آلودگی هوا - جلسه دوم

اهداف: سازماندهی دانسته‌ها، افکار و عقاید در مورد آلودگی هوا

وسایل مورد نیاز: قلم - کاغذ - پوشه

سازماندهی دانسته ها

آیا می شود گفت که همه ما به نحوی در تولید آلودگی هوا سهیم هستیم؟ چگونه؟

تصویری از هوای پاک جنگل

به طور کلی هوای آلوده زندگی همه انسان‌ها و موجودات زنده را تهدید می‌کند. این نوع آلودگی که غالباً به صورت نامرئی می‌باشد، عاملی برای تولید مه دود فتوشیمیایی (smog) و باران‌های اسیدی (acid rain) است که در نهایت باعث سرطان و بیمارهای خطرناک دیگر می شود. آلودگی هوا باعث نازک شدن لایه اوزون و تغییرات دمای آب و هوای کره‌ی زمین نیز می شود. آلودگی هوا تهدیدی برای سیستم‌های تنفسی، قلب و ... می شود. کودکان، افراد کهنسال و بیمارانی که مشکل تنفسی و قلبی دارند، بیشتر در معرض خطر آن می باشند. نا گفته نماند که مسلما همه افرادی که در هوای آلوده زندگی می کنند لزوماً مبتلا به عوارض این معضل نمی‌شوند، بلکه عوامل بسیاری در این راستا دخیل هستند. به طور مثال، میزان آلودگی، مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن، سن و میزان حساسیت هر فرد از عواملی هستند که خطر آلودگی را برای هر فرد تعیین می‌کند.

از آنجایی که هوای آلوده می تواند از جایی به جای دیگر برود، عملاً می تواند همه ی ما را تحت تاثیر قرار دهد. آلودگی در هوا باعث کاهش دید و خطرات زیست محیطی برای دریاچه ها، گیاهان و همچنین باعث تخریب تدریجی ساختمان‌ها و مجسمه ها می شود.

آلودگی هوای بیرون

آلودگی هوا به دو بخش عمده تقسیم می‌شود:

1- آلودگی هوای داخل ساختمان:

شاید از خود بپرسید مگر هوای داخل ساختمان هم ممکن است آلوده باشد؟ گاهی بعضی منازل بیشتر از یک منبع انتشار آلودگی هوا، آلودگی دارند، به عنوان نمونه دود سیگار، مصالح ساختمان، محصولات تزئینی، مبلمان و فعالیت های مربوط به آشپزی، نظافت و سیستم های گرمایشی و سرمایشی از این قبیل هستند. وسایل منازل قدیمی، اجاق گازی که تنظیم نباشد و منوکسیدکربن منتشر کند نقش مۆثری در آلودگی هوای داخل منزل دارد.

بعضی منابع مثل مصالح ساختمان، معطرکننده های هوا و چوب های فشرده که در مبلمان استفاده می شوند منتشرکننده آلاینده ها به صورت مداوم هستند. بعضی از عوامل دیگر مانند عملکرد بد هواکش، انواع حلال ها، حشره کش ها و مواد شوینده به عنوان عوامل دوره ای یا نوبتی انتشار آلاینده ها هستند. متابولیسم طبیعی بدن افراد و حیوانات خانگی نیز به عنوان یکی از منابع انتشار آلاینده، بو و رطوبت در هوا هستند که غلظت های بالای بعضی از این آلاینده ها ممکن است برای مدت طولانی در هوا باقی بماند. بعضی مواقع حذف منابع آلاینده، گران یا غیر عملی است. در چنین شرایطی گردش هوا و رطوبت در داخل منازل می تواند به کیفیت هوا کمک کند.

آلودگی هوای شهر

هر خانه‌ای نیاز به گردش هوای تازه در زمان و مکانی مناسب دارد چنانچه میزان ورود هوای تازه به داخل خانه ناکافی باشد مواد آلاینده تجمع می یابند که نهایتاً سنگینی هوا و ناراحتی افراد داخل منزل را به دنبال خواهد داشت. بعضی از ساختمان ها که در طراحی و ساخت آن ها منافذ کم‌تری در نظر گرفته شده و هوای بیرون به سختی در آن ها جریان دارد نسبت به انواع دیگر که دارای منافذ مناسب هستند، دارای غلظت بالاتری از آلاینده های هوا هستند در ضمن شرایط آب و هوایی (اقلیمی) می تواند شدیداً میزان ورود هوای تازه به داخل ساختمان را تحت تأثیر قرار دهد.

آلودگی هوای داخل ساختمان ها شامل آلودگی هوای داخل ساختمان های اداری نیز می‌شود با این تفاوت که آلاینده های این نوع ساختمان ها با آلاینده های هوای داخل منزل کمی متفاوت است.

سه روش در ورود و خروج هوا به داخل ساختمان مۆثر است:

نفوذ هوا: هوا از طریق شیار پنجره ها، زانوها و درزهای در و دیوار جریان می یابد.

جریان طبیعی هوا: با باز کردن درها و پنجره ها می توان ورود هوای تازه را به داخل ساختمان ها امکان پذیر کرد.

گردش مکانیکی هوا: با استفاده از فن می توان گردش اجباری هوا را ایجاد کرد. سیستم های تهویه مطبوع، گردش هوا را در داخل ساختمان ها میسر می کند و هوای تازه را به داخل ساختمان مکش کرده و هوای آلوده داخل ساختمان ها را به بیرون منتقل می کند. چنانچه نرخ تبادل هوا که به نسبت حجم هوای تازه که در هر ساعت جایگزین هوای داخل ساختمان ها می شود، اطلاق می شود در داخل ساختمان کافی نباشد، با مشکل انباشت آلاینده ها روبه رو خواهیم شد.

