خواص شیمیایی آب، جلسه چهارم
اهداف: بررسی نقش آب در پدید آمدن واکنش ها
وسایل مورد نیاز:
- جوش شیرین
- اسید تارتاریک
- یک لیوان کوچک ساده
- قاشق چای خوری
- آب
- بیکینگ پودر
- یک عدد حوله
4-1: آیا وجود آب برای انجام برخی از واکنش ها ضروری است؟
نصف قاشق چای خوری جوش شیرین (NaHCo3) در کف لیوان کوچک بریزید و نصف قاشق چای خوری اسید تارتاریک (KHC4H4O6) به آن اضافه کنید. اسید تارتاریک یا cream of tartar در فروشگاه های مواد خوراکی و آشپزی یافت می شود. اسید تارتاریک و جوش شیرین را با هم مخلوط کنید. چه اتفاقی می افتد؟
حال نصف قاشق چای خوری آب اضافه کنید. چه اتفاقی رخ می دهد؟ چرا با اضافه شدن آب این اتفاق رخ داد؟
آنقدر آب اضافه کنید تا حجم لیوان پر شود. محلول بدست آمده را خوب هم بزنید. چه چیزی مشاهده می کنید؟ چگونه می توانید مشاهدات خود را توجیه نمایید؟
حال لیوان را بشویید و بوسیله حوله خوب خشک نمایید.
آیا در هنگام اضافه نمودن آب، حباب هایی در پودرها ایجاد شدند؟
پس از این که حباب زدن ها به اتمام رسیدند، آب به چه رنگی درآمد؟
آیا با اضافه نمودن آب بیشتر، محلول شفاف شد؟
واکنش جوش شیرین و اسید تارتاریک، دی اکسیدکربن نیز به عنوان یکی از محصولات واکنش تولید می نماید که به صورت همان حباب هایی که مشاهده نمودید ظاهر شد. سایر محصولات واکنش نیز بسیار در آب محلول می باشند، ولی نصف قاشق چای خوری آب، برای حل نمودن کلیه محصولات بسیار کم می باشد و لذا با افزودن آب بیش تر، کلیه محصولات در آب حل می شوند.
به نظر شما چرا واکنش بین اسید تارتاریک و جوش شیرین در غیاب آب آغاز نشد؟
آب برای حل نمودن این دو ماده جامد مورد نیاز می باشد.
جوش شیرین و اسید تارتاریک از یون ها تشکیل شده اند. این یون ها در آب بوسیله مولکول های آب احاطه می شوند و لذا قادر خواهند بود به صورت جداگانه حرکت نمایند. ذرات موجود در یک مایع همیشه در حال حرکت و تعویض جا می باشند و لذا یون های اسید تارتاریک با یون های جوش شیرین تماس برقرار می کنند و واکنش می دهند.
بیکینگ پودر که در پخت کیک به کار می رود، از اسید تارتاریک، جوش شیرین و آرد ذرت ساخته می شود.
بیکینگ پودر در صورتی که با آب برخورد نداشته باشد، برای مدت های زیادی قابل نگه داری می باشد. آرد ذرت نیز بدین منظور اضافه می شود که رطوبت هوا را جذب نماید تا واکنش ایجاد نشود.
در هنگام پخت کیک، بیکینگ پودر با آب موجود در مواد کیک تماس پیدا می کند و واکنشی مشابه با واکنش انجام شده در این جلسه رخ می دهد و دی اکسیدکربن آزاد می شود و این دی اکسید کربن باعث پف نمودن کیک می شود.
حدس بزنید که اگر چند قطره آب درون جوش شیرین بریزید چه اتفاقی می افتد؟ این کار را انجام دهید و مشاهده کنید که آیا حدس شما درست بوده یا خیر؟
می توانید درباره سوالات زیر نیز تحقیق نمایید:
- افزایش دما چه تاثیری بر واکنش های فوق خواهد داشت؟ چرا دمای پخت کیک مهم می باشد و باید به دقت تنظیم گردد؟
تکلیف: مشاهدات و نتایج بدست آمده را مکتوب نموده و برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: کارخانه پخت نان
منابع مطالعه: -------------------------------------------