نگاهی به حضور رهبران سیاسی در دنیای مجازی

کدام سیاستمداران بیشترین لایک را دارند؟

روزنامه ایران - میثم لطفی - شبكه‌های اجتماعی ساختاری پیچیده از گروه‌های انسانی محسوب می‌شوند كه داخل گروه‌های دوستی، سازمانی و... به‌وجود می‌آیند. بین هر یك از این گروه‌ها مباحث مختلف به اشتراك گذاشته می‌شود و اعضای آن پیرامون موضوعات مطرح شده با یكدیگر بحث و گفت‌وگو می‌كنند.

ورود به هزاره سوم كه حضور بیش از پیش اینترنت بین مردم را باعث شد، بر شبكه‌های اجتماعی گروهی هم اثر گذاشت و آنها را به‌قدری به خود وابسته كرد كه پس از مدتی شبكه‌های اجتماعی اینترنتی و مجازی برای حضور مردم راه‌اندازی شدند تا همگان بتوانند علاوه بر ارتباط آسان با یكدیگر، گروه‌های دوستی جدید تشكیل دهند و در جمع‌هایی كه تا پیش از این حضور نداشتند هم قرار گیرند.

این قبیل اجتماعات در دنیای مجازی به‌قدری دایره گروه‌های انسانی را گسترش داد كه مردم، سیاستمداران و بزرگان جهان را كه تا پیش از این فقط پشت شیشه تلویزیون می‌دیدند، در جمع دوستان خود قرار دهند و بتوانند با آنها ارتباط نزدیك برقرار كنند.باید توجه داشت كه شبكه‌های اجتماعی مجازی از جمله فیس‌بوك، توئیتر، یوتیوب، مای‌اسپیس، اینستاگرام و... این روزها بیشترین مخاطبان خود را بین جوانان پیدا كرده‌اند و روز به‌روز بر محبوبیت آن‌ها افزوده می‌شود.

این طور كه بررسی‌های جدید مركز Pew Internet نشان داده است، 72 درصد جوانان آنلاین در شبكه‌های اجتماعی عضو هستند و این افراد بزرگترین گروه مخاطبان شبكه‌های اجتماعی را تشكیل می‌دهند.

محبوبیت این شبكه‌های اجتماعی به قدری نزد كاربران زیاد شده است كه پس از روی كار آمدن سایت‌هایی مثل فیس‌بوك و توئیتر، دیگر شركت‌ها هم به فكر راه‌اندازی فضای مشابه افتادند. از جمله آنها گوگل بود كه چند سال قبل شبكه اجتماعی Google+ را راه‌اندازی كرد، یاهو فضایی با نام Mash ترتیب داد، سازمان فضایی ناسا شبكه اجتماعی My Nasa را با موضوعیت هوا و فضا راه‌اندازی كرد و...شبكه اجتماعی فیس‌بوك كه در 4 فوریه 2004 راه‌اندازی شد، تا پایان مارس 2013 بیش از 15/1میلیارد مشترك داشت كه معادل یك‌پنجم جمعیت جهان است و علاوه بر آن پس از گوگل، دومین سایت اینترنتی پرمخاطب جهان نیز به حساب می‌آید و به نوعی فیس‌بوك عنوان بزرگ‌ترین شبكه اجتماعی جهان را نیز از آن خود كرده است. توئیتر هم كه تنها هفت سال از زمان تأسیس آن می‌گذرد تا پایان فوریه 2013 بیش از 500 میلیون كاربر فعال داشت.

مخاطبان این شبكه‌های اجتماعی كه روز به‌روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود، به گونه‌ای مردم را تحت پوشش خود قرار می‌دهند كه علاوه بر مخاطبان عام و كاربران خانگی، توانسته‌اند سازمان‌های بزرگ، فعالان تجاری و حتی سیاستمداران را هم جذب كنند. با این روند كارشناسان در یك مطالعه جدید دریافتند كه دوسوم رهبران سیاسی 193 كشور عضو سازمان ملل متحد در شبكه‌های اجتماعی صفحه‌ شخصی دارند كه البته گفته می‌شود تنها 30 نفر از آن‌ها صفحه خود را به صورت شخصی به‌روز می‌كنند و مابقی این كار را به نزدیكان‌شان واگذار كرده‌اند.