2- آلودگی هوای خارج از ساختمان:

در این پروژه بیشتر به آلودگی هوای خارج یا هوای آزاد می‌پردازیم و بیشتر جنبه‌های عمومی کیفیت هوا را پوشش می‌دهیم.

همان طور که در جلسه قبل اشاره شد آلودگی هوا و آاینده های هوا می‌تواند باعث ایجاد بسیاری از بیماری‌ها شود همچنین باعث سوزش چشم، بینی و گلو و مشکلات تنفسی و حمله های آسم شود که در نهایت منجر به بیماری‌های ریوی می‌شود. بعضی از آلاینده های هوا سرطان‌زا هستند یا روی جنین مادران باردار اثر گذاشته و یا سیستم‌های عصبی یا مغزی افراد را مختل می کند و صدمات دراز مدتی روی سیستم تنفسی می گذارند.

آلودگی هوای خارج خطرات زیست محیطی بسیاری دارد. گیاهان، دریاچه ها و حیوانات همگی صدمه می بینند. آلوگی هوا باعث نازک شدن لایه اوزون جوی شده است. سوراخ شدن لایه‌ی اوزون نه تنها باعث تغییرات آب و هوایی کره‌ی زمین می‌شود، بلکه باعث سرطان پوست و بیماری‌های چشمی نیز می‌شود.

آلودگی هوای خارج خسارت به ساختمان‌ها زده و روی آن ها مواد شیمیایی و دوده برجای می گذارد. بعضی از آلاینده ها باعث خوردگی سنگ‌ها شده و باعث فرسوده کردن ساختمان‌ها و مجسمه های داخل میادین و خیابان‌ها‌ می شوند. پس آلودگی هوا می تواند از منابع ساکن و متحرک تولید شود. منابع ساکن مثل نیروگاه ها، کارخانه های تولید مواد شیمایی، پالایشگاه ها و کارخانه های ساخت مواد و تجهیزات، خشکشویی ها، سوزاندن چوب در شومینه های خانگی و ... تولید می شود. منابع متحرک شامل اتومبیل ها، کامیون ها، اتوبوس ها، قایق ها، هواپیماها، ماشین آلات ساختمانی و ... می باشد. آلودگی ها می تواند به طور مستقیم وارد هوا شود (آلاینده نوع اول) یا در هوا با ترکیب شدن با اجزای هوا تولید شود (آلاینده ی نوع دوم). آلاینده ها به هر سه صورت جامد ( ذرات معلق)، مایع یا گاز می توانند باشند.

سوالات اصلی:

1. به نظر شما چه عواملی باعث آلودگی هوای بیرون می شوند؟

2. فکر می کنید از کجا می توانید اطلاعاتی در مورد آلودگی هوا پیدا کنید؟

3. حالت فیزیکی آلودگی هوا چیست؟ جامد، مایع یا گاز؟

4. این آلوده کننده ها از کجا می آیند؟ چه عواملی باعث تولید این آلوده کننده ها می شوند؟

5. آیا تا به حال آلوده کننده ها را دیده اید؟ از کجا تشخیص داده اید؟ آیا آن آلودگی ها لزوما دود سیاهی بود که از دودکش کارخانه یا کامیونی خارج می شد؟ آیا بوی آن را نیز استنشاق کردید؟

6. آیا فکر می کنید که انسان‌ها نیز در معرض خطر آلودگی هوا هستند؟ چگونه؟

7. آلودگی هوا بر چه چیزهای دیگر می تواند اثرات زیان بار داشته باشد؟

8. چرا باید آلودگی هوا اندازه گیری شود؟

9. ما چگونه می توانیم از آلودگی های هوای خارج خلاص شویم؟

10. آیا فکر می کنید که ذارتی که در هوا بصورت معلق وجود دارند تهدیدی برای انسان‌ها هستند؟ چگونه؟

11. این ذرات معلق چگونه وارد هوا می شوند؟

12. مردم چگونه می توانند در کاهش ذرات معلق آلوده کننده ی هوا سهیم باشند؟

13. ما چگونه می توانیم در کاهش این آلودگی ها سهیم باشیم؟

14. از اوزون چه می دانید؟ چرا اوزون را مولکولی دو چهره می نامند؟ فرق اوزون جوی (اوزون استراتوسفر) با اوزون زمینی ( اوزون تروپوسفری) چیست؟

15. چرا ضخامت لایه اوزون در مناطق مختلف کره ی زمین متفاوت است؟

16. چه شرایط و یا عواملی باعث ایجاد اوزون زمینی می شود؟

17. آیا تماس داشتن با اوزون زمینی تهدیدی برای سلامتی می باشد؟

تحقیق و تمرین:

پرسش‌های اصلی بالا را در جدولی مشابه جدول شماره 2 وارد کنید. سپس به آن ها پاسخ دهید. بعد از این که نظرات خود را وارد جدول زیر نمودید، برای رسیدن به پاسخ آنها در اینترنت جستجو کنید.

نام گروه	نام اعضای گروه	تاریخ:
سوال	آن چه می دانیم	آن چه نمی دانیم	آن چه یاد گرفتیم
چه عواملی باعث آلودگی هوای بیرون می شوند؟	ماشین‌ها کامیون‌ها کارخانه‌ها	1. چه فعالیت‌های انسانی یا صنعتی دیگری باعث آلودگی هوا می شوند؟ 2.آیا می شود کاری کرد که آلودگی هوا را کاهش داد؟