رئیس حرف نزد، دلار سقوط کرد!

سیف بعد از آن سخنان، دیگر درباره نرخ ارز اظهارنظر نکرد تا باز هم دلار به زیر 3000 تومان برسد. چند هفته قبل درپی اظهارات ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه دیگر کاهش بیشتر نرخ ارز به مصلحت نیست و قیمتها در بازار به کف رسیده، بازار ارز که روند کاهشی طی می‌کرد به یکباره با افزایش قیمتها مواجه شد. از آن تاریخ تاکنون قیمت ارز هیچگاه به زیر 3 هزار تومان کاهش نیافت تا اینکه امروز نرخ دلار در بازار به کمتر از 3 هزار تومان رسید. سیف پس از آن اظهارنظر جنجالی ارزی، ترجیح داده بود در این مدت درباره بازار ارز سکوت کند.

نرخ فروش هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در روز دوشنبه در بازار 950 هزار تومان، طرح قدیم 947 هزار تومان، نیم سکه 502 هزار تومان، ربع سکه 303 هزار تومان و گرمی 195 هزار تومان اعلام شد. قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی نیز امروز دچار نوسان قیمتی بود و گاه افزایش و گاه کاهشی بود. در لحظه تنظیم گزارش قیمت جهانی طلا با یک دلار کاهش 1318 دلار بود.

در همین حال، صرافان بازار ارز نرخ هر دلار آزاد را دیروز برای فروش 2995 تومان، هر یورو را 4090 تومان، هر پوند را 4845 تومان و هر درهم امارات را 821 تومان اعلام کردند.

 کلاهی که سیف سر خود و دلالان گذاشت

اظهار نظر چند هفته سیف با انتقادات زیادی مواجه شد. اما در دو بعد میتوان از آن هم دفاع کرد و هم آن را نقد کرد:

دفاع از سیف: بی هیچ شک و تردیدی و قطع به یقین میتوان گفت، تنها کسانی که از عدم ثبات نرخ ارز در بازار و اقتصاد منتفع می شود، دلالان و سفته بازارن این بازار هستند. این دست از افراد چه در زمان افزایش دفعتی و یا کاهش دفعتی ارز با استفاده از حجم ارزی که در اختیار دارند وارد بازی شده و تا حد زیادی آن را در راستای منافع خود هدایت میکنند.

طی دو سال گذشته بسیار شاهد این موضوع بودیم که کاهش یکباره نرخ ارز منجر به هجوم بسیاری از دارندگان ارز، برای فروش میشد، و بعد از مدتی نرخ ارز مجددا افزایش میافت. در این میان، دلالانی که با نرخ پایین اقدام به خرید ارز کرده بودند، با فروش همان ارز به سود سرشاری دست میافتند.

زمانی که سیف از عدم منطق سقوط دلار سخن میگوید، دقیقا بر همین مبنا است، که کاهش نرخ ارز و سقوط آن به زیر قیمت ذاتی، از یک سو منجر به انتفاع سفته بازان در بازار خواهد بود و از سوی دیگر کلان اقتصاد را دچار مشکلات اساسی خواهد کرد. در نتیجه سیف با این اظهار نظر و جلوگیری از سقوط بیشتر نرخ ارز، کلاهی بزرگ بر سر دلالان بازار گذاشت و ثبات نرخ ارز را برای مدت زمانی بیشتر تضمین کرد.

انتقاد از سیف: اما موضوع انتقاد از سیف نه ماهیت اظهار نظر وی بلکه خود «اظهار نظر» است. بایدگفت اگر مکانیزم بازار را تعیین کننده نرخ تعادلی ارز بدانیم، دخالت مستقیم بانک مرکزی برای تعیین آن دیگر بی معنی خواهد بود. مسلما کاهش نرخ ارز در بلند مدت اگر مکانیزم بازار را ملاک قرار دهیم، منجربه افزایش مجدد نرخ ارز در پی افزایش تقاضا خواهد بود. در نتیجه تعادل در بازار مجددا رقم خواهد خورد.

انتقاد به سیف از آنجا وارد است که شاید وی اشتباهی را تکرار کرد که رئیس کل پیشین بانک مرکزی به کرات انجام داده بود، البته در راستایی معکوس. بانک مرکزی و رئیس کل آن نباید به شکل مستقیم یا غیر مستقیم اقدام به تعیین نرخ ارز در بازار کند و تنها باید شرایط را برای رسیدن نرخ ارز به نقطه تعادلی و ایجاد بستر برای ثبات نرخ ارز با استفاده از ابزار عرضه ارز اقدام کند.

در نتیجه سیف با اظهار نظر اخیر، سر بانک مرکزی نیز کلاه گذاشت و این بانک را وارد بازی کرد که شاید برایش بسیار خطرناک است. هرچند در شرایط فعلی بانک مرکزی ابزار مهمی برای هدایت نرخ ارز است، اما این دقیقا «هدایت» است که هدف اصلی باید باشد و نه «دخالت» در تعیین.

با همه این تفاسیر، نرخ ارز همچنان در محدوده ای از ثبات در نوسان است، و کاهش نرخ ارز در کشور تا زمانی که اتفاقی بنیادین رخ نداده، بسیار دور از ذهن است. ضمن آنکه نباید فراموش کرد که نوسان شدید نرخ ارز در کوتاه مدت، چه در جهت مثبت یا منفی، زلزله ای شدید برای اقتصاد کشور است که همه ارکان آن را با هم به تزلزل وا میدارد، و سیف نباید فراموش کند که نقش وی و بانک مرکزی مستحکم سازی اقتصاد کشور در برابر یک چنین زلزله هایی است و نه تلاش برای عدم وقوع زلزله.

منابع : مهر، فارس و تابناک