وقتی پرده‌ی سینماها گچی بود!

یکی از قدیمی‌های سینما در شیراز  با نقلی از مرحوم «وکیل» گفت و گویش را آغاز می‌کند که گفته بود: «یک روز داشتیم یکی از فیلم‌های کمپانی «متروگلدین مایر» را نمایش می‌دادیم، در صحنه‌ای از نمایش شیری شروع به غُریدن میکند. آن وقتها پرده سینما از گچ بود و شخصی که خیلی علاقه شدید به سینما داشت به محض دیدن این صحنه، چماقش را به طرف پرده سینما پرتاب کرد که به اصطلاح خودش آن شیر را بکشد و همین مسأله باعث شد مردم از سالن سینما فرار کنند و از سینما بترسند.» و این سینمایی قدیمی ادامه داد:« آن روزها مردم چندان رغبتی به سینما نشان نمی‌دادند و ما مجبور بودیم برای جلب مشتری تابلوگردانی کنیم. مثلاً خود من یک تابلو چهارگوش درست کرده بودم و روی سرم می‌گذاشتم و در چهار طرف تابلو، پلاکارد و عکسهای فیلم را نصب می‌کردم و در مرکز شهر که آن زمان خیابان احمدی، طالقانی، اطراف بازار مسگرها و وکیل بود، می‌گرداندم تا مردم از برنامه شب سینما «خورشید» اطلاع پیدا کنند.»

مهدی وثوق که سالهای زیادی را با سینماهای شیراز سپری کرده در ادامه و درباره اولین سینمای احداث شده در شیراز گفت:« شیراز جزو اولین شهرهایی بود که با پدیده سینما آشنا شد. در سال 1279 در خیابان لطفعلی‌خان زند (محله گودعربان) که در آن زمان محله اعیان نشین شهر به حساب می‌آمد، اولین سینما به نام «تماشاخانه» با نمایش فیلمهای صامت شروع به کار کرد، با ورودیه یک ریال برای درجه یک و دهشاهی برای درجه دو. در حیاطی بزرگ که اطراف آن نیمکت‌های چوبی گذاشته بودند و با آپاراتهای دستی اقدام به نمایش فیلمهای صامت می‌کردند و یک نفر که به عنوان (دیلماج) مترجم صحنه‌های فیلم، با احساس هر چه تمامتر برای تماشاگران توضیح می‌داد.»

وی یادآور شد:« بعد از تعطیل شدن تماشاخانه در سال 1308 یک سالن روباز (فقط 3 ماه تابستان) با نام سینما «خورشید» گشایش یافت که بعدها با نام سینما «پارس» فعالیت خود را ادامه داد و در سال 1347 مجدداً بازسازی شد. در فاصله بسیار کمی سومین سینمای شیراز با نام «فردوسی» در سال 1310 در خیابان انوری ساخته شد که به دلیل عدم استقبال مردم، این سینما به انبار قند و شکر مبدل شد اما پس از 5 سال با نام «دیده‌بان» به فعالیت مجدد دست زد. صاحب این سینما بدون آن که تغییری در شکل و یا حتی دکور ساختمان این سینما بدهد هر چند صباحی یک بار اسم آن را عوض می‌کرد و همین تغییر نام سبب می‌شد که مردم از این سینما استقبال کنند، به هر حال برخی از اسم‌های این سینما «فردوسی، دیده‌بان، مایاک و تاج» بود.»

وثوق ادامه داد: «سینما تاج دارای دو سالن نمایش بود، سالن تابستانه (روباز) و زمستانه که از لحاظ معماری و سینماسازی ایمن و در آن زمان منحصر به فرد بود یعنی سالنی تقریباً به شکل بیضی با درهای متعدد خروج اضطراری که به کوچه اطراف ختم می‌شد و سرانجام بعد از 42 سال یعنی در سال 1350 صاحبان آن تصمیم گرفتند یک سینمای نوین بسازند که هیچگاه این اتفاق نیافتاد و تعطیل شد و به عنوان پارکینگ عمومی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.»

وی افزود: «در سال 1330 اولین سینما تئاتر به نام سینما تئاتر «رکس» در خیابان توحید (داریوش سابق) گشایش یافت. این سینما بعدها به سینما «تخت‌جمشید» تغییر نام داد که اکثراً پاتوق هنرمندان تئاتر شیراز و حتی تهران و محل اجرای بعضی از تئاترها بود.در سال 1331 یک سینمای دیگر (روباز) با دو سالن تابستانه و زمستانه واقع در چهارراه مشیربا نام پارامونت گشایش یافت. به علت این که مردم کلمه پارامونت را نمی‌توانستند به درستی تلفظ کنند هرگز اسم این سینما را یاد نگرفتند. به هر حال چون این سینما در چهارراه مشیر قرار گرفته بود و مردم در آن زمان به چهارراه مشیر میگفتند «دَم کل» مردم این سینما را با نام «دَم کلی» یاد میکردند و این امر موجب ناراحتی صاحب سینما شد. در ابتدای سال 1340 نیز سینما پاسارگاد (فلسطین) واقع در ابتدای خیابان رودکی گشایش یافت.»

وثوق ادامه داد: «سینما «مترو» (بهمن فعلی) در خیابان زند و سینما «ایران» هم با گنجایش 200 در خیابان زند گشایش یافت. سینما ایران به اصطلاح یک سینمای لژی محسوب می‌شد که دارای دو سالن تابستانه بسیار بزرگ با درختان سرسبز در اطراف سالن و یک سالن کوچک بود.»

این مرد قدیمی سینمای شیراز گفت:« در دی ماه 1339 هم سینما «سعدی» با حضور جمعی از مسئولین شهر گشایش یافت. این سینما تا سالیان سال به دلیل دور بودن از مرکز ، فقط شبها اقدام به نمایش فیلم می‌کرد تا این که در سال 1350 این سینما بازسازی شد.»