بازار ارز و اقتصاد لب مرز!

هیچ مدل قطعی برای تعیین نرخ ارز وجود ندارد و ساماندهی بازاراین کالا به یک سری پارامترها، راهکارها و قواعد خاص کارشناسی نیازمند است. مهمترین وشاید پیشرفته ترین روش برای به ثبات رساندن نرخ ارز، استفاده از شیوه نرخ شناورمدیریت شده است تا قیمت ارزدر بازار برمبنای عرضه وتقاضا تعیین شود. بانک مرکزی باید در یک بازه زمانی سقف و کف قیمت ارز را با توجه به جمیع جهات چون کشش بازار و منطق اقتصادی و در نظر گرفتن شرایط فضای کسب وکارکشور به صورت شناور کنترل شده مدیریت کند تا قیمت آن در بازار تعدیل و زمینه برای ثبات قیمت دقیق ارزدر بازارفراهم شود.

همانطور که گفته شد تعیین نرخ ارز باید برمبنای واقعیت های اقتصادی و نیازهای کشورمشخص شود که متاسفانه مدتهاست این گونه نیست، به طورمثال دردوره مرحوم نوربخش رییس کل وقت بانک مرکزی قیمت دلاردربازاربه یکباره از 400تومان به حدود دو برابر رسید اما بانک مرکزی وقتی سیاست تثبیت نرخ ارز را در پیش گرفت و قیمت ارز را حدود 800تومان تعیین کرد این شیوه ثبات قیمت ارزدرکشورباعث شد تا نه تنها ارزهای خانگی به بازار سرازیر شوند بلکه تجار و فعالان اقتصادی نیز با اطمینان و خاطری آسوده نسبت به فعالیت های اقتصادی خود محاسبه و برنامه ریزی کردند و پس از چندی بازارمتعادل و همه فعالان اقتصادی ازسردرگمی خارج شدند.

اصل قضیه این است که بانک مرکزی بنا به وظیفه ای که دارد ابتدا قیمت ارزرا در بازارتثبیت کند تا پس از آن با مدیرت خاص، تعیین نرخ واقعی نیز ازطریق بازارعرضه وتقاضا متناسب با نرخ تورم مشخص و معیین شود. البته رئیس کل بانک مرکزی با توجه به جایگاهی که دارد نباید به صراحت چنین اظهاراتی را علنی مطرح می کرد چرا که چنین اظهار نظرهایی موجب می شود تا رانت خوارها و واسطه ها به بازارهجوم آورند بنابراین رئیس کل بانک مرکزی باید سیاست های را از طریق ابزارهای کارشناسی شده اعلام می کرد چرا که خیلی از سیاست های بانک مرکزی برای جلوگیری ازورود شوک اقتصادی باید محرمانه مطرح شود. چنانچه بانک مرکزی نرخ پایه ارز را برای یک دوره زمانی یکی دوساله با درنظر گرفتن شاخص های کلان اقتصادی تعیین و سپس آن را مدیریت وکنترل کند بی تردید نرخ ارزدربازارپس ازمدتی اشباح خواهد شد و مردم هرچه دلارنیاز داشته باشند را می توانند تهیه و هر اندازه درخانه دارند را به بازار برای فروش می آورند که این شیوه می تواند التهاب و نوسان قیمتی ارز را از بازاراین کالا بگیرد.دولت دکتر روحانی اگر چه تا کنون توانسته است درسیاست خارجی و روابط دیپلماسی تغییراتی به منظور ارتباط با دنیا در چارچوب خاص ایحاد کند اما هنوز پیامی برای بهبود وضعیت اقتصاد کشور وراهکارها وبرنامه ای برای بهبود وضعیت معیشت مردم از سوی تیم اقتصادی دولت به جز برخی حوزه های نفتی دیده وشنیده نشده است.

در این بین شاید سوال پیش بیاید که کاهش قیمت برخی کالاهای حساس مانند طلا و سکه چرا رخ داده است. برای پاسخ به این سوال باید دلایل رفع هیجان کاذب در بازار طلا و سکه را بررسی کرد.

یکی از دلایل آرامش در بازار طلا و سکه ثبات نسبی در بازار دلار است ؛ چرا که قسمت اعظمی از نرخ سکه و طلا را قیمت دلار تعیین میکند و نوسان قیمت دلار در نوسان قیمت طلا و سکه نیز تاثیرگذار است. البته مقداری از آرامش بازار نیز متاثر از شرایط مناسب داخلی و بین المللی است که خوش بینی را میان فعالان اقتصادی و بازار ایجاد کرده است. شرایط سیاسی و ریسکهای سیاسی یکی از عوامل تعیین کننده نرخ دلار و سکه  در ایران است و با شرایطی که اکنون در اقتصاد بوجود آمده به نظر نمی رسد دیگر کسی به فکر سرمایه گذاری در بازار های طلا و دلار در ایران باشد. بازدهی مناسب بازارهای طلا و سکه و دلار در ایران را طی دو سال اخیر بالا دانست . بالاخره مردم حق دارند در شرایطی که بازار های دیگر سود خوبی دارند پولشان را در آنجا سرمایه گذاری کنند و دولت به هیچ وقت نمیتواند به مردم بگوید در کجا سرمایه گذاری بکن و در کجاها نه! دولت در حال حاضر باید شرایطی را فراهم کند که دیگر اتفاقاتی که در سال 91 افتاد رخ ندهد و مردم را به سمت بازارهای تولیدی و سهام هدایت کند. پیش شرط چنین فضایی مناسب بودن فضای تولید در کشور است. نوسانات دلار و سکه همه چیز را به هم میریزد ؛ لذا دولت باید خیلی مراقب باشد که این نوسانات دوباره به اقتصاد بازنگردد.

به هر ترتیب بازار ارز باز هم منتظر سیاست‌های دولت می‌ماند و مسوولان باید برای جلوگیری از ایجاد التهاب تازه در بازار ارز، مراقب تصمیمات و اظهارات خود باشد.