بیشتر سیاستمداران برای آن‌كه ارتباط بهتر و نزدیك‌تری با عموم مردم جهان برقرار كنند، زبان صفحه شخصی خود در شبكه‌های اجتماعی را انگلیسی كرده‌اند و این طور كه مطالعه جدید نشان داده است، زبان اصلی در صفحه شخصی 90 نفر از رهبران سیاسی جهان در شبكه اجتماعی توئیتر انگلیسی است، 41 نفر از آنها با زبان اسپانیایی صفحه شخصی خود را به‌روز می‌كنند، 21 نفر برای صفحه خود زبان فرانسوی را برگزیده‌اند، 17 نفر با زبان عربی با مخاطبان خود صحبت می‌كنند و مابقی هم به زبان‌های دیگر با هواداران‌شان ارتباط برقرار می‌كنند.كارشناسان بر این باورند كه افزایش حیات مجازی كاربران در شبكه‌های اجتماعی باعث شده است تا تسلط و كنترل شهروندان برای دولت‌ها آسان‌تر شود. این فرآیندها همچنین با حضور فراگیر و فرامرزی سیاستمداران دنبال می‌شود كه البته در طول فرایند یكسان‌سازی ظاهری در این گونه شبكه‌ها، صاحبان قدرت مانند طیف‌های مختلف مردم به صورت مساوی از امكانات این شبكه‌ها استفاده می‌كنند و ارتباطی بی‌واسطه با مردم عادی برقرار می‌سازند كه البته حضور سیاستمداران و قدرتمندان در عرصه شبكه‌های اجتماعی و ارتباط مستقیم با مردم، راه را برای كنترل هرچه بیشتر بر جوامع هموار كرده است.

باید توجه داشت كه این روزها اهمیت شبكه‌های اجتماعی به قدری افزایش یافته است كه برای انتخابات ریاست جمهوری 2012 امریكا گفته شد اگر حضور سیاسی نامزدهای انتخابی در این شبكه‌ها نبود، مشاركت مردم هم تا این حد افزایش پیدا نمی‌كرد. رئیس جمهور امریكا چندی پیش اعلام كرد كه اگر در انتخابات سال 2008 زمان بهره‌برداری از شبكه‌های اجتماعی فرا رسیده بود، در انتخابات سال 2012 فرآیند استفاده از حجم وسیع اطلاعات شخصی به صورت آنلاین و آفلاین صورت گرفت که در نهایت منجر به پیروزی شد.

اوباما برای پیروزی در این انتخابات به فناوری «داده بزرگ» (Big Data) روی آورد كه طی آن انواع اطلاعات از منابع مختلف در مورد رأی‌دهندگان به‌دست می‌آمد و از تركیب آنها گام بعدی اوباما برای حركت در شبكه‌های اجتماعی مجازی مشخص می‌شد. البته امریكا تنها كشوری نبود كه در عرصه سیاست از شبكه‌های اجتماعی بهره برد.

«به‌په گریلو» كمدین ایتالیایی كه از مدتی قبل وارد فضای سیاسی شد، چندی پیش با استفاده از شبكه‌های اجتماعی و برقراری ارتباط نزدیك‌تر با مردم توانست بیشترین آرای حزبی را در پارلمان ایتالیا از آن خود كند. او برای آن‌كه موفقیت خود در انتخابات پارلمان ایتالیا را تضمین كند، جنبشی موسوم به «پنج ستاره» ترتیب داد و با راه‌اندازی یك صفحه اختصاصی برای این جنبش، هواداران فراوانی را به سمت خود جذب كرد و در نهایت موفق شد با كسب 25 درصد آرا بیشترین تعداد رأی برای یك حزب را از آن خود كند.

حضور پررنگ رهبران سیاسی جهان در شبكه‌های اجتماعی موجب شده است بسیاری از منتقدان نحوه اداره این فضا را كاملاً سیاسی بدانند و بر این باور باشند كه سیاستمداران نیز در اداره این فضای پرمخاطب و مردمی حضور دارند.

