تبیان، دستیار زندگی
تغذیه با شیر مادر مسئله ای مشترک میان دین و قانون است قرآن کریم در آیه 233سوره بقره می فرماید وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضاعَةَ مادران باید دو سال تمام فرزندان خود را شیر دهند.» در قانون ن
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دانستنی های حقوقی درباره شیردهی


تغذیه با شیر مادر مسئله ای مشترک میان دین و قانون است قرآن کریم در آیه 233سوره بقره می فرماید وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضاعَةَ مادران باید دو سال تمام فرزندان خود را شیر دهند.» در قانون نیز برای حمایت از مادران در دوران شیردهی مقرراتی وضع شده است.


شیر مادر

مادر مجبور نیست که به طفل خود شیر بدهد مگر در صورتی که تغذیه طفل به غیر شیر مادر ممکن نباشد. (ماده 1176- قانون مدنی)

در قانون استخدام کشوری، قانون تامین اجتماعی و قانون کار همیشه ضوابط خاصی برای کمک بارداری و زایمان وجود 22/6/1374داشته است. علاوه بر این قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی آن مصوب 27/9/1375هیات وزیران با اصلاحات بعدی هم برای زنان شیرده در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان حمایت های گسترده تری در نظر گرفته است. این قانون تمام شاغلان در بخش های دولتی و غیردولتی، اعم از کارکنان دولت، کارگران مشمول قانون کار، کارکنان نیروهای نظامی و انتظامی، قضات، اعضای هیات علمی دانشگاه ها و... را، جز در مواردی که در خود آن قانون اشاره شده باشد، در بر می گیرد.

در وضعیت فعلی دو نظام برای حمایت از زنان در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان وجود دارد: یکی نظام قانون استخدام کشوری و قانون تأمین اجتماعی است که پس از تصویب قانون ترویج تغذیه با شیر مادر تخصیص خورده و تنها در خصوص آن دسته از زنانی که فرزندشان را شیر نمی دهند قابلیت اجرایی دارد و دیگری نظام خاص قانون ترویج تغذیه با شیر مادر است که اختصاص به مادران شیرده دارد.

در قانون تغذیه با شیر مادر برخی مزایا برای مادران در دوران بارداری و پس از آن در نظر گرفته شده است که به بررسی آن می پردازیم:

مرخصی زایمان برای مادرانی که فرزند خود را شیر می دهند در بخش های دولتی و غیردولتی 6 ماه است.

مادران شیرده بعد از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می تواند حداکثر تا 24 ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی (بدون کسر از مرخصی استحقاقی) استفاده کنند.

امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی باید تامین شود.

مادر مجبور نیست که به طفل خود شیر بدهد مگر در صورتی که تغذیه طفل به غیر شیر مادر ممکن نباشد. (ماده 1176- قانون مدنی)

مرخصی زایمان برای وضع حمل های دوقلو، پنج ماه و برای زایمان های سه قلوه و بیشتر یک سال با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوط تعیین می شود.

بانوانی که در طول دوران بارداری با تایید پزشک معالج از مرخصی استعلاجی استفاده می کنند، از چهارماه مرخصی زایمان بهره مند خواهند بود و مدت مرخصی استعلاجی از مرخصی زایمان آنان کسر نخواهد شد.طبق قانون تغذیه با شیر مادر استفاده از مرخصی ساعتی تا سن (20 ماهگی) کودک، منوط به ارائه گواهی مرکز بهداشتی درمانی مبنی بر تغذیه شیرخوار توسط مادر است.

در قانون تأمین اجتماعی و قانون کار مصوب 1369 کمک ها و مزایای مربوط به دوران بارداری و زایمان شامل مزایای نقدی، خدمات پزشکی و حق داشتن فرصت برای شیر دادن می شود.

در این خصوص ماده 67 قانون تأمین اجتماعی اعلام می دارد: «بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد، در صورتی که ظرف یک سال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه 60 روز را داشته باشد، می تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک بارداری استفاده کند. کمک بارداری دو سوم آخرین مزد یا حقوق بیمه شده طبق ماده 63 است که حداکثر برای مدت 12هفته، جمعاً قبل و بعد از زایمان بدون کسر سه روز اول پرداخت خواهد شد.

