موزه مردم شناسی خلیج فارس

اگر می خواهید بخشی از تاریخ ملموس این استان را ببینید، موزه مردم شناسی خلیج فارس به همه سوالات شما جواب می دهد. موزه ای که یکی از بزرگترین موزه‌های مردم شناسی در جنوب ایران به حساب می آید و در شهر بندرعباس قرار گرفته است.

ساختمان موزه خلیج فارس نمونه‌ای ارزشمند از معماری جنوب ایران است. دیوارهای پشت‌بند، در و پنجره‌های چوبی و بادگیر (نورگیر مرکزی) از عناصر با ارزش معماری سنتی منطقه‌است.

این موزه که در محوطه تاریخی برکه‌های باران ساخته شده، اسفند ماه 1386 افتتاح شد. طبقه همکف موزه محل کتابخانه و نمایشگاه‌است. طبقه دوم به بخش مردم شناسی تعلق دارد که شامل بخش بازار سنتی، آزادسازی قلعه هرمز، صید و صیادی است و طبقه سوم شامل بخش‌های باستان شناسی است که به غنای فرهنگی، تاریخی استان هرمزگان پرداخته شده‌است.

در بطن زندگی

بخش مردم شناسی موزه بزرگ خلیج فارس به بخش‌های بازار سنتی، آزادسازی جزیره هرمز از دست پرتغالی‌ها و صید و صیادی تقسیم شده‌است. در بخش بازار سنتی که نخستین بخش در این بخش از موزه به حساب می آید، وضعیت بازار و داد و ستد در هرمزگان به نمایش گذاشته‌است.

بخش صید و صیادی هم یکی دیگر از بخش های دیدنی موزه است که به شیوه های صیادی در استان هرمزگان اشاره دارد. در این استان صید و صیادی آن قدر وسیع است مجموعه مشاغل دیگری چون قایق سازی، لنج سازی، تور بافی، گرگور بافی را به دنبال دارد که به طور مستقیم با ماهیگیران در ارتباط هستند. صید با تور، قلاب، گرگور و مشتاو... از انواع مختلف شیوه‌های صیادی در هرمزگان است که از گذشته تا کنون ادامه دارد.

در بخش صید و صیادی نیز به مانند دیگر بخش‌های موزه مردم شناسی با ورود به آن سنسورهای صدا فعال شده و صدای موج دریا و مرغان دریایی به گوش می‌رسد. در این بخش چهار مجسمه با یک قایق و یک لنج روی دریا به معرض نمایش گذاشته شده‌است.

برروی عرشه لنج ملوانی (جاشو) را می‌توان دید که در حال کشیدن طناب لنگر است و ناخدا نیز به صورت ایستاده با محاسنی سفید که با نصب دستگاه و پردازش باد به آن سمت محاسنش تکان می‌خورد در انتهای لنج قرار دارد. در کنار لنج یک قایق همراه با مرد ماهیگیر قرار داد که تور برای صید ماهی در دریا انداخته‌است. در نزدیکی او شخصی یک صیاد مروارید از قعر دریا بیرون آمده و صدفی که در آن مروارید وجود دارد به دست دارد.

بخش باستان شناسی

هرمزگان یکی از استان های تاریخی ایران است که قدمت آن به دوره کهن سنگی می رسد. در بخش باستان شناسی موزه خلیج فارس می توانید اشیای باستانی به دست آمده از این استان را ببینید. در بخش پیش از تاریخ، اشیایی از جنس سفال، سنگ، فلزاتی چون مس، برنز و آهن وجود دارد. ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغه‌های سنگی و سفالی که تیغه‌های سفالی برای نخستین بار در دی ماه 86 در لایه نگاری تم مارون رودان کشف شده که تاکنون در ایران و جهان نمونه مشابه آن گزارش نشده‌است، سر پیکان و سر نیزه‌های جنس برنز و نیز تعدادی از برنزهای لرستان نیز در میان آنها به چشم می‌خورد.

این اشیا مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد (5 هزار سال تا 3 هزار سال قبل) است.

بخش دوره تاریخی

دوره تاریخی حد فاصل دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی (سده 7 قبل از میلاد تا سده 7 میلادی) منطقه هرمزگان به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم بازرگانی - اقتصادی و سیاسی - نظامی ایران مدنظر قرار می‌گیرد.

