آثار وجودی حضرت مهدى در زمان غیبت
وجود یك رهبر در صورتى مفید است كه با پیروانش تماس مداوم داشته باشد. برخی این سۆال را مطرح کرده‌اند که از آن جا که زندگى آن حضرت در دوران غیبت یك زندگى خصوصى است، نه یك زندگى اجتماعى به عنوان امام و پیشوا؛ امّت اسلامى در زمان غیبت از وجود ایشان چه بهرهاى مىبرند؟
این سۆال در عصر حاضر و تنهابراى ما مطرح نشده، بلكه از روایات بر مىآید كه قبل از تولّدِ حضرت مهدى (عج الله تعالی فرجه الشّریف) هنگامى كه پیامبر (صلّی الله علیه و آله) و امامان (علیهم السلام) در مورد غیبت ایشان سخن مىگفتند، با این سۆال رو به رو بودند؛ به عنوان نمونه:
جابر بن عبدالله انصارى از پیامبر (صلّی الله علیه و آله) سۆال كرد: آیا شیعیان از وجود امام در غیبتش بهرهمند مىشوند؟ آن حضرت فرمود: آرى سوگند به خدایى كه مرا به پیامبرى برانگیخته، مردم زمان غیبتش از او بهرهمند گشته و به نور ولایت و رهبرىاش راهنمایى مىشوند، همانگونه كه از خورشید هنگام قرار گرفتن پشت ابرها بهرهمند مىگردند.(1)
خورشید دو نوع نورافشانى مىكند: مستقیم و غیر مستقیم. در نورافشانى مستقیم و آشكار، اشعه آفتاب بخوبى دیده مىشود، اما در تابش غیر مستقیم، ابرها همانند یك شیشه مات، نور خورشید را گرفته و پخش مىكنند.
نور آفتاب مهمترین نقش را در حیات موجودات زنده ایفا مىكند؛ رشد و نمو موجودات، تغذیه و تولید مثل آنها، حس و حركت و جنبش، زنده شدن زمینهاى مرده و ... همه و همه بطور مستقیم یا غیر مستقیم به نور آفتاب بستگى دارد و بدون آن همه به خاموشى خواهند گرایید و این بركات و آثار حیاتبخش، مخصوص زمانى نیست كه نور بطور مستقیم مىتابد، بلكه بسیارى از این آثار در نورِ ماتِ خورشید نیز وجود دارد و تنها قسمتى از آن آثار كه نیاز به تابش مستقیم دارد، موجود نیست.
خورشید وجود امام مهدى (عج الله تعالی فرجه الشّریف) در زمان غیبت، داراى آثار گوناگونى است كه علىرغم تعطیل بودن رهبرى ظاهرىاش، فلسفه وجودى او را آشكار مىسازد. بعضى از آن آثار عبارتند از:
الف- وساطت فیض
اراده خداوند بر این تعلّق گرفته كه آن‌چه از ذات مقدّسش به موجودات افاضه مىشود، از طریق اسباب و مجارى مشخص و با واسطه به موجودات برسد. آن واسطه وجود «ولىالله» (پیامبر یا وصى معصوم او) است.
امام هادى (علیه السلام) به پیروانش تعلیم مىدهد كه بگویند: «وَ بِكُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِكُمْ یُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ الَّا بِإِذْنِهِ» (2) و به واسطه شماست كه خداوند باران را نازل مىكند و از فرود آمدن آسمان به زمین جلوگیرى مىنماید مگر اینكه خود بخواهد.
ابى حمزه مىگوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض كردم: آیا زمین بدون امام ماندگار است؟ فرمود: اگر زمین بدون امام باشد، اهلش را فرو مىبرد.(3)
جریان شب قدر و نزول فرشتگان بر امام و تقدیر امور، نشان مىدهد كه فیوضات الهى و سرنوشت ها بطور اجمال بر امام (علیه السلام) عرضه مىشود و از طریق اراده آن حضرت بطور تفصیل تحقق مىیابد.
امام باقر (علیه السلام) در این باره مىفرماید: اراده حتمى خدا بر این تعلق گرفته كه در هر سال شبى باشد كه فرشتگان براى تنظیم و تفسیر امور فرود آیند ... و خداوند بزرگتر از این است كه روح و فرشتگان را بر كافر و فاسقى (رهبران و خلفاى جور) نازل كند، (پس آنان بر قلب امام معصومى فرود مىآیند.) (4)
بنابر مضمون این سوره، شب قدر، هر سال وجود دارد، پس صاحب شب قدر نیز باید همیشه وجود داشته باشد، چرا كه تداوم تقدیر در امرآفرینش، سنت تغییر ناپذیر الهى است و آن مستلزم تداوم مُجرى تقدیر یعنى وجود مقدس حضرت مهدى (عج الله تعالی فرجه الشریف) است.
