بنای باستانی تپه زاغه دشت قزوین

سفالهای بدست آمده از این ساختمان همگی از نوع سفال مخصوص زاغه و خشن و دارای پوشش نازک هستند. بر روی سطح سفال ، نقوشی با رنگ خام  دیده می شود که در بعضی موارد حرارت داده نشده و با مالش دست رنگ پس می دهند و پاک می شوند و بیشتر نقوش هندسی را نمایش می دهند .

آنچه مسلم است این ساختمان منقوش که به بهترین وجهی با توجه به امکانات موجود در دوران پیش از تاریخ، آراسته و تزیین گردیده ، برای یک نوع گردهم آیی و جلسات اجتماعی به کار می رفته است.

این ساختمان در مقایسه با خانه های کوچکی که در دوران های پیش از تاریخ ساخته می شده و نمونه های زیادی از آنها در حفاری های مختلف آشکار گردیده، در حدی استثنایی بزرگ و مجهز ساخته شده است.

در این ساختمان تعداد زیادی سکو و نشیمن گاه برای نشستن افراد تعبیه گردیده ، آتش دان و یا آتشگاه برای تامین حرارت در فصول سرما وجود داشته و اجاق برای پختن یا کباب کردن گوشت نیز قرار داده شده است. حداقل دو محفظه برای جای دادن ادوات و ابزار یا اثاثیه ساخته شده و در ضمن اتاق کوچک تری برای نگاهداری اشیا و یا زندگانی در آن در نظر گرفته شده است.

خود ساختمان و دیوارهای آن در وضع خاصی با رنگ آمیزی ، نقاشی و سربزهای کوهی تزیین و آراسته گردیده است. این ساختمان برای دوران طویلی مورد استفاده قرار می گرفته و تعمیرات بعدی که در آن انجام گردیده ، طول مدت پا برجایی آن را در وضع و حالی که بسیار مورد توجه و مهم بوده و از آن در نهایت دقت و مراقبت نگهداری می گردیده و گاه گاه نیز تعمیر می شده است، نشان می دهد.

تشابه بنا با معبد چتل هویوک

موارد مشابه و قابل مقایسه ای بین این ساختمان منقوش حفاری شده در تپه زاغه و هم چنین معبدی که در تپه چتل هویوک در فلات آناتولی حفاری گردید و هم زمان با این ساختمان می باشد وجود دارد .

معبد چتل هویوک نیز مانند ساختمان منقوش زاغه در یک اجتماع دوران آغاز کشاورزی قرار گرفته و هم چنین داخل ساختمان با تزیینات نقاشی و رنگ آمیزی و سر گاو های متعدد بر روی سکویی آراسته گردیده بود.

در دوران پیش از تاریخ بعضی از انواع حیوانات در یک محل اهمیت خاصی داشته و هریک از آنها در منطقه و ناحیه به خصوصی از این وضعیت برخوردار بود و حیوان مخصوص آن منطقه را معرفی می نمودند.

مثلا حیوان مورد توجه و با اهمیت نواحی کوهستانی ایران همواره بزکوهی بوده است. شکل این حیوان بر روی آثار هنری ایران در تمام طول دوران های پیش از تاریخ و تاریخی در مورد و موارد مختلف چه در حد وضع طبیعی ، چه به شکل استیلیزه با شاخ های بلند و زیبا در انواع گوناگون و متنوع در جاهای مختلف مانند دیواره غارهای باستانی ، بر روی ظروف سفالین زیبای هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح و هم چنین مجسمه های گوناگون آن از مواد مختلف مانند سفال، مفرغ، طلا و نقره به بهترین وجهی تجلی نموده است.

به نظر می رسد سر بزهای کوهی که در ساختمان منقوش زاغه بر روی دیوارها نصب گردیده بودند فقط جنبه تزیینی نداشته و احتمالا ارتباط خاصی با عقاید مذهبی و افکار سنتی این اقوام نیز داشته است.

به احتمال قوی این ساختمان منقوش زاغه به عنوان معبد و محل مذهبی و مرکز اجتماعی برای این اقوام دوران اوایل نئولیتیک یا نوسنگی بوده است.

تعداد زیادی مجسمه های گلی کوچک زنان باردار که هر کدام بیش از چند سانتی متر ارتفاع نداشتند و هم چنین یک مجسمه بسیار کوچک زنی که فرزند نوزادش را به روی سینه نگاه داشته است و همگی احتمالا الهه مادر و یا الهه باروری می باشند به دست آمد.

این مجسمه ها که همگی در ساختمان منقوش و اطراف مجاور آن و به خصوص در پشت دیوار شمالی و در ضمن حفاری آشکار گردید، به خوبی می توانند دلایل دیگری بر اثبات این نظریه که این ساختمان احتمالا یک معبد و یا مرکز مذهبی و اجتماعی بوده است باشند.

دیوارنگاری در ایران، سید عبدالمجید شریف زاده

هنر ایران، گریشمن

شاهکارهای هنر ایران، آرتور آبراهام پوپ