مدارک به دست آمده از بررسی‌های مناطق رودان، میناب، حاجی آباد مبین آن است که در طول دوره اشکانیان (250 قبل از میلاد تا 224 میلادی) حوزه فرهنگی هرمزگان یکی از مهم ترین مناطق استراتژیکی - اقتصادی و فرهنگی امپراطوری اشکانی (پارت) و ساسانی به شمارمی آمده‌است.

در بخش دوره تاریخی اشیای سفالی، سنگی، فلزی به معرض نمایش گذاشته شده‌است که شامل ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات از جنس سنگ‌های قیمتی، سر پیکان برنزی می‌شود که عموماً مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده‌است.

بخش دوره اسلامی

با اتکا به مدارک باستان شناختی و اسناد تاریخی و سفرنامه‌های جهانگردان مسلمان و اروپایی یکی از مهم ترین مراکز تجاری ایران در حد فاصل دوره سلجوقی تا صفوی هرمز کهنه بوده‌است این مرکز اقتصادی از طریق بازرگانی دریایی از یک سو با اروپا و از سوی دیگر با کشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین سطح وسیعی از مبادلات بازرگانی و به تبع آن ارتباطات فرهنگی بر قرار می کرده‌است.

هرمز کهنه بخشی از میناب امروزی بود که با حمله سپاهان مغول رونق و شکوفایی خود را از دست داد و هرمز جدید یا جزیره هرمز فعلی جایگزین آن شد.

در بخش دوره اسلامی اشیای سفالی، فلزی، چینی، سلادون و چوبی شامل ظروف سفالی چینی سلادون و آبی و سفید خنجرهایی از جنس نقره، جعبه‌های آرایشگری، عطردان به معرض نمایش گذاشته‌اند که مربوط به دوره‌های مختلف اسلامی از سده‌های اولیه تا قاجاریه‌است.

بخش سکه

در این بخش سکه‌هایی از جنس نقره، نیکل، برنز، مس مربوط به دوره‌های سلوکی (جانشین اسکندر در ایران) اشکانیان، ساسانیان، اموی، ایلخانی، تیموری، آق قویونلو، صفوی، قاجاری و پهلوی به معرض نمایش گذاشته‌اند. سکه‌ها از قدیمی ترین آنها تا اواسط قاجاریه ضربی بوده و از اواسط قاجاریه به بعد ماشینی است و محدوده زمانی 2 هزار و 300 سال قبل تا 50 سال قبل را شامل می‌شود.

بخش آزادسازی هرمز

اما شاید دیدنی ترین بخش موزه، بخش آزادسازی هرمز باشد. در سال 1507 میلادی نظامیان پرتغالی به فرماندهی آلفونسو آلبو کرک جزیره هرمز را تصرف کرده و در دماغه شمالی آن در محل یک دژ قدیمی اقدام به ساخت قلعه و تاسیسات نظامی و دفاعی کرد که مراحل ساخت آن 30 سال به طول انجامید و آلبو کرک و اخلاف او به دلایل استراتژیکی و اقتصادی، تسلط بر تنگه هرمز را دنبال کرده به این طریق هم به مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس - دریای مکران (عمان) تا هند و چین کنترل داشته باشد و هم از طریق ترانزیت دریایی در واقع اخذ باج و خراج از کشتی‌های تجاری به اهداف اقتصادی خود دست یابند.

با تثبیت حکومت صفوی و قدرت گیری آن در زمان شاه عباس بزرگ (دوم) در سال 1622 میلادی به فرماندهی امام قلی خان با اجاره تعدادی کشتی از انگلیسی‌ها به جزیره هرمز یورش برده و پس از 115 سال این بخش از خاک کشور که موقعیت استراتژیکی بسیار مهمی برخوردار بود را آزاد کردند.

با ورود به این بخش سنسورهای صدا فعال شده و صدای برخورد شمشیر، تفنگ سرپر، توپ و غرش جنگجویان به گوش می‌رسد. که این صحنه نبرد در قلعه هرمز را به نمایش گذاشته و 5 مجسمه در حال جنگ را می‌توان دید که این مجسمه‌ها شامل امام قلی خان، یک سرباز و 3 سرباز پرتغالی بوده که فرمانده آنها به دست امام قلی خان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از: همشهری آنلاین، گردشگری هرمزگان