از دیگر فیوضات امام عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف)، نفوذ روحانى او در دل‌هاى مستعد است كه موجب مىشود آنان كشش و جذبه خاصّى نسبت به ولایت «ولىالله» پیدا كنند و تحت تأثیر هدایت باطنى آن حضرت قرار گرفته، در صراط مستقیم الهى ثابت قدم بمانند.
ب- امید بخشى
در میدان‌هاى نبرد همت سربازان بویژه فرماندهان، این است كه پرچم در برابر حملات دشمن همچنان در اهتزاز باشد؛ چرا كه برقرار بودن پرچم، مایه دلگرمى سربازان و تلاش و كوشش مستمر آن‌هاست. همچنین وجود فرمانده لشكر در مقر فرماندهى- هر چند در ظاهر خاموش و ساكت باشد- خونِ گرم و پر حرارتى را در عروق سربازان به حركت در مىآورد و آنها را به تلاش بیشتر وامىدارد، امّا هرگاه خبر قتل فرمانده در میان سپاه پخش شود، ممكن است یك لشكر بزرگ در اندك زمانى متلاشى گردد.
شیعه طبق عقیدهاى كه به وجود امام زنده و غایب دارد، خود را تنها نمىداند و همواره انتظار ظهور آن سفر كرده را مىكشد. اثر روانى این طرز فكر در زنده نگه داشتن امید در دلها و وادار ساختن افراد به خودسازى و آمادگى براى انقلاب جهانى او، بخوبى قابل درك است، بویژه اینكه، امام (علیه السلام) در دوران غیبت بطور مداوم مراقب حال شیعیان و پیروان خویش است و طبق الهام الهى از اعمال آنها آگاه مىگردد.(5) این فكر سبب مىشود كه همه معتقدان به آن حضرت در یك مراقبت دائمى فرو روند و هنگام ورود در هر كارى توجه به آن نظارت عالى داشته باشند. اثر تربیتى این طرز فكر نیز قابل انكار نیست.
توسل به بندگان خاص خداوند یكى از وسائل تقرب به درگاه خداست. در این میان توسل به حضرت مهدى (عج الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان مقرّبترین بنده خدا در روى زمین، مىتواند مشكلات متوسلین را برطرف كند. اگر ما در حجاب گناه خود زندانى و از الطاف ویژه آن حضرت محروم هستیم، دلیل بر نبودن آن نیست. ما مىتوانیم به عنوان یك منتظر واقعى امام زمان (عج) با توسل به ساحت مقدسش، از عنایات ایشان بهرهمند گردیم و از انوار تابناك خورشید وجودش، راه خود را در تاریكی ها بیابیم.
نباید انتظار داشت كه آفتاب براى نورافشانى مستقیم از پشت ابرها پایین بیاید، بلكه ما باید همچون مسافران هواپیما بر فراز ابرها قرار گیریم و از شعاع حیات بخش آفتاب، بهره مستقیم گیریم. (6)
آقا جان، منِ حقیر رو با همه بدی هایم بپذیرید. مولای من، وقتی یک دفعه به یاد شما می افتم احساس می‌کنم، شما به یاد من افتادید. آقا جان نمی‌دونم چی بگم؛ ولی این را میدانم که دوستتون دارم؛ میدانم که یه روزی به برکت وجود شما، من هم پاک می شوم. آن وقت دیگه تنها آرزویم این است که در کنار شما و یاور شما باشم و اگه خدا قبول کند؛ شهید در راه شما باشم. مولا جان، در نمازهایتان ما را هم دعا کنید.
پی نوشت ها:
1. بحارالانوار، ج 52، ص 92.
2. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمى، زیارت جامعه كبیره.
3. اصول كافى، ج 1، ص 179.
4. همان، ص 253.
5. همان، ص 219.
6. خورشید مغرب، محمدرضا حكیمى، ص 221- 236.
فرآوری: فاطمه سرافرازی
بخش مهدویت تبیان
منبع: امامت حضرت مهدى (عج) در اعتقاد ما . علیرضا على نورى
