از احکام دیه چه میدانید؟
تنبیه اگر موجب قرمز شدن و یا سیاه شدن بدن طرف مقابل گردد موجب ضمان دیه است.
در این مقاله از بخش احکام قضایی چند پرسش و پاسخ را از مسائل مربوط به دیه انتخاب کردیم که تقدیم می کنیم:
در فرض سۆال که پس از رسیدن به سن بلوغ است، جایز نیست و اجازه پدر یا مادر تأثیر ندارد. اما برخی از فقها (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله)، در صورت ضرورت این امر را جایز میدانند و میگویند باید طوری باشد که آسیبی به بدن نرسیده، حتی سرخ و کبود نشود.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است: (استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)
حضرت آیة الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
در فرض سۆال که پس از رسیدن به سن بلوغ است جایز نیست و اجازه پدر یا مادر تأثیر ندارد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
تا ضرورت قطعی وجود نداشته باشد باید از تنبیه بدنی خودداری کرد و به فرض ضرورت قطعی، باید طوری باشد که آسیبی به بدن نرسد و حتی سرخ و کبود نشود.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر تادیب غیر بالغ متوقف بر زدن باشد، پدر یا شخص دیگری با اجازه پدر میتواند او را تنبیه کند و احتیاط واجب آن است که بیش از سه ضربه نباشد و این کار را از روی شفقت و دلسوزی انجام دهد به نحوی که موجب قرمزی یا سبزی یا سیاهی بدن او نشود. ولی اگر بالغ باشد بنا به احتیاط واجب زدن او جایز نیست.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
جایز نیست و اجازه والدین تأثیری در مسئله ندارد.
شرح پرسش
اگر دو نفر با یکدیگر شوخی میکنند (غیر عمدی) و یا دو رقیب در ورزش با یکدیگر در حال ورزش و یا مرد زن خود را بزند، و ... در پوست، قرمزی و یا سبزی به وجود آید: الف. حدّ دیه چه قدر است؟ (مقدار دیه با پول) ب. اگر در این صورت، سبز نگردد بلکه فقط قرمز باشد، در این صورت دیه واجب است؟ ج. اگر طرف مقابل؛ یعنی کسی که ضرر کشیده به سبب این سبزی شدن گوشتش و یا قرمز شدن گوشتش حلالیت بدهد، و دیه نخواهد، بازهم دیه واجب میشود؟ د. برای تعیین دیه، رفتن پیش قاضی واجب است؟
اگر صدمه به سر وارد شده باشد؛ ظاهر آن است که مقدار دیه به تفاوت قیمت انسان سالم و معیوب تعیین میشود. (امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 596)
در احکام دیه سیلی زدن و مانند آن، بین مرد و زن و کوچک و بزرگ و همچنین بین اجزاى بدن- دیه مقرّرى داشته باشد یا نه- و رنگ تمام صورت را گرفته باشد یا نه، اثر آن مدتى باقى بماند یا نه، فرقى ندارد. (امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 596)
ج. اگر صاحب حق (کسی که آسیب دیده است) حلالیت بدهد و پرداخت دیه را نخواهد، پرداخت دیه واجب نیست و از گردن آسیب زننده ساقط میشود. (بهجت، محمد تقی، استفتاءات، ج 4، ص 504)
د. اگر نوع آسیب و مقدار دیه را بتواند خودش دقیقا تشخیص داده و قیمت آن را محاسبه کند، نیازی به رفتن نزد قاضی نیست و خودش میتواند دیه را بپردازد. اما اگر توانایی این امر را ندارد، لازم است جهت اینکه حق طرف مقابل ضایع نشود، به افراد خبره (مانند قاضی و دادگاههای مربوطه) مراجعه نماید.
در این مورد، سه نظر فقهی وجود دارد:
الف . هزینه درمان متعارف مازاد بر دیه شرعی نیز قابل مطالبه است.
ب . بیش از دیه شرعی قابل مطالبه نیست.
ج . دیه و خسارت وارده ارتباطی با هم نداشته و هر کدام جداگانه قابل مطالبه است.
به هر حال، قوانین و مقررات در این زمینه باید رعایت شود.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است: (استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)
حضرت آیة الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
ملاک در اینگونه امور قوانین و مقررات مربوطه مىباشد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
چنانچه هزینه درمان متعارف مازاد بر دیه شرعی باشد میتواند مطالبه کند.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بیش از دیه شرعی نمیتوانید بگیرید.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال علاوه بر دیه باید خسارات وارده ناشی از تصادم نیز جبران شود.
به وارث میرسد، و اگر كسی از ورثه مباشر سقط است به او نمیرسد. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص478)
تنبیه اگر موجب قرمز شدن و یا سیاه شدن بدن طرف گردد موجب ضمان دیه است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص475 و476)
دیه آن دو شتر است، و بر عاقله است، و مال طفل مجروح است، و ولّی او حق عفو ندارد مگر آنكه مصلحت طفل در عفو باشد. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص462)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت اندیشه قم
استفتاثات حضرت امام (ره), ج3
امام خمینی، تحریر الوسیله، ج 2
بهجت، محمد تقی، استفتاءات، ج 4