ابلاغ وحى و تبلیغ و نشر احكام خداوند و تربیت نفوس از طریق تعلیم و آگاهى بخشیدن، بنابراین رسول كسى است كه موظف است در حوزه ماموریت خود به تلاش و كوشش بر خیزد و از هر وسیله‏اى براى دعوت مردم به سوى خدا و ابلاغ فرمان او استفاده كند، و براى یك انقلاب فرهنگى و فكرى و عقیدتى تلاش نماید.

3- مقام امامت - یعنى رهبرى و پیشوایى خلق، در واقع امام كسى است كه‏ با تشكیل یك حكومت الهى و بدست آوردن قدرت هاى لازم، سعى مى‏كند احكام خدا را عملا اجرا و پیاده نماید و اگر هم نتواند رسما تشكیل حكومت دهد تا آنجا كه در توان دارد در اجراى احكام مى‏كوشد.

به عبارت دیگر وظیفه امام اجراى دستورات الهى است در حالى كه وظیفه رسول ابلاغ این دستورات مى‏باشد، و باز به تعبیر دیگر، رسول "ارائه طریق" مى‏كند ولى امام" ایصال به مطلوب" مى‏نماید.

ناگفته پیدا است كه بسیارى از پیامبران مانند پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) هر سه مقام را داشتند : هم دریافت وحى مى‏كردند، هم تبلیغ فرمانهاى الهى، و هم در تشكیل حكومت و اجراى احكام تلاش مى‏كردند و هم از طریق باطنى به تربیت نفوس مى‏پرداختند.

" نبى" كسى است كه وحى بر او نازل مى‏شود و آنچه را بوسیله وحى دریافت مى‏دارد چنان كه مردم از او بخواهند در اختیار آنها مى‏گذارد

كوتاه سخن اینكه: امامت همان مقام رهبرى همه جانبه مادى و معنوى جسمى و روحانى و ظاهرى و باطنى است، امام رئیس حكومت و پیشواى اجتماع و رهبر مذهبى و مربى اخلاق و رهبر باطنى و درونى است.

امام از یك سو با نیروى مرموز معنوى خود افراد شایسته را در مسیر تكامل باطنى رهبرى مى‏كند و با قدرت علمى خود افراد نادان را تعلیم مى‏دهد.

با نیروى حكومت خویش یا قدرت هاى اجرایى دیگر، اصول عدالت را اجرا مى‏نماید.

2 ـ امامت یا آخرین سیر تكاملى ابراهیم‏

از آنچه در بیان حقیقت امامت گفتیم بخوبى استفاده مى‏شود كه ممكن است كسى مقام پیامبرى و تبلیغ و رسالت را داشته باشد و استحقاق مقام امامت در او نباشد، این مقام، نیازمند به شایستگى فراوان در جمیع جهات است و همان مقامى است كه ابراهیم پس از آن همه امتحانات و شایستگى‏ها پیدا كرد، و این آخرین حلقه سیر تكاملى ابراهیم بود.

آنها كه گمان مى‏كنند منظور از امامت تنها "فرد شایسته و نمونه بودن" است گویا به این حقیقت توجه ندارند كه چنین مطلبى از آغاز نبوت در ابراهیم بوده.

و آنها كه گمان مى‏كنند منظور از امامت "سرمشق و الگو بودن" براى مردم بوده ، باید به آنها گفت : این صفت براى ابراهیم و تمامى انبیاء و رسل از آغاز دعوت نبوت وجود دارد و به همین دلیل پیامبر باید معصوم باشد چرا كه اعمالش الگو است.

بنابراین مقام امامت، مقامى است بالاتر از اینها و حتى برتر از نبوت و رسالت و این همان مقامى است كه ابراهیم پس از امتحان شایستگى از طرف خداوند دریافت داشت.

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

تفسیر نور ج 1

تفسیر نور ج 1

نور الثقلین جلد 3

مطالب مرتبط:

نتیجه روحیّه‏ تسلیم در برابر خداوند! 

كلید آسمان(4)

کلید سلامتی در دنیا و آخرت