افزایش قابلیت شبكه‌های اجتماعی در فضای سیاسی به قدری افزایش یافته است كه آنها از نظر تعداد هواداران خود در صفحه‌های شخصی با یكدیگر رقابت می‌كنند. همین امر موجب شده است تا كارشناسان بر اساس آخرین بررسی خود فهرست چند سیاستمدار برتر جهان كه در شبكه‌ اجتماعی فیس‌بوك بیشترین مخاطب را دارند، به قرار زیر اعلام شود:

1- «باراك اوباما» (Barack Obama) رئیس جمهور امریكا – تعداد اعضای صفحه: 36,917,316 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 373/422/1 نفر

2- «سارا پالین» (Sara Palin) سیاستمدار امریكایی، مفسر و نویسنده – تعداد اعضای صفحه: 3,317,391 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 22,750

3- «دالای لاما» (Dalai Lama) مۆثرترین چهره در گسترش آئین بودایی تبتی – تعداد اعضای صفحه: 148/224/3نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 221,899 نفر

4- «نوی‌نوی آكوئینو» (Noynoy Aquino) رئیس‌ جمهور فیلیپین – تعداد اعضای صفحه: 2,252,824 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 14,238 نفر

5- «جرج دبلیو. بوش» (George W. Bush) رئیس جمهور اسبق امریكا – تعداد اعضای صفحه: 1,749,86 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 13,957 نفر

6- «مانی ویلار» (Manny Villar) بیست‌وپنجمین رهبر مجلس سنای فیلیپین – تعداد اعضای صفحه: 1,655,795 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 985 نفر

7- «ماهاتیر بن محمد» (Mahathir Bin Mohamad) نخست‌وزیر اسبق كشور مالزی – تعداد اعضای صفحه: 046/322/1 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 8545 نفر

8- «میت رامنی» (Mitt Rimney) فرماندار اسبق ایالت ماساچوست امریكا – تعداد اعضای صفحه: 1,610,859 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 214,085 نفر

9- «آرنولد شوارتزینگر» (Arnold Schwarzenegger) فرماندار اسبق ایالت كالیفرنیای امریكا – تعداد افراد صفحه: 1,530,231 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 43,888 نفر

10- «هریبرتو فلیكس گوئـــ را» (Heriberto Felix Guerra) وزیر توسعه اجتماعی كشور مكزیك – تعداد اعضای صفحه: 1,452,647 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 25,830 نفر

11- «رجب طیب اردوغان» (Recep Tayyip Erdogan) نخست‌وزیر تركیه – تعداد اعضای صفحه: 1,447,189 نفر – تعداد افرادی كه در مورد او صحبت كرده‌اند: 53,103 نفر

كاربردهای انواع شبكه‌های اجتماعی در حوزه سیاست به قدری افزایش یافته است كه از 349 عضو پارلمان امریكا، 275 نفر به نوعی عضو این قبیل شبكه‌ها بوده‌اند. از این مجموعه 151 نفر صفحه شخصی خود در شبكه‌های اجتماعی را مسدود كرده‌اند و در مقابل، 47 نفر از آن‌ها یك صفحه ویژه در شبكه‌های اجتماعی راه‌اندازی كرده‌اند كه تمامی هواداران می‌توانند در آن حضور یابند. در كشور امریكا 8 حزب فعالیت می‌كند كه گفته می‌شود 75 درصد اعضای 7 حزب از آن‌ها به صورت مستمر در شبكه‌های اجتماعی حضور می‌یابند.این فرآیند نشان دهنده گستردگی تعامل شبكه‌های اجتماعی با دنیای سیاست كه این فضا هرچه بیشتر به جلو حركت می‌كند، رابطه بین آن‌ها تنگ‌تر می‌شود و در نهایت رهبران سیاسی جهان برای موفقیت در دنیای حقیقی خود را بیش از هر زمان دیگری وابسته به دنیای مجازی می‌دانند. اگرچه شبكه‌های اجتماعی فضایی نوپا و نوظهور در حوزه ارتباطات محسوب می‌شوند، اما در آینده نزدیك این قبیل ابزارها به كاربردی‌ترین روش ارتباطی تبدیل خواهند شد.