اشتباهات دانش آموران را فورا" اصلاح نکنیم!
پژوهش ها می گویند:
اشتباهات مطلوب و مفیدند!
بیشتر معلمان اشتباهات دانش آموزان را به چشم آموزشی ممنوعه می بینند و در مواجه با خطاهای آنان ( در نوشته هایشان، روی تخته، در کتابچه های تمرین، و یا در پاسخ های شفاهی ) بلا فاصله دست به اصلاح آن می زنند.
جلوگیری از اشتباهات، باعث ایجاد ناراحتی در دانش آموز می شود، به طوری که او سعی می کند دیگر اشتباه را تکرار نکند. این نگرش به خطاها ، فشار زیادی بر دانش آموز وارد می کند به ویژه که محدودیت زمانی نیز وجود داشته باشد.
انجمن ملی معلمان ریاضی( NCTM ) در استانداردهای ارتباطی خود بیان می کند که دانش آموزان باید: «در ارتباط با همسالان، معلم و سایرین تفکر ریاضی خود رامبادله کنند» و «تفکر ریاضی و راهبردهای سایرین را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنند» معلمانی که دانش آموزان را به همیاری تشویق می کنند، کلاس هایی مملو از دانش آموزان مشتاق به مشارکت خواهند داشت.
برای ایجاد و به دنبال آن، حمایت از چنین محیط یادگیری سالمی، معلمان باید با «پاسخ های نادرستِ» دانش آموزان، به شیوه ای اندیشمندانه و مۆثر برخورد کنند. بازخوردی که معلم به دانش آموز می دهد، عاملی اساسی در فرایند یادگیری اوست. بازخورد باید متمرکز بر این باشد که چگونه یک دانش آموز به یک پاسخ دست یافته است. البته این بدان معنا نیست که معلم باید روی پاسخ های نادرست، زیاد بحث کند، بلکه منظور این است که باید تفکر « درست»ی که دانش آموز برای رسیدن به یک پاسخ به کار گرفته است ، برجسته کند و به آن ارج نهد.
تقریباً در تمام پاسخ ها، نکات ارزشمندی وجود دارد و معلمان باید در هر پاسخ، در جستجوی یافتن نکته ی جالب و ارزشمند آن باشند.
لازم به ذکر است که توجه اضافی معلم به پاسخ نادرست دانش آموز، نباید به درازا بکشد؛ چرا که ممکن است دانش آموز، چنین برخوردی را توهین تلقی کند و این امر، مانع از ایجاد محیط مناسب شود؛ محیطی که در آن دانش آموزان به داوطلب شدن، تلاش برای آزمودن راهبردهای جایگزین، یا ریسک کردن تشویق شوند.
کاربردهای این استراتژی در کلاس
تقریباً همه دانش آموزان، در غالب درس ها، دچار نوعی اضطراب می شوند. بنابراین، معلم در برخورد با اشتباهات ناشی از اضطراب، باید آگاهانه عمل کند. این بدان معنی است که عکس العمل معلم، باید در حدّ کمکی جزیی بروز کند تا در نتیجه، دانش آموز بتواند تا حدودی مسأله را حل کند و به میزانی از تجربه موفقیت دست یابد. به علاوه می توان به صورتی خلاق از اشتباهات استفاده کرد؛ مثلاً شما می توانید متنی اشتباه ( یا آزمونی حل شده) را به دانش آموزان ارایه دهید تا خودشان آن را تصحیح کنند، یا در یک آزمون تستی چند گزینه ای، گزینه ی نادرست را به عنوان پاسخ معرفی کنید.
میزان هیجان ناشی از اشتباه در دانش آموزان، بستگی به عکس العمل معلم دارد. عموماً عکس العمل معلمان در سطوح متفاوتی بروز می کند. نخستین سطح آگاه کردن دانش آموز از اشتباهی است که مرتکب شده است. در سطوح بعدی، معلم با شیوه های متفاوتی، تا حدودی کمک متناسب را ارائه می کند. بازخورد معلم نیز می تواند به اشکال مختلفی ، _ از برخورد توهین آمیز تا برخوردی بی تفاوت و در نهایت به صورت تشویق _ بروز و ظهور یابد.
مثال هایی از برخورد توهین آمیز با دانش آموزی که دچار اشتباه شده است:
پرت وپلا نوشتی ،بیشتر دقت کن!
یه ذره این کله رو به کار بنداز.جوابت مزخرفه!
چه جواب های چرندی!
اصلاً تو دهنت را که باز می کنی ،فقط چرت وپرت بیرون می ریزه!
مثال هایی از برخورد خنثی با اشتباهات،بدون ارزش گذاری :
درست نیست.
اشتباه حل کردی!
ظاهراً اشتباهی شده.
مثال هایی از برخورد مثبت ومشوق با کسی که اشتباه کرده است:
تقریباً درسته دوباره سعی کن.
ایده ی خوبیه،اما متاسفانه ،جهت درستی را دنبال نکردی!
متاسفانه نادرسته! اما اگر به فکر کردن درباره ی مسأله ادامه بدهی ،قطعاً به جواب درست می رسی.
استفاده ی خلاق از اشتباهات
اشتباهات می توانند برای آشکار کردن روش های نادرست تفکر به کار روند. بنابرین سعی کنید مسایلی را مطرح کنید که پاسخ های قابل قبول متعددی دارند، سپس در مورد راه حل های گوناگون ارایه شده، استدلال و روی آنها بحث کنید. می توان بحث و گفتگو درباره ی چگونگی حل مسأله را به گروه های دانش آموزان واگذار کرد. مسایلی که پاسخ های قابل قبول متعددی دارند، خیلی نادر هستند. اگر دانش آموزان پاسخ صحیح را بدانند، این امکان نیز وجود دارد که حل اشتباه مسأله به آنها داده شود، سپس دانش آموزان اشتباه را تجزیه و تحلیل کنند.
نکات احتیاطی و دام های ممکن
منتظر نشوید دانش آموزان اشتباه کنند تا پس از آن، از خطاها به طور خلاق استفاده کنید!توصیه می شود، به دانش آموزان مسائلی بدهید که احتمال ارتکاب خطا در آن ها بیشتر باشد. در این صورت می توانید به دانش آموزان یاد دهید که خطاها را تجزیه و تحلیل کنند و آن ها را در جهت بهبود عملکرد آینده خود به کار برند. اگر منتطر بمانید تا از یکی از چندین اشتباهی که ممکن است تصادفاً رخ دهد، استفاده کنید، ممکن است دانش آموزان شرح و توضیحاتی را که به دنبال بروز اشتباه ارائه می دهید، به عنوان توهین به دانش آموزی که خطا کرده، تلقی کنند؛ یا این توضیحات را موجب دست پاچگی او بدانند. در نهایت امکان دارد شما فرصت طلایی و فوق العاده سودمندی را که می شد از تجزیه و تحلیل خطاها به دست آورید، به راحتی از دست بدهید.