شیر مادر

همانطور که از مفاد این ماده بر می آید پرداخت کمک بارداری منوط به دو شرط داشتن حداقل سابقه پرداخت حق بیمه (60 روز) و عدم اشتغال به کار شده است.

دلیل شرط نخست برای جلوگیری از تقلب نسبت به قانون و برقراری نوعی عدالت معاوضی نسبی و شرط دوم به این خاطر است که کمک بارداری جایگزین مزد یا حقوق و برای تأمین معاش است و چنانچه بیمه شده به کار اشتغال داشته باشد، پرداخت آن موضوعیت نخواهد داشت و فرد نمی تواند از این وضعیت سود ببرد. در واقع، کمک بارداری نیز نوعی غرامت دستمزد است. از این رو نحوه محاسبه آن هم مانند غرامت دستمزد ایام بیماری است.

ماده 76 قانون کار که در سال 1369 و بعد از قانون تأمین اجتماعی به تصویب رسیده است نه تنها مدت مرخصی زایمان را از 84 روز به 90 روزافزایش داده است بلکه برای زایمان توأمان كه در قانون تامین اجتماعی برای آن ضوابط خاصی پیش‌بینی نشده بود، 14 روز به این مدت (جمعا 104) اضافه كرده است. البته روشن است كه این ماده تنها در خصوص كارگران زن لازم‌الاجرا است و سایر مشمولان قانون تامین اجتماعی را در بر نمی‌گیرد. بنابراین، می‌توان قائل به این شد که ماده 76 قانون كار در خصوص مدت مرخصی زایمان زنان کارگر مخصص ماده 67 قانون تامین است. تبصره 2 این ماده نیز که گفته است حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد، تنها در خصوص مبلغ و نحوه محاسبه حقوق این ایام است و منظور این نیست که کارگران زن حسب مورد از 90 یا 104 روز مرخصی زایمان برخوردار هستند، اما طبق ماده 67 قانون تامین اجتماعی فقط برای 84 روز کمک بارداری دریافت می‌کنند، این نوع مرخصی با استفاده از حقوق است و تبصره 1 ماده فوق مدت مرخصی زایمان را با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سابقه خدمت کارگر زن به شمار می‌آورد. مرخصی موضوع این ماده برای فرزندان چهارم و بعد از مرخصی استحقاقی موجود و آتی كارگر زن كسر خواهد شد (بند الف تبصره 1 ماده 1 قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 26/2/1372).

مرخصی زایمان برای وضع حمل های دوقلو، پنج ماه و برای زایمان های سه قلوه و بیشتر یک سال با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوط تعیین می شود

حمایت های پزشکی از مادران

در ماده 68 قانون تأمین اجتماعی پیش بینی شده است که بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد، در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل حق بیمه 60 روز را پرداخته باشد می تواند از کمک ها و معاینه های طبی و معالجات قبل از ایمان و بعد از وضع حمل استفاده کند. در انتهای این ماده به بیمه شده اختیار داده شده است، به جای بهره مندی از این خدمات مبلغی وجه نقد دریافت کند. بر اساس آیین نامه سازمان بیمه های اجتماعی سابق در خصوص وضع حمل و نوزاد مصوب 28/6/1345، که بر اساس بخشنامه شماره 330/10722 مورخ 16/3/1355 کماکان لازم الاجرا است، پرداخت این مبلغ تنها در مناطقی اجازه داده شده است که سازمان دارای امکانات و تجهیزات کافی برای وضع حمل نباشد.

در این مطلب سعی شد هر آنچه در رابطه با حمایت های قانونی از مادران هست آورده شود با این وجود اگر سوالی در این خصوص برای شما ایجاد شد می توانید از طریق مشاوره حقوقی سوالات خود را مطرح کنید تا ما پاسخگوی شما عزیزان باشیم.

نداسادات پاکنهاد
 وکیل پایه یک دادگستری

بخش حقوق